Toplumsal etki yaklaşımı bağlamında KOBİ ölçekli aile işletmeleri: İmalat sanayi üzerine nitel bir araştırma
SME-scale family businesses in the context of societal effect approach: A qualitative study on manufacturing industry
- Tez No: 939443
- Danışmanlar: PROF. DR. EVRİM MAYATÜRK AKYOL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Bu çalışmanın amacı, Türkiye'deki KOBİ ölçekli aile işletmelerinin toplumsal etki yaklaşımı çerçevesinde nasıl şekillendiğini ve farklı sosyoekonomik gelişmişlik kademelerinde hangi benzerlikleri ve farklılıkları sergilediğini incelemektedir. Maurice ve Sorge'nin öncülük ettiği toplumsal etki yaklaşımı, işletmelerin yalnızca piyasa dinamikleri ve evrensel yönetim ilkeleriyle değil, aynı zamanda ulusal kurumsal yapılar ve kültürel normlar tarafından da etkilendiğini savunmaktadır. Araştırma, Türkiye'de imalat sektöründe faaliyet gösteren KOBİ ölçekli aile işletmeleriyle gerçekleştirilen derinlemesine mülakatlara dayanmaktadır. Çalışmada, Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmaları (SEGE) kapsamında belirlenen altı farklı gelişmişlik kademesinden seçilen 20 işletme ile yürütülen nitel araştırma, yenilikçilik ve girişimcilik, bölgesel ve çevresel faktörler, pazar ve rekabet, sosyal ve kültürel etkileşimler, kriz yönetimi ve dayanıklılık, kurumsal yapı ve organizasyon başlıklarını kapsamaktadır. Bulgular, ulusal tutarlılık ile ulus altı (bölgesel) farklılıkların birlikte var olduğunu göstermektedir. Aile bağları, KOBİ teşvik mekanizmalarından yararlanma isteği ve girişimcilik motivasyonu gibi ortak unsurlar ulusal düzeyde benzerlik yaratırken, altyapı eksikliği, lojistik maliyetler, teknolojiye erişim ve sosyal sermayenin kullanımı gibi faktörler her kademede farklı stratejilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Ulaşılan sonuçlar, Maurice ve Sorge'nin (2000) öne sürdüğü“aktör-çevre etkileşimi”ve“ulusal kurumsal düzenin aktarımı”ilkeleriyle büyük ölçüde örtüşmektedir. Bu bağlamda, araştırma Türkiye'deki aile işletmelerinin makro ve mikro düzeydeki dinamiklerini açıklamada toplumsal etki yaklaşımının güçlü bir kuramsal çerçeve sunduğunu ortaya koymaktadır. Çalışmanın, Toplumsal Etki Yaklaşımı'nı Türkiye bağlamında ulus altı düzeydeki uygulanabilirliğini test eden ilk saha araştırmalarından biri olması bakımından literatüre önemli katkı sunduğu; aynı zamanda aile işletmelerine yönelik mikro düzeyde sosyolojik ve yönetsel açılımlar getirdiği düşünülmektedir. Söz konusu araştırma ayrıca, kamu politikası, yerel kalkınma stratejileri ve kurumsal danışmanlık uygulamaları için uygulanabilir öneriler sunmakta; akademik literatür açısından da bağlam duyarlılığına dayalı yeni bir kuramsal yorum geliştirmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine how SME-scale family businesses in Türkiye are shaped within the framework of the societal effect approach and to identify the similarities and differences they exhibit across different levels of socioeconomic development. The Societal Effect Approach, pioneered by Maurice and Sorge, posits that businesses are influenced not only by market dynamics and universal management principles but also by national institutional structures and cultural norms. The research is based on in-depth interviews conducted with SME-scale family businesses operating in the manufacturing sector in Türkiye. The qualitative research was carried out with 20 enterprises selected from six different development levels as defined by the Socio-Economic Development Ranking (SEGE). The study covers the themes of innovation and entrepreneurship, regional and environmental factors, market and competition, social and cultural interactions, crisis management and resilience, and organizational structure and governance. The findings reveal the coexistence of national consistency and sub-national (regional) variation. While common elements such as family ties, motivation to benefit from SME support mechanisms, and entrepreneurial drive foster similarities at the national level, factors such as inadequate infrastructure, high logistics costs, limited access to technology, and variations in the use of social capital result in the emergence of different strategic orientations at each level. The results strongly align with the core principles of the societal effect approach, particularly“actor-environment interaction”and the“transmission of national institutional order”as outlined by Maurice and Sorge (2000). In this context, the study demonstrates that the societal effect approach provides a robust theoretical framework for understanding both the macro- and micro-level dynamics of family businesses in Türkiye. This research makes a notable contribution to the literature as one of the first empirical studies to test the sub-national applicability of the societal effect approach within the Turkish context. It also offers sociological and managerial insights into family businesses at the micro level. Furthermore, it provides actionable recommendations for public policy, local development strategies, and institutional consultancy practices, while advancing a new theoretical interpretation grounded in contextual sensitivity for the academic literature.
Benzer Tezler
- Ülkeler arası kurumsal kalite faklılıkları bağlamında merkez-çevre ilişkisi
The relationship of core-periphery in the context of institutional quality differences between countries
AYKUT YAĞLIKARA
Doktora
Türkçe
2019
EkonomiZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞENAY SARAÇ
- COVID-19 pandemisinde erkeklerin deneyimleri: Ekosistem yaklaşımı çerçevesinde bir değerlendirme
Men's experiences during the COVID-19 pandemic: An evaluation within the framework of the ecosystem approach
MEHMET SERKAN DEMİRCİ
Doktora
Türkçe
2024
Sosyal HizmetHacettepe ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN KÜÇÜKKARACA
- Escaping the chaos: An analysis of Joe Hill's The Fireman and Naomi Alderman's The Power from a cult mentality perspective
Kaostan kaçış: Joe Hill'in İtfaiyeci ve Naomi Alderman'ın Güç eserlerinin tarikat zihniyeti bağlamında incelenmesi
NURSU KESGİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
İngiliz Dili ve EdebiyatıAkdeniz Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE SEZGİ SARAÇ DURGUN
- Lisansüstü eğitimde disiplinler arasılık ve sürecin yönetimi: Bir çoklu yöntem çalışması
Interdisciplinarity and process management in graduate education: A multi-method study
FİĞEN ATA ÇİĞDEM
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimEge ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILMAZ TONBUL
- Atmosferik ruh halleri üzerinden mimari atmosferi deşifre etmek: Alternatif bir mekân okuması
Deciphering the architectural atmosphere through atmospheric moods: An alternative space reading
BAHAR GÖKÇEN KUMSAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN LÜTFÜ KAHVECİOĞLU