Osman Hamdi Bey Evi ve Müzesi üzerine bir inceleme
A research On Osman Hamdi Bey's House and Museum
- Tez No: 938848
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZAFER SAĞDIÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
Osman Hamdi, 30 Aralık 1842'de doğmuş arkeolog, müzeci ve ressam olarak tanınmaktadır. Kocaeli'nin Gebze İlçesi Eskihisar Köyü'nde bulunan ve günümüzde müze olarak kullanılan Osman Hamdi Bey Evi tezin konusunu oluşturmaktadır. Bazı kaynaklarda evin 1884 yılında yaptırıldığı belirtilse de Eldem'e göre (2010), Osman Hamdi Bey'in yaptığı Gebze imzalı ilk resmin 1881, Eskihisar imzalı ilk resmin ise 1895 civarında yapılmış olmasına dayanarak, evin bu tarihler arasında yapıldığını öne sürmektedir. Evin projesinin Osman Hamdi Bey tarafından yapıldığı iddiası arşivlerde kesin olarak doğrulanamasa da sanatçı kimliği ve mimariye ilgisi nedeniyle detaylarla yakından ilgilendiği düşünülmektedir. Osman Hamdi Bey, 1910'a kadar yazlarını burada geçirmiş, resim yapmış, çok sayıda misafir ağırlamış, bahçe ise yetiştirdiği güllerle Hamdi Bey'in Gülistanı olarak anılmıştır. Tezin amacı, Osman Hamdi Bey'in Osmanlı sanat tarihindeki çok yönlü rolünü vurgulamak, evin mimari özelliklerini plan, cephe, malzeme ve süsleme detaylarıyla analiz ederek tipolojideki yerini ortaya koymak ve sanatçı kimliğinin tasarıma yansımalarını incelemektir. Araştırmada Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri'ndeki belgeler incelenmiş; ilgili kitaplar, makaleler, tezler, bildiriler, gazete ve dergiler derlenmiştir. Yerinde inceleme, görsel dokümantasyon, rölöve ve restitüsyon projeleri değerlendirilerek yapının plan şeması, cephe organizasyonu, malzeme-strüktür özellikleri ve süsleme detayları, İstanbul ve Avrupa'daki benzer dönem evleriyle karşılaştırılarak yorumlanmıştır. Evin aksiyel plan şeması, giriş holü etrafında net ve işlevsel bir düzenle kurgulanarak geleneksel konut anlayışına modern ve rasyonel bir yorum getirmiştir. Sanatçı kimliğine uygun düzenlenen atölye odaları, geniş pencere açıklıkları, balkon ve saçaklar, iç mekânlara ideal ışık ve perspektif kontrolü sağlar. Cephe düzeni, İstanbul ve Avrupa sayfiye konutları ile paralellik gösterir; geniş balkonlar, ahşap dikmelerle taşınan saçaklar ve dekoratif ahşap süslemeler dönemin tipolojik özelliklerini taşır. Kapı üstü çiçek motifli resimler gibi iç mekân detayları, sanatçının kişisel estetik duyarlılığına doğrudan göndermelerdir. Sonuç olarak Osman Hamdi Bey Evi, ressam, müzeci, bürokrat ve reformcu kimliğinin mimari ölçekte birleştiği özgün bir mekânsal tasarım örneğidir. Bu çalışma, Osmanlı sayfiye konutu tipolojisine literatür katkısı sağlamakta, benzer yapıların araştırılmasına yeni bir çerçeve sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Osman Hamdi, born on December 30, 1842, is recognized as an archaeologist, museologist, and painter. The subject of this thesis is the Osman Hamdi House located in Eskihisar Village, Gebze district of Kocaeli, currently serving as a museum. Although some sources state that the house was built in 1884, Eldem (2010) suggests a construction date between 1881 and around 1895, based on the earliest signed paintings from Gebze and Eskihisar. While archival confirmation of Osman Hamdi personally designing the house is lacking, it is strongly presumed he closely engaged with architectural details due to his artistic identity and interest in architecture. Osman Hamdi spent summers here until 1910, creating art, hosting numerous guests, and cultivating roses in the garden, earning it the name“Hamdi Bey's Gülistan.”The aim of this thesis is to highlight Osman Hamdi's multifaceted role in Ottoman art history and to analyze the architectural characteristics of the house; its layout, façade, material, and decorative details;while identifying its typological position and exploring reflections of his artistic identity in its design. Research methodologies included examining documents from the Ottoman Archives of the Presidency, relevant literature, theses, articles, reports, newspapers, and periodicals. Site inspections, visual documentation, and evaluations of survey and restitution projects were conducted. These analyses facilitated comparisons with contemporaneous homes in Istanbul and Europe. The axial plan scheme of the house, centered around the entrance hall, provides a clear, functional arrangement that modernizes traditional residential concepts. The atelier rooms, wide window openings, balconies, and eaves reflect his artistic needs, ensuring optimal lighting and perspective control. The façade aligns with contemporary summer residences in Istanbul and Europe, characterized by expansive balconies, wooden pillars supporting the eaves, and decorative wooden details. Interior features, like floral motifs above doors, directly reference the artist's personal aesthetic sensibilities. Consequently, Osman Hamdi House exemplifies an architectural manifestation of his roles as painter, museologist, bureaucrat, and reformer. This study contributes to the literature on Ottoman summer house typologies and offers a framework for future research on similar buildings.
Benzer Tezler
- Osman Hamdi Bey'in resim sanatında portre tarzı
Osman Hamdi Bey's portraits style in his painting
RABİA KUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Güzel SanatlarKaradeniz Teknik ÜniversitesiResim Bölümü
DOÇ. DR. MANSUR CAFEROV
- Osman Hamdi Bey'in eserlerindeki kadın tasvirleri
Depictions of women in the Osman Hamdi Bey's works
CEREN BENLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Sanat TarihiFırat ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULKADİR ÖZDEMİR
- Osman Hamdi Bey resimlerinde mekân analizi
The location analysis of the paintings of Osman Hamdi Bey
ESRA DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Güzel Sanatlarİstanbul Aydın ÜniversitesiGörsel Sanatlar Ana Bilim Dalı
PROF. MEHMET REŞAT BAŞAR