Kentsel mekanda yürünebilirlik ve etkileşim ilişkisi, sokak arayüzlerinin yaya deneyimine etkisi
Walkability and interaction in urban space, the impact of street interfaces on pedestrian experience
- Tez No: 942560
- Danışmanlar: PROF. DR. DENİZ ÖNDER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Yürünebilirlik, etkileşim, mikro 3D, yürüme çekiciliği, etkileşim çekiciliği, Walkability, interaction, micro 3D, walking appeal, interaction appeal
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bina Araştırma ve Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 266
Özet
Bu tez, insan-çevre etkileşiminin yürünebilirlik ve yürüme deneyiminin niteliği üzerindeki etkilerini çok boyutlu bir yaklaşımla incelemektedir. Çalışma kapsamında yürüme bireyin kentsel mekanla kurduğu sosyal, mekansal ve deneyimsel bir süreç olarak ele alınmış, bu kapsamda sokak arayüzlerinin tasarımı ve etkileşim potansiyelinin bireylerin yürüme deneyiminden duyduğu memnuniyet üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Tez beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, sokak arayüzlerinin ve yürümenin değişen anlamları tartışılarak, yürünebilirlik literatürüne dair genel bir çerçeve sunulmuş, araştırma problemi ve çalışmanın amacı tanımlanmıştır. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı, yürünebilir arayüzlerin yaşanabilir çevre oluşturmada oynadığı rolü anlamak; alt amaç ise fiziksel, sosyal ve algısal boyutları içeren çok katmanlı bir analiz modeli geliştirmektir. Çalışma,“sokak arayüzlerinin etkileşim kapasitesinin yürüme deneyiminin niteliğini etkilediği”ve“kamusal mekan hiyerarşisinin insan-çevre etkileşimini şekillendirerek yürünebilirliği etkilediği”hipotezleri üzerine kurgulanmıştır. Literatürde makro ölçekte ele alınan yoğunluk, çeşitlilik ve tasarım parametreleri, mikro ölçekli bir perspektifle yeniden değerlendirilerek etkileşim alanlarının yoğunluğu, çeşitliliği ve tasarımı (mikro 3D) ek parametreler olarak önerilmiştir. Tezin ikinci ve üçüncü bölümü çalışmanın kuramsal çerçevesini oluşturmaktadır. Bu bölümlerde, yürünebilirlik kavramı, araştırma alanları, parametreleri ve ölçüm yöntemleri ile insan-çevre etkileşimi arasındaki bağlantılar tartışılmış, sokak arayüzlerinin etkileşimle ilişkili tasarımsal unsurları ele alınarak“yürüme çekiciliği”kavramı doğrultusunda teorik bir zemin oluşturulmuştur. Dördüncü bölümde, Kadıköy'deki Ömerpaşa ve Ethem Efendi Caddeleri'nde yapılan alan çalışması sunulmuştur. Alan çalışmasında fiziksel/mekansal analizler, yaya yoğunluğu ölçümleri, sistematik gözlemler, anketler ve görüşmeler yoluyla elde edilen verilerle, yürünebilirlik deneyimini etkileyen arayüz özellikleri tanımlanmış ve bu özellikleri değerlendiren bir model geliştirilmiştir. Son bölümde yürünebilirlik ile etkileşim arasındaki bağlantılar tartışılmış, araştırma sonucunda, arayüzlerdeki etkileşim çekiciliğinin yürümeyi çekici hale getirerek bireylerin yürüme deneyimi ile mekanın kamusal ve yaşamsal bağlamını dönüştürme potansiyeline sahip olduğu belirlenmiştir. Çalışma, yürünebilirlik literatürüne sosyal, algısal ve mekansal boyutlarıyla hem kuramsal hem de pratik katkılar sağlayarak, insan odaklı kentsel tasarıma yönelik yeni bir perspektif sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the effects of human-environment interaction on walkability and the quality of the walking experience through a multidimensional approach. Within the scope of the study, walking is considered as a social, spatial, and experiential process through which the individual engages with urban space. In this context, the study explores the impact of street interface design and its potential to foster interaction on individuals' satisfaction with their walking experience. The thesis is structured into five chapters. The first chapter discusses the evolving meanings of street interfaces and walking, provides a general framework for the walkability literature, defines the research problem and objectives. The main objective of the study is to understand the role of walkable interfaces in creating a livable environment, while the secondary objective is to develop a multilayered analysis model that incorporates physical, social, and perceptual dimensions. The study is built upon two central hypotheses:“the interaction capacity of street interfaces affects the quality of the walking experience”, and“the hierarchy of public space shapes human-environment interaction, thereby influencing walkability”. In contrast to the conventional macro-scale parameters of density, diversity, and design found in the literature, this research re-evaluates these concepts from a micro-scale perspective and proposes additional parameters interaction density, diversity, and design (Micro 3D). The second and third chapters establish the theoretical framework of the study. These chapters explore the concept of walkability, its research domains, parameters, and measurement methods, as well as the links between walkability and human-environment interaction. The design-related components of street interfaces associated with interaction are discussed, forming a theoretical basis under the concept of“walking appeal.”The fourth chapter presents the fieldwork conducted on Ömerpaşa and Ethem Efendi Streets in Kadıköy, Istanbul. Through physical/spatial analyses, pedestrian density measurements, systematic observations, surveys, and interviews, the study identifies interface characteristics that affect the walkability experience and develops a model to evaluate these characteristics. The final chapter discusses the relationship between walkability and interaction. The findings reveal that interaction appeal within interfaces enhances the attractiveness of walking and has the potential to transform both the public and lived context of space through the walking experience. This study contributes to the walkability literature both theoretically and practically by incorporating social, perceptual, and spatial dimensions, offering a new perspective for human-centered urban design.
Benzer Tezler
- Bina cephelerinin yürünebilirlik ile algısının değerlendirilmesi 'Karaköy Mumhane Caddesi – Galataport yürüme yolu'
Evaluation of the perception of building facades with walkability 'Karakoy Mumhane Street - Galataport walkway'
MUHAMMET FURKAN AKBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇİĞDEM TEKİN
- Mekansal özelliklerin yürüme aktivitesi üzerindeki etkilerinin sanal mekanlarda analizi
Analyzing the physical environmental factors on walking behavior via virtual environments
DİDEM ÇAĞLASIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EBRU ÇUBUKÇU
- Kentsel mekanda yürünebilirlik olgusu: Moda ve Bahariye aksları
Walkability in urban space: Moda and Bahariye axes
GÖRKEM ERTUĞRUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN ALKIŞER BREGGER
- Geleneksel ve modern mahallelerde sürdürülebilir kentsel yaşam kalitesi: Edirne örneği
Sustainable urban quality of life in traditional and modern neighborhoods : The case of Edirne
MERVE ERDOĞAN SÜLEYMANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- The morphological side of academic space: A sustainability and liveability multi-criteria evaluation of university-city interaction
Akademik mekanın morfolojik yüzü: Üniversite-şehir etkileşiminin sürdürülebilirlik ve yaşanabilirlik açılarından çok- kriterli değerlendirmesi
HANIYE RAZAVIVAND FARD
Doktora
İngilizce
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL DEMIR