Osmanlı sanayileşme sürecinde bir İngiliz firma örneği: John Haigh and Sons (1891-1894)
An example of a British firm in the Ottoman industrialization process: John Haigh and Sons (1891-1894)
- Tez No: 941523
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET BATUHAN ÇEKEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
Bu tez, 19. yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti'nin sanayileşme çabaları içerisinde bir İngiliz firması olan John Haigh and Sons firması ile yaptığı makine, alet ve edevatları alımını içeren ticari sözleşme sürecini incelemektedir. 1891-1894 tarihleri arasında yapılmış olan bu makine, alet ve edevat alım sözleşmesi aracılığıyla en önemli devlet fabrikası olan Feshane-i Hümayun'un üretim kapasitesini ve üretiminin niteliği güçlendirilmek istenmiştir. Sözleşme çerçevesinde John Haigh and Sons firmasından buhar kazanları, buhar motorları, pamuk ve tiftik dokuma makineleri ve motor yatakları gibi çeşitli sanayi teçhizatları tedarik edilmiştir. Çalışmanın ana hedefi Avrupa Devletleri sanayileşme yarışı içerisinde iken geç de olsa bu kervana yetişme çabası içerisinde olan Osmanlı Devleti'nin Fabrika-ı Hümayunlar Islahat ve Terakkiyat Komisyonu aracılığı ile devlet fabrikalarından biri olan Feshane Hümayun'u modernize edip, kurumsallaştırmaya çalışması üzerine kurulmuştur. Ayrıca söz konusu £26900 değerindeki sözleşmenin içeriğini, teknik detaylarını ve bu sözleşmenin Osmanlı Sanayileşmesi üzerindeki etkisini analiz etmektedir. Sözleşme öncesi yürütülen müzakereler, Osmanlı Devlet adamlarının sanayi makineleri hakkındaki teknik yetkinliklerini ve büyük bir kamu alımında yürüttükleri inanılmaz derecede ayrıntılı pazarlık ve incelemeleri ortaya koymaktadır. Alınan makinelerin seyahat esnasındaki sigortasından işletme esnasındaki doğabilecek bütün olumsuzluklara kadar müzakere edilmiş ve firma başlangıçtaki teklifine göre büyük oranda taviz vermiştir. Londra Büyükelçisi Rüstem Paşa, Büyükelçilik Başdanışmanı Morel Bey, Büyükelçilik Hukuk Danışmanı C.A. Bannister ve Albay Rasim Bey'in kişilik profilleri de belgelere yansımıştır. Sözleşme, Osmanlı tarafı adına müzakereleri yürüten devlet adamlarının sanayi konusunda şaşırtıcı derecede birikimlerini ve temkinli davranışlarını ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the commercial contract process between the Ottoman Empire and the British firm John Haigh and Sons concerning the procurement of machinery, tools, and equipment as part of the Empire's industrialization efforts in the late 19th century. Through a contract made between 1891 and 1894, the production capacity and quality of the most important state factory, Feshane-i Hümayun, were aimed to be enhanced. Under the agreement, various industrial equipment such as steam boilers, steam engines, cotton and mohair weaving machines, and engine bearings were supplied by John Haigh and Sons. The main objective of the study is to analyze the efforts of the Ottoman Empire—albeit belatedly—to catch up with the industrialization race of European states, specifically through the modernization and institutionalization of Feshane-i Hümayun by the Commission for Reform and Progress of Imperial Factories. Additionally, the thesis analyzes the content, technical details, and impact of the £26,900 contract on Ottoman industrialization. The negotiations prior to the agreement reveal the Ottoman statesmen's technical competence regarding industrial machinery and their incredibly detailed bargaining and examination during this major public procurement. Everything from the insurance of the machinery during transport to potential operational issues was negotiated, and the firm made significant concessions compared to its initial offer. The personal profiles of Ambassador Rüstem Pasha, Chief Advisor Morel Bey, Legal Advisor C.A. Bannister, and Colonel Rasim Bey are also reflected in the documents. The contract reveals the statesmen's surprisingly deep knowledge and cautious approach to industrial matters.
Benzer Tezler
- Sultan Abdülmecid Dönemi'nde deniz ulaşımı (1839-1861)
Sea transportation during the Reign of Sultan Abdulmecid (1839-1861)
ALİ KONCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM TÜTÜNCÜ UĞURLUBAY
- Bomonti Bira Fabrikası restorasyon projesi
Restoration project of bomonti brewery
SİNAN AKYURTLAKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLSÜN TANYELİ
- Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı İmparatorluğu'nda iktisadi ve sosyal dönüşüm
Economic and social transformation in the Ottoman Empire during the second half of the nineteenth century
MEHMET MURAT BASKICI
- İstanbul Kentiçi kara toplu ulaşım hizmetlerinin başlaması ve gelişimi: 1850 - 1900
Intrıduction and evolution of public trans portation sector in Istanbul: 1850 - 1900
İBRAHİM MURAT BOZKURT
- Kostaki Musurus Paşa'nın Londra Sefirliği (1853-1856)
Constantine Musurus Pasha's London Embassy (1853-1856)
MUHAMMED SAİD KARDAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERDAL SOYLUER