Bayburtlu Âşık Süphani hayatı, sanatı ve şiirleri
Life art and poems of Ashik Süphani from Bayburt
- Tez No: 940778
- Danışmanlar: PROF. DR. BEKİR ŞİŞMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
Türk Halk Edebiyatı halkın öz ruhunu taşıyan, değerlerini, geleneklerini yüzyıllar geçmesine rağmen muhafaza edebilen bir hazinedir. Sözlü kültür geleneği güçlü olan Türk kültür coğrafyasında şaman, kam ve ozanlar halkın duygu, düşünce, dilek ve temennilerini kimi zaman kötü ruhlardan korunma, kimi zaman avın bereketli geçmesi, bazı durumlarda savaşın galibiyetle sonuçlanması için birtakım şiirler terennüm ettikleri kayıtlara geçmiştir. Sözün ve ezginin gücünden istifade ederek asırlardır sürecek bir geleneğin inşa edilmesine zemin hazırlayan bu oluşum değişen kültür daireleriyle birlikte halkın duygu, düşünce, ruh dünyasını yansıtan bir ayna görevi üstlenmiştir. Âşık Edebiyatı halk edebiyatının şubelerinden biridir. Türk kültür coğrafyasında köklü bir geçmişe sahip olan bu edebî gelenek Türklerin tarih sahnesine çıktığı andan beri velut bir şekilde canlılığını korumuştur. Âşıklık geleneği çeşitli kültür dairelerinde değişikliklere uğramış bugüne kadar farklı icra ortamlarıyla adından söz ettirebilmiştir. Anadolu sahasında da etkili olan Âşık Edebiyatı usta- çırak ilişkisi içinde pek çok âşığın yetişmesini sağlamıştır. Özellikle kırsal alanlarda uzun kış gecelerinde eğlenme, hoş vakit geçirme, bazen nasihat verme, kıssadan bir hisse çıkarma gibi amaçlarla sözlü kültür ortamında çeşitli işlevleri de yerine getirmiştir. Bayburt, Doğu Karadeniz bölgesinde, Doğu ile Karadeniz arasında göç ve ticaret yollarında geçiş güzergâhında olan önemli bir kültür ve tarih şehridir. Mücavir illerde âşıklık geleneğinin kahvehanelerde icra ediliyor olması gelenekte önemli isimlerin yetişmesine zemin hazırlamıştır. Bayburtlu Âşık Süphani de 20. Yüzyılda yaşayan ve bu kültür ortamında yetişmiş önemli âşıklardan biridir. Bu çalışmada Âşık Edebiyatı hakkında genel kısa bir bilgi verildikten sonra Bayburt'ta âşıklık geleneği ve yörede yetişmiş âşıklar üzerinde kısaca durulmuştur. Bayburtlu Âşık Süphani'nin hayatı hakkında bilgi verildikten sonra âşığın şiirleri şekil özelliklerine göre incelenmiştir. Konularına göre tasnif edilen şiirlerdeki üslup özellikleri üzerinde durularak âşığın kelime kadrosuna da değinilmiştir. Âşığın şiirlerindeki renkler, sayılar, metinlerarası özellikler ve şiir sanatı hakkında bilgi verilmiştir. Son olarak şiirler folklorun beş işlevi ve yeni tespit edilen işlevlere göre incelenmiştir. Âşık Edebiyatında geleneğin izlerini Bayburtlu Âşık Süphani üzerinden incelemeye gayret ettiğimiz çalışmada geleneğin kodlarını ne ölçüde yaşatıldığını ve canlılığını muhafaza edebildiğini göstermek amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Folk literature is a treasure that carries the true spirit of the people and can preserve their values and traditions even after centuries. In the Turkish cultural geography, which has a strong oral culture tradition, it is recorded that shamans, kams and bards chanted some poems to express the feelings, thoughts, wishes and wishes of the people, sometimes for protection from evil spirits, sometimes for the hunt to be fruitful and sometimes for the war to end in victory. This tradition, which paves the way for the construction of a tradition that will last for centuries by making use of the power of words and melody, has served as a mirror reflecting the emotions, thoughts and spiritual world of the people along with the changing cultural circles. Minstrel literature is one of the branches of folk literature. Minstrel literature is one of the branches of folk literature. This literary tradition, which has a deep-rooted history in the Turkish cultural geography, has successfully preserved its vitality since the moment the Turks appeared on the stage of history. The tradition of minstrelsy has undergone changes in various cultural circles and has been able to make a name for itself with different performance environments until today. Minstrel literature, which is also effective in Anatolia, has enabled the training of many minstrels in the master-apprentice relationship. Especially in rural areas, it has fulfilled various functions in the oral culture environment for the purposes of having fun, having a good time, sometimes giving advice, and extracting a story from the story. Bayburt is an important cultural and historical city in the Eastern Black Sea region, on the migration and trade routes between the east and the Black Sea. The fact that the minstrelsy tradition was performed in coffeehouses in neighboring provinces paved the way for the emergence of important names in the tradition. Âşık Süphani from Bayburt is one of the important bards who lived in the 20th century and grew up in this cultural environment. In this study, after giving a brief general information about Minstrel Literature, the tradition of minstrelsy in Bayburt and the minstrels who grew up in the region are briefly discussed. After giving information about the life of Bayburtlu Âşık Süphani, the poems of the âşık were examined according to their formal features. The stylistic features of the poems classified according to their subjects were emphasized and the word structure of the poet was also mentioned. Information is given about the colors, numbers, intertextual features and the art of poetry in the poet's poems. Finally, the poems were examined according to the five functions of folklore and the newly identified functions. In this study, in which we tried to examine the traces of tradition in Minstrel Literature through Bayburtlu Âşık Süphani, it was aimed to show to what extent the codes of tradition are kept alive and preserved their vitality
Benzer Tezler
- Âşık Sadık Gül (Hayatı-sanatı ve eserleri)
The life, art and poems of Âşik Sadık Gül
AYNUR KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Nevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÇERİBAŞ
- Âşık şiirinde hayvan sembolizmi
Animal symbolism in minstrel poetry
BESİME BESTE KEÇECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TUĞRUL BALABAN
- Sergüzeştname-i Zihni (Bayburtlu Zihni)
The Zihni's life experience (Bayburtlu Zihni)
BETÜL DEMİRAYAK ÖZSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYAT AKKOYUNLU
- Edebiyat öğretiminde örneklem olarak on dokuzuncu yüzyıl divan ve halk şairlerinin müşterekleri
19th century divan and popular poetry simjlar aspects as a sample in the literary education
SUAT UMAGAN
Doktora
Türkçe
2003
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AHMET KIRKKILIÇ