Cumhuriyet Dönemi kanunlaştırma çalışmaları (1923-1926)
Legislative efforts during the Republican Era (1923–1926)
- Tez No: 941115
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHAMMED TAYYİB KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Hukuk, Tarih, Religion, Law, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 293
Özet
Fikrî ve siyasi kırılmaların oldukça yoğun yaşandığı Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadarki dönem içerisinde Türkiye'nin hangi hukuki düzlemi takip edeceğine yönelik çalışmalar, Cumhuriyet'in ilk yıllarında dahi gündeme gelen bir mesele olmuştur. Bu doğrultuda Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesinden önce başlayarak bu fermana zemin hazırlayan ortamın ve fermanın ilanından sonra uygulanan politikalara yansıyan her türlü girişimin neticesinde Osmanlı Devleti'nin bir reform gerçekleştirme isteği değişik şekillerde vurgulanmıştır. Bu cümleden olmak üzere Tanzimat'tan itibaren özellikle hukukta gerçekleştirilmek istenen reform içerikli faaliyetler, Cumhuriyetin ilk birkaç yılına değin sürmüştür. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar süren hukukta reform çabaları değişik zamanlarda kırılmalara uğrayarak devam etmiştir. Çeşitli veçhelere konu olan bu süreçte, Cumhuriyet'in ilanından sonra bir daha ve bu sefer radikal bir değişime, bir başka ifadeyle devrime kapı aralanmıştır. Dolayısıyla bir müddetten beri süren hukukta reforma ilişkin çabalar yerini kapsamlı bir hukuki dönüşüm sürecine bırakmıştır. Bu çalışmada, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar uzanan süreçte hukuk alanında yaşanan gelişmeler tarihsel bağlamı içinde ele alınmış; Cumhuriyet'in ilk yıllarında yürütülen birtakım kanunlaştırma faaliyetleri gerek tarihsel süreklilikleri gerekse reform niteliğindeki yönleriyle incelenmiştir. Araştırmada tarihsel yöntem esas alınarak söz konusu dönemlere ait resmî belgeler, Meclis tutanakları, dönemin hukuk metinleri ve alan yazını taranarak değerlendirmelerde bulunulmuştur. Sonuç olarak, Tanzimat'tan itibaren süren hukuki reform girişimlerinin Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte sistematik ve ideolojik bir dönüşüm sürecine dönüştüğü, bu bağlamda hukuk devriminin yalnızca normatif değil aynı zamanda toplumsal ve kültürel boyutları da olan çok yönlü bir yeniden yapılanmayı beraberinde getirdiği ortaya konulmuştur. Çalışmada, tüm bu dönüşüm süreci hem tarihsel süreklilik hem de radikal kopuş noktaları ışığında ele alınmakta, dönemin ruhu içinde anlaşılmaya çalışılmaktadır.
Özet (Çeviri)
During the period from the Tanzimat to the Republic, discussions concerning the legal framework that Turkey should adopt remained a prominent issue, continuing even into the early years of the Republic. In this context, the Ottoman Empire's desire for reform became evident in various forms, beginning before the proclamation of the Tanzimat Edict and shaped by the political climate that paved the way for its announcement, as well as the policies implemented afterward. From the Tanzimat onward, reform initiatives, particularly in the field of law, persisted into the early Republican period, although they were occasionally interrupted. Over time, these efforts gradually evolved, and following the proclamation of the Republic, gave rise to a more radical transformation—one that may be defined as a legal revolution. Consequently, the long-standing reform efforts shifted toward a comprehensive legal restructuring. This study examines the legal developments from the Tanzimat through to the early Republican period within their historical context, with a specific focus on the codification efforts undertaken between 1923 and 1926. These are analyzed both in terms of their continuity with Ottoman-era reforms and their revolutionary character. Employing the historical method, the study evaluates official documents, parliamentary proceedings, legal texts of the period, and the accumulated academic literature. The findings indicate that the reformist initiatives originating in the late Ottoman period culminated in a systematic and ideologically motivated legal transformation after the establishment of the Republic. In this sense, the legal revolution not only introduced normative change but also led to a multifaceted restructuring that encompassed social and cultural dimensions. The study seeks to interpret this transformation through an analysis of both continuity and rupture, within the broader historical spirit of the period.
Benzer Tezler
- Taş ocakları nizamnamesinin hukuk tarihi açısından incelenmesi
A legal history study on the stone quarries regulation
EYÜP ENSAR ŞAĞBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Hukukİstanbul ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CİHAN OSMANAĞAOĞLU KARAHASANOĞLU
- Tanzimat sonrasından Cumhuriyet'e kadar olan dönemde kanunlaştırma çalışmaları
Codification studies from Tanzimat to Republic period
MEHMET GAYRETLİ
- Tanzimat Dönemi İslam Hukuku çalışmaları
Başlık çevirisi yok
MURTAZA DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
DinCumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKKI AYDIN
- Ö. N. Bilmen'in ilmi kişiliği ve 'Hukuki İslamiyye Kamusu' adlı eserinin tahlili
Ömer Nasuhi Bilmen's scholarly personality and analysis of his 'Hukuki İslamiyye ve Islahatı Fıkhiyye Kamusu'
CANAN CANDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
BiyografiSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ERKAL
- Sosyo-kültürel şartların fıkhî hükümlere etkisi (Mecelle ve Hukûk-ı Âile Kararnâmesi örneği)
The effect of socio-cultural conditions on intellectual provisions (The example of Mecelle and Hukûk-i Âile Kararnâmesi)
AKİF KARASU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADEM ÇİFTCİ