İbn Haldun Mukaddimesi bağlamında Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluşu ve Tuğrul Bey dönemi: Bir değerlendirme
The establishment of the great Great Seljuk Empire and the region of Tughril Beg in the context of Ibn Khaldun's Muqaddimah: An evaluation
- Tez No: 939266
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHAMMED SAİD POLAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
Bu tez çalışmasında İbn Haldun'un Mukaddime'sinde bulunan asabiyet, bedevîlik, hadarîlik, riyaset, umrân, vela, hilf gibi kavramlar kullanılarak, Selçuklular'ın 1063 senesine kadarki tarihi değerlendirilmeye çalışılacaktır. Selçuklu beyleri, Selçuk Bey, Arslan Yabgu, Tuğrul ve Çağrı beylerin bedevî umrândan, hadarî umrâna nasıl geçtikleri ve bu süreçte hadarî devletlerle olan ilişkileri ön plana çıkarılmaya çalışılacak ve bunun sonucunda nasıl mülkü elde ettiklerinin daha iyi anlaşılması amaçlanmaktadır. Mülkü elde etmelerinin üzerine hadarîleşmeleri de yavaş yavaş gerçekleşecektir. Oğuzların yaşantıları ve coğrafyası İbn Haldun'un eserinde açıklandığı üzere bedevîliğe ve bedevî hayata oldukça uygundu. Bu nedenle onların güçlü bir asabiyete sahip olması ve mülkü elde etme çabaları da doğal bir durumdu. Çünkü zor yaşam şartlarında yaşamakta olan bedevîler, İbn Haldun'un asabiyet olarak adlandırdığı kabilecilik hissiyatına sahiptiler. Selçuk Bey'in de Oğuz Yabgusuna boyun eğmemesi ve aralarında bir tartışma yaşanması da kaçınılmazdı. Güçlü asabiyete sahip olan Selçuk Bey, Yabgu'nun onun canına kastedeceğini anlamış ve henüz mülkü elde edecek durumda olmadığından maiyetiyle beraber göç etmeyi uygun görmüştür. Selçuk Bey'in Cend'e gelmesinden itibaren küçük bir göçebe topluluğu Selçuklular'ın, Arslan Yabgu reisliğinde bir kuvvetlenmiş olması ve sonrasında Tuğrul ve Çağrı beyler döneminde ilk zamanlardan itibaren hedefledikleri mülke ulaşmaları tezin asıl konusudur. Bununla beraber Selçuklular'ın, diğer hadarî devletler olan Sâmânî, Karahanlı ve Gazneli devletleriyle olan ilişkileri ve mücadeleleri sonucundaki mülke ulaşmışlardır. Hadarî adetleri ve geleneklerini hâkimiyet sembolü olarak kullanmaları ve artık mülklerini riyasetteki gibi değil, diğer hadarî devletler gibi bir idari sistemle yönetmeye istekli olmaları da mülk üzerinde kalıcı olmayı amaçladıklarının bir göstergesiydi. Daha sonrasında ise Tuğrul Bey'in mülkünü hanedan üyeleri aracılığıyla genişletmeye çalışmıştır. Kullanılan kavramlar aracılığıyla Selçuklular'ın 1063 senesine kadar geçirdikleri süreçleri ve mülke ulaşma ve mülkü elde ettikten sonraki hareketleri incelenecektir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the history of the Seljuks until 1063 will be evaluated by using concepts such as asabiyyah, bedouinism, Sedentary, Presidency, umrân, vela, hilf in Ibn Khaldun's Introduction. It will be tried to bring to the forefront how the Seljuk Begs, Arslan Yabgu, Tugrul and Cagri begs passed from the bedouin umrân to the sedentary umrân and their relations with sedentary states in this process and as a result, it will be tried to be understood better how they acquired property. After acquiring property, they gradually became sedentary. The lives and geography of the Oghuz, as explained in Ibn Khaldun's work, were quite suitable for bedouinism and bedouin life. Therefore, it was natural for them to have a strong asabiyyah and efforts to acquire property. Because the bedouins living in difficult living conditions had a tribal understanding that Ibn Khaldun called asabiyyah. It was inevitable that Seljuk Beg would not submit to Oghuz Yabgu and a disagreement would arise between them. Seljuk Beg, whose tribal structure was strong, understood that Oghuz Yabgu would try to kill him and since he was not yet in a position to obtain the property, he found it appropriate to migrate with his entourage. The main subject of the thesis is that after Seljuk Beg came to Cend, a small nomadic group of the Seljuks became stronger under the leadership of Arslan Yabgu and later during the period of Tugrul and Cagri begs, they obtained the property they had targeted since the early periods. However, the Seljuks obtained their property as a result of their relations and struggles with other sedentary states, the Sāmānī, Karahanli and Ghaznavid states. The fact that they used sedentary traditions and customs as a symbol of sovereignty and were now willing to manage their property with an administrative system like other Sedentary states, rather than a presidency, was also an indication that they aimed to be permanent on the property. Later, Tugrul Beg tried to expand his property through members of the dynasty. Through the concepts used, the processes of the Seljuks until 1063 and their actions after reaching and gaining the property will be examined.
Benzer Tezler
- İbn Haldun'un 'Mukaddime' eserinde yer alan bazı temel kavramların psikolojik açıdan değerlendirilmesi
Analyzing certain fundamental concepts from Ibn Khaldun's 'Muqaddimah' from a psychological perspective
FİRDEVS CANŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMardin Artuklu ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET CEVAT ACAR
- İbn Haldun'da adalet anlayışı
Ibn Khaldun's Understanding of Justice
AYŞE EKİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET BAYRAKDAR
- İbn Haldun'un Mukaddime adlı eserinde yer alan şehir ve şehirleşmeye ilişkin görüşleri üzerine bir inceleme
An examination on Ibn Khaldun's thoughts about urban and urbanization in his book Muqaddimah
AYŞE EFE
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Kamu YönetimiAfyon Kocatepe ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ETHEM KADRİ PEKTAŞ
- Dünyada varlık fonu uygulamaları ve Türkiye Varlık Fonu'nun kamu mali sistemine etkilerinin incelenmesi
Examining wealth fund applications in the world and the effects of Türkiye Wealth Fund on the public financial system
ABDULLAH MARUFOĞLU
Doktora
Türkçe
2024
MaliyeManisa Celal Bayar ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİROL KOVANCILAR