Tuza toleranslı ileri kademe ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarında verim ve verime etkili bazı karakterlerin incelenmesi
Investigation of some characters affecting yield and yield in salt tolerant advanced bread wheat (Triticum aestivum L.) lines
- Tez No: 938664
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDOĞAN EŞREF HAKKI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bitki Besleme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Tuz toksisitesi, iklim değişikliğinin de etkisiyle mevcut tarım faaliyetlerine etki ederek gıda güvenliğini sekteye uğratabilir. Günümüzde yüksek tuzluluğa sahip toprakların tarımsal üretimi kısıtladığı ve toprakları kullanılamaz vaziyete getirdiği bilinmektedir. Tuz toksisitesi, artan dünya nüfusunun karşısında, gıda güvenliğini riske atmaktadır. Bu riskin azaltılması adına, tuzlu toprak kondisyonlarına tolerans sahibi çeşitlerin geliştirilmesi ve tuz toksisitesi gösteren topraklarda değerlendirilmesi çeşitli mümkün olabilir. Tuz toksisitesine karşı tolerans gösteren çeşitlerin, tırmanan dünya nüfusunun gıda talebini karşılaması ise çeşitlerin verim özellikleri ile ilişkilidir. Ülkemizde, büyük bir kitle tarafından tüketilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.), tuza tolerans özelliği kazandığı takdirde, marjinal senaryolarda önem arz edebilir. Bu sebeple gerçekleştirilmiş tez çalışmasında tuza toleranslı ekmeklik buğday melezlerinin, Augmented deneme deseni ile denemeye alınması, morfolojik incelemelerle seleksiyon yapılması ve ardından selekte buğdaylarda tuz testlemesi yapılması konu edinilmiştir. Bitki boyu üzerine yapılan ölçümler, G239 (EBH-1x5907), G241 (EBH-1x5907) ve G243 (EBH-1x5907) melezlerinin, kontrole göre en az %31 oranında farka sahip olduğunu ve melez hatların kontrolden bu özellikleri ile üstün olabileceğini ortaya çıkmıştır. Metrekarede başak sayısı üzerine yapılan sayımlar, G407 (Kınacıx5907), G389 (Kınacıx5907) ve G432 (Kınacıx5924) melezlerinin, kontrollere göre en az 13% oranında farka sahip olduğu ve melez hatların kontrolden bu özellikleri ile avantajlı olabileceğini göstermektedir. Tane verimi (kg/da) üzerine yapılan ölçümler, G4 (Bayraktarx5907), G407 (Kınacıx5907) ve G432 (Kınacıx5924) melezlerinin, kontrollere göre en az %13 oranında farka sahip olduğu; en yüksek tane verimine sahip ebeveyne göre en verimli melezin %15 fark ile kontrolden daha verimli olabileceğini göstermektedir. Tuz testlemesi nihayetinde çimlenme gücü, Melondialdehit (MDA), Prolin, sürgün uzunluğu, sürgün ağırlığı, kök uzunluğu, kök ağırlığı özellikleri bakımından ebeveynlerle karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma sonucunda 100 ve 200mM tuz uygulamalarının, melez tohumlarda istatistiki olarak anlamlı bir şekilde etkin çimlenme gösterdiği anlaşılmıştır. Nax1 ve Nax2 geni aktarımı gerçekleştirilen hatlar, tuzlu şartlarda çimlenme hususunda anlamlı ve pozitif yönde farklar göstermiştir. Gerçekleştirilen tez ile birlikte, çeşit geliştirme çalışmalarında genetik ekspresyonların teşhisine dair çalışmaların yapılması gerekebileceği; verim ve verime dayalı özelliklerin tarımsal değerlendirme için uygun olabileceği anlaşıldı.
Özet (Çeviri)
Salt toxicity may disrupt food security by affecting current agricultural activities with the effect of climate change. Today, it is known that soils with high salinity limit agricultural production and render soils unusable. Salt toxicity jeopardises food security in the face of a growing world population. In order to reduce this risk, it may be possible to develop varieties with tolerance to saline soil conditions and evaluate them in soils with salt toxicity. The ability of the varieties tolerant to salt toxicity to meet the food demand of the growing world population is related to the yield characteristics of the varieties. In our country, bread wheat (Triticum aestivum L.), which is consumed by a large mass, may be important in marginal scenarios if it gains salt tolerance. For this reason, in this thesis, salt tolerant bread wheat lines were tested with Augmented experimental design, selection was made by morphological examinations and then salt testing was carried out on the selected wheat. The measurements on plant height revealed that the hybrids G239 (EBH-1x5907), G241 (EBH-1x5907) and G243 (EBH-1x5907) had at least 31% difference compared to the control and the hybrid lines could be superior to the control with this trait. The counts on the number of ears per square metre showed that G407 (Kınacıx5907), G389 (Kınacıx5907) and G432 (Kınacıx5924) hybrids had at least 13% difference compared to the control and the hybrid lines may be superior to the control with these characteristics. The measurements on grain yield (kg/da) showed that G4 (Bayraktarx5907), G407 (Kınacıx5907) and G432 (Kınacıx5924) hybrids had at least 13% difference compared to the controls and the most productive hybrid could be more productive than the control with 15% difference compared to the parent with the highest grain yield. At the end of the salt test, germination power, Melondialdehyde (MDA), Proline, shoot length, shoot weight, root length, root weight were compared with the parents. As a result of the comparison, it was found that 100 and 200mM salt treatments showed statistically significant effective germination in hybrid seeds. Nax1 and Nax2 lines showed significant and positive differences in germination under saline conditions. With this thesis, it was understood that studies on the identification of genetic expressions may need to be carried out in variety development studies; yield and yield-based traits may be suitable for agricultural evaluation.
Benzer Tezler
- Deri endüstrisinde kullanılan işlenmiş ve işlenmemiş sığır derilerinde derinin kalitesine etki eden mikroorganizmaların izolasyonu ve identifikasyonu
Başlık çevirisi yok
MERAL BİRBİR
Doktora
Türkçe
1991
Deri ve Kürk TeknolojisiMarmara ÜniversitesiMikrobiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ATİLLA ILGAZ
- Farklı tuz konsantrasyonlarının Hyssopus officinalis L.(Züfa otu) bitkisinin çimlenmesi üzerine etkileri
The effect of different salt concentrations on germination of Hyssopus officinalis L. (Hyssop)
TUBA DEMİRKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Ağaç İşleriKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİBEL ULCAY
- Arpa fidelerinde sodyum nitroprussid teşvikli NaCl toleransı üzerine proteomik analizler
Proteomic analysis on sodium nitroprusside induced NaCl tolerance in barley seedlings
MELİKE ELDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
BiyolojiAfyon Kocatepe ÜniversitesiMoleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIZ
- Selekte edilmiş ileri kademelerde çerezlil kabak (Cucurbita pepo L.) hatlarının tuz stresine toleranslarının belirlenmesi
Selekte edilmiş ileri kademelerde çerezlil kabak (Cucurbita pepo L.) hatlarının tuz stresine toleranslarının belirlenmesi
SERHAT DOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN BAŞAK
- Bazı avokado çöğürlerinin tuza tolerans düzeylerinin belirlenmesi
Determination of salt tolerance levels of some avocado species
SELVİHAN KANDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatÇukurova ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERAL İNCESU