Sağlık sektöründe etkili kaynak kullanımı: Malzeme akış maliyet muhasebesi ve sürdürülebilir başarı ölçüm kartı uygulaması
Effective resource utilization in the healthcare sector: An application of material flow cost accounting and the sustainable balanced scorecard
- Tez No: 941114
- Danışmanlar: PROF. DR. FİKRET ÇANKAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 298
Özet
Sağlık hizmetlerinde artan maliyet baskısı, kaynak kullanım verimliliğinin artırılmasını ve atığa dayalı maliyetlerin azaltılmasını hedefleyen yenilikçi stratejik maliyet yönetimi yaklaşımlarına olan ihtiyacı giderek daha belirgin hâle getirmektedir. Bu çerçevede, söz konusu çalışma, biyokimya laboratuvarı süreçlerinde Malzeme Akış Maliyet Muhasebesi (MAMM) ile Sürdürülebilir Başarı Ölçüm Kartı (SBÖK) yöntemlerinin entegrasyonunu sağlayarak, Sürdürülebilir Maliyet Yönetimi (SMY) uygulamalarının sağlık sektörüne özgü bir modelle değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında, 2023 yılına ait biyokimya laboratuvarına ilişkin 603.835 numuneye dayalı olarak gerçekleştirilen toplam 3.617.294 test verisi kullanılarak, malzeme, enerji, sistem ve atık maliyetleri ayrıntılı biçimde analiz edilmiştir. Malzeme kullanımına ilişkin üç farklı senaryo (Varsayım I, II, III) geliştirilmiş, bu senaryolar doğrultusunda test tekrarları, malzeme kayıpları, atık oluşumu ve maliyet dağılımları karşılaştırılmıştır. Yapılan uygulama sonucunda; malzeme israfında %20-25 azalma, atık miktarında %75'e varan düşüş, test tekrarlarında %25 oranında azalma, karbon ayak izinde %23 azalma ve toplamda 6,1 milyon TL maliyet tasarrufu sağlandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, SBÖK performans ölçüm aracı ile maliyet yönetimi sonuçları finansal, müşteri, iç süreç, öğrenme-gelişim, çevre ve sosyal boyutlarda değerlendirilmiş; hasta memnuniyetinde artış, iş kazalarında azalma ve hizmet sürelerinde iyileşme gibi pozitif çıktılar elde edilmiştir. Çalışma sonucunda, MAMM ve SBÖK yöntemlerinin birlikte uygulanmasının sağlık hizmetlerinde maliyet etkinliği, operasyonel verimlilik ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada güçlü bir yönetim modeli sunduğu ortaya konulmuştur. Bu modelin, sadece biyokimya laboratuvarlarıyla sınırlı kalmayıp, diğer sağlık hizmet birimlerinde de uygulanabilir nitelikte olduğu önerilmektedir. Çalışma, maliyetlerin izlenmesi, kayıp ve atıkların görünür hale getirilmesi, finansal unsurların yanı sıra operasyonel etkinlik ve hasta memnuniyeti gibi faktörleri içeren kapsamlı bir değerlendirme modeli oluşturulması ve böylece bütçeleme, performans ölçümü ve stratejik planlamaya yönelik yönetsel kararların desteklenmesi açısından uygulamaya katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca çalışmanın sağlık sektörüne özgü olması ve mevcut durumu yansıtan ayrıntılı literatür içermesi yönünden bilimsel alana da katkı sağlayabilecektir. Gelecek çalışmaların, veri standardizasyonu ve otomasyon entegrasyonu üzerine yoğunlaşması, sağlık sektörüne özgü sürdürülebilir maliyet yönetim modelleri için temel oluşturacaktır.
Özet (Çeviri)
Increasing cost pressures in healthcare services have heightened the need for innovative strategic cost management approaches, including improved resource utilization and the reduction of waste-related expenses. In this context, this study aims to implement Material Flow Cost Accounting (MFCA) and the Sustainable Balanced Scorecard (SBSC) methods within the operational processes of a biochemical laboratory. Within the scope of the study, based on 603,835 samples related to the biochemistry laboratory for the year 2023, a total of 3,617,294 test data were used, and material, energy, system, and waste costs were analyzed in detail. Three different scenarios (Assumption I, II, III) regarding material usage were developed, and in line with these scenarios, test repetitions, material losses, waste generation, and cost distributions were compared. As a result of the implementation; it was determined that there was a 20-25% reduction in material waste, up to 75% decrease in waste amount, 25% reduction in test repetitions, 23% reduction in carbon footprint, and a total cost saving of 6.1 million TL was achieved. In addition, cost management results were evaluated with the SBSC performance measurement tool in financial, customer, internal process, learning-development, environmental, and social dimensions; positive outcomes such as increased patient satisfaction, reduction in occupational accidents, and improvement in service durations were obtained. As a result of the study, it was revealed that the joint implementation of the MFCA and SBSC methods offers a strong management model for achieving cost-effectiveness, operational efficiency, and sustainability goals in healthcare services. It is suggested that this model is not limited only to biochemistry laboratories but is also applicable to other healthcare service units. The study is considered to contribute to practice in terms of monitoring costs, making losses and wastes visible, creating a comprehensive evaluation model that includes factors such as operational efficiency and patient satisfaction in addition to financial elements, and thus supporting managerial decisions for budgeting, performance measurement, and strategic planning. In addition, the study may also contribute to the scientific field in terms of being specific to the healthcare sector and including detailed literature reflecting the current situation. Future studies focusing on data standardization and automation integration will form the basis for sustainable cost management models specific to the healthcare sector.
Benzer Tezler
- Türkiye'de beyaz eşya sektöründe döngüsel ekonomi yaklaşımları
Circular economy approaches for white goods sector in Turkey
MURATCAN BAŞKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHMUT EKREM KARPUZCU
- Selection of green suppliers for trigeneration systems using multi-criteria decision-making methods: A case study
Çok kriterli karar verme yöntemlerini kullanarak trijenerasyon sistemleri için yeşil tedarikçi seçimi: Vaka çalışması
ALPEREN YAYLA
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Enerjiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜL POLAT TATAR
- A Configuration of systematic approaches for drinking water distribution problem in metropolitan areas
Başlık çevirisi yok
SELİM KAHVECİOĞLU
Doktora
İngilizce
1997
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELİME SEZGİN
- A refined methodology tor model-based FPGA hardware design: An example of quadrotor dynamical model implementation
Model tabanlı FPGA donanımı tasarımında iyileştirilmiş bir yöntem sistemi: Bir dört rotorlu için dinamik model gerçekleme örneği
SEZER MEMİŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiSavunma Teknolojileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAMAZAN YENİÇERİ
- Sağlık sektöründe yeniden yapılanma ve bir uygulama: Sağlık Bakanlığı-SSK sağlık tesislerinin ortak kullanımı
Restructuring in healty sector and a practice: Joint use facilities of ministry of healty-social insurance institution
HARUN KIRILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Kamu YönetimiKocaeli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAMZA ATEŞ