Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan A.3559 Envanter numaralı Hamse-i Nizami'nin tezyini yönden incelenmesi
Examination of the Hamse-i Nizami with inventory number A. 3559 in the Library of the Topkapi Palace Museum from the point of illumination
- Tez No: 939612
- Danışmanlar: PROF. MÜNEVVER ÜÇER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 246
Özet
Analizi yapılan eser Nizami Gencevi'ye ait olup beş mesneviden oluşmaktadır. Tezhipli sayfaları incelenen Hamse-i Nizami 1122-1276 yılları arasında yazılmaya başlanmış, 1502-1524 yılları arasında istinsah edilmiş ve 1585 yılı civarında tezyinatı yapılmıştır. 16. yüzyılın sonlarında tamamlanan eser Safevi dönemi Şiraz üslubunun etkisindedir. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi III. Ahmet kitaplığında A.3559 envanter numaralı eser hattattı Al-abd el Muzneb Şah Mahmut Al-Katib Gafere Zunubeh-i, nakkaşı Amel-i el abd Celal'dir. Müzehhebi ise bilinmemekte olup talik yazı ile yazılan bu eser 447 sayfadır. Beş mesneviden oluşan eserin başlangıcı ve ilk mesnevisi olan Mahzen-ül esrar serlevha formunda tasarlanmış, diğer mesneviler ise başlık tezhipleriyle bezenmiştir. Yazma eserin tezhipli ve minyatürlü sayfalarındaki tezyinatlar oldukça etkileyicidir. Kitap kabı, 2 adet başlangıç tasviri, 2 adet bitiş tasviri, 2 adet serlevha, 5 adet başlangıç tezhibi, 63 adet minyatürlü sayfa, ayrıca 99 adet ara başlığın yer aldığı yatay koltuk bulunmaktadır. Eserin tüm tezyinatlı sayfalarında kullanılan sarılma, hurde, yalın ve sencide rumilerin yanı sıra hatai ve penç motifleri ile tığ ve bordürler de Şiraz üslubunu yansıtmaktadır. Minyatürlü sayfalarda, sütunlarda ve saray duvarlarında kullanılan desenler geometrik, pervazlarda üç iplik rumi ve anahtarlı zencerek kullanılmış, diğer kısımlarda ise motifler negatif bezenmiştir. Tüm sayfalarda olmamakla birlikte bazı minyatürlü sayfaların karşı sayfasındaki yazılar mail olup etrafına beyne's-sütur uygulanmıştır. Hamse-i Nizami kitap kabı ve tezhip ve minyatürlü sayfalardaki tezyinatıyla oldukça başarılı bir eser olup bugüne kadar ulaşmış, edebi sanatlara ve geleneksel sanatlara ve sanatçılara kaynak olarak gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
The work analyzed belongs to Nizami Ganjavi and consists of five masnavi. Hamse-i Nizami, which illuminated pages were examined, began to be written between 1122–1276, it has been copied between 1502 and 1524 and the ornaments were made around the year 1585.Completed at the end of the 16th century, this work is influenced by the Shiraz style of the Safavid period. The calligrapher of the work numbered 3559 inventory in the Topkapi Palace Museum Library is Al-abd el Muzneb Shah Mahmut Al-Katib Gafere Zunubeh.it's miniaturist is Amel al-abd Jalal. The“müzehheb”of the work is unknown and this work, written in the“Talik”style, is 447 pages. The beginning of the work consisting of five masnavi and the first masnavi, the Mahzel-ul esrar was designed in the form of serlevha, while the other masnavi were decorated with title illuminations. The decorations of the pages with illuminations and miniature of the work are quite impressive. It consists of a book cover, 2 beginning images, 2 ending images, 2 serlevha, 5 beginning illuminations, 63 miniature pages, as well as a horizontal koltuk with 99 middle titles. In addition to the sarılma, hurde, yalın and sencide rums, sıra hata-i and pench motifs, which are used in all pages of the work, crochet and borders are also reflect the Shiraz style. The patterns used on the miniature pages, columns and palace walls are geometric, three-thread rumi and keyed zencerek are used on the moldings, while the motifs are negatively decorated in other parts. Although not on all pages, the articles on the opposite page of some miniature pages are mail, and beynet's-suture has been applied around them. Hamse-i Nizami is a very successful work with the book container and its illumination on illuminated and miniature pages, which has survived to the present day and has been shown as a source for literary arts and traditional arts and artists.
Benzer Tezler
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan h.1500 envanter numaralı Şahname-i Firdevsi'nin tezhip açısından incelenmesi ve günümüz tezhip anlayışı ile yorumlanması
Analysis and interpretation of the illumination of Shahnameh-i Firdawsi with inventory number h.1500 in the Topkapı Palace Museum Library from the perspective of contemporary illumination art
ZEYNEP MERVE TİRYAKİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan iki Falname ve resimleri
The Illustrations of two Falname copies from Topkapı Palace Museum Library
ZÜHAL AKAR
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan bazı murakka'ların tezhip sanatı açısından değerlendirilmesi ve güncel uygulamalar
Evaluation and modern application of some murakka's in the Topkapı Palace Museum in terms of illumination art
ASLI SEDA AKBAŞ
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2023
Güzel SanatlarAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. AYSEN SOYSALDI
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphânesi'nde bulunan Emevî Dönemi mushaflarında tezhip sanatının ilk örnekleri
Topkapi Palace Museum Library first examples of the illumination art in Emevî Period
BURCU HANDE KILINÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİZ DOĞANAY
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan H.762 envanter numaralı Hamse-i Nizami'in tezhip yönünden incelenmesi ve günümüz tezhip anlayışı ile yorumlanması
The analysis and interpretation of the illumination of Hamse-i̇ Nizami with inventory number H.762 in the Topkapi palace museum library from the perspective of contemporary illumination art
SEDA ALBAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER