Ergenlerin bilişsel esneklikleri ile akılcı ve sezgisel karar verme stilleri arasındaki ilişkide duygu düzenlemenin aracı rolü
The mediating role of emotion regulation in the relationship between adolescents' cognitive flexibility and rational and intuitive decision styles
- Tez No: 942195
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MAKBULE KALI SOYER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Bu araştırma, ergenlerin bilişsel esneklik düzeyleri ile akılcı ve sezgisel karar verme stilleri arasındaki ilişkide duygu düzenleme yöntemlerinin aracı rolünü incelemek amacıyla ilişkisel tarama modelinde; değişkenler arasındaki etkilerin birlikte incelenmesine olanak sağlayan yapısal eşitlik modellemesi üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi orantılı tabakalı örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Tabakalar, öğrencilerin devam ettikleri okul türleri esas alınarak oluşturulmuş, evren içerisindeki farklı okul türlerinin temsili sağlanmıştır. Örneklem, %47'si (n=274) Anadolu Lisesi; %33'ü (n=195) Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi; %20'si (n=115) de Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrencisi olmak üzere toplam 584 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma verileri; demografik bilgi formu, bilişsel esneklik ölçeği, akılcı ve sezgisel karar verme ölçeği ergen formu ve ergenler için duygu düzenleme ölçeği aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler SPSS ve AMOS programları aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırmada incelenen değişkenlerin cinsiyet değişkenine göre gruplar arası farklarını belirlemek amacıyla bağımsız örneklem t-testi; okul türüne göre göre gruplar arası farklarını belirlemek amacıyla tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Araştırmada yer alan değişkenler arasındaki ilişki öncelikli olarak Pearson Korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Bilişsel esneklik ile akılcı ve sezgisel karar verme arasındaki ilişkide duygu düzenlemenin aracı rolünü test etmek için Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) analizi gerçekleştirilmiştir. Aracılık analizi sonucunda; ergenlerin bilişsel esneklik düzeyi ile akılcı karar verme stili arasındaki ilişkide işlevsel duygu düzenleme yönteminin kısmi aracı rolü; ergenlerin bilişsel esneklik düzeyi ile sezgisel karar verme stili arasındaki ilişkide işlevsel olmayan duygu düzenleme yönteminin tam aracı rolü tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda bilişsel esnekliği destekleyici okul temelli programlar geliştirilerek öğrencilerin duygu düzenleme ve karar verme becerileri bütüncül bir şekilde ele alınabilir ve öğrenciler için karar verme sürecinde duyguların etkisine yönelik farkındalık kazandırma çalışmaları gerçekleştirilebilir.
Özet (Çeviri)
This study aimed to examine the mediating role of emotion regulation strategies in the relationship between adolescents' cognitive flexibility levels and their rational and intuitive decision-making styles. The research was conducted within the framework of a relational survey model, utilizing structural equation modeling (SEM), which enables the simultaneous examination of multiple variables. The study sample was determined using proportional stratified sampling. Strata were formed based on the types of schools students attended to ensure representation of different school types within the population. The sample consisted of 584 high school students, including 47% (n=274) from Anatolian High Schools, 33% (n=195) from Vocational and Technical Anatolian High Schools, and 20% (n=115) from Anatolian Imam Hatip High Schools. The data were collected through a demographic information form, the Cognitive Flexibility Scale, the Rational and Intuitive Decision-Making Scale, and the Emotion Regulation Scale for Adolescents. Data analyses were conducted using SPSS and AMOS programs. To determine group differences by gender, independent samples t-test was applied; to examine group differences by school type, one-way analysis of variance (ANOVA) was used. Pearson correlation analysis was performed to evaluate the relationships among variables. Structural equation modeling (SEM) was employed to test the mediating role of emotion regulation in the relationship between cognitive flexibility and decision-making styles. As a result of the mediation analysis, it was found that functional emotion regulation partially mediated the relationship between cognitive flexibility and rational decision-making; and dysfunctional emotion regulation fully mediated the relationship between cognitive flexibility and intuitive decision-making. Based on these findings, school-based programs that support cognitive flexibility can be developed to holistically address students' emotion regulation and decision-making skills, and awareness-raising activities can be implemented to help students recognize the influence of emotions in the decision-making process.
Benzer Tezler
- Fake news classification using machine learning and deep learning approaches
Makine öğrenimi ve derin öğrenme yaklaşımlarını kullanarak sahte haber sınıflandırması
SAJA ABDULHALEEM MAHMOOD AL-OBAIDI
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA ÇAĞLIKANTAR
- Ergenlerin bilişsel esneklikleri ile akran zorbalığı ve mağduriyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between cognitive flexibility of adolescents and peer bullying and victimization
UFUK YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET BUĞA
- Ergenlerde, mükemmeliyetçilik ile bilişsel esneklik arasındaki ilişkide iyimserlik, öz şefkat ve psikolojik iyi oluşun aracı rolünün incelenmesi ve geliştirilen bilişsel esneklik psikoeğitim programının etkililiğinin belirlenmesi
Investigation of the mediator role of optimism, self-compassion and psychological well-being in the relationship between perfectionism and cognitive flexibility in adolescents and the efficiency of the developed cognitive flexibility psycho-education program
OSMAN CIRCIR
Doktora
Türkçe
2023
PsikolojiBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM TAGAY
- Ergenlerde bilişsel esneklik ile özyeterlik arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining of the relation between adolescents cognitive flexibility and self-effication
HAVVA DUYGU AKÇAY ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
PsikolojiToros ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURHAN TOROS
DOÇ. DR. BİNNAZ KIRAN ESEN
- Ergenlerde bilişsel esneklik, beden algısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi
In adolescents: Examining the relationship between cognitive flexibility, body perception and subjective well-bein
FATOŞ GÖZTAŞI SOYDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAmasya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SARE TERZİ İLHAN