Geri Dön

Standart kuraklık indeksleri ile kuraklık analizi: Konya kapalı havzası örneği

Drought analysis with standart drought indices: The case of Konya closed basin

  1. Tez No: 943143
  2. Yazar: ARMAN UÇAR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FEVZİ ÖNEN, DOÇ. DR. EBRU ERİŞ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dicle Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 73

Özet

Dünya nüfusundaki hızlanan artış ve buna paralel olarak doğal kaynaklarda meydana gelen azalma mevcut kaynakların maksimum verim ile kullanılmasını zorunlu hale getirmektedir. Yetersiz yağış, buharlaşma, jeolojik yapının değişmesi, insan faktörü gibi çeşitli meteorolojik, hidrolojik, jeolojik, sosyolojik olaylar sonrasında bir bölgedeki suyun miktarının azalması ile kuraklık meydana gelmektedir. Kuraklık ile ilgili olarak literatürde temeli matematiksel ve istatiksel denklemlere dayanan ve yağış, sıcaklık, evapotranspirasyon vb. verileri kullanan çeşitli kuraklık indeksleri bulunmaktadır. Ülkemizde de kuraklık indeksleri ile gerçekleştirilmiş olan kuraklık analizleri bulunmaktadır. Bu çalışmada yağış, akım ve kuyu gözlem istasyonlarına ait veriler kullanılarak üç farklı kuraklık indeksi (Standartlaştırılmış Yağış İndeksi, Standartlaştırılmış Akım Kuraklık İndeksi, Standartlaştırılmış Yeraltısuyu İndeksi) ile kuraklığın yoğun bir şekilde gözlendiği Konya Kapalı Havzasında kuraklık analizi yapılmıştır. Çalışmanın amacı özellikle Konya Kapalı Havzası için güncel verilerle ve mümkün olduğu kadar çok sayıda gözlem istasyonu verisi ile yapılmış toplu bir kuraklık analizinin karşılaştırmalı olarak sunulmasıdır. Bununla birlikte özellikle son yıllarda önemli azalan eğime sahip yeraltı su seviyelerinin doğrudan kuraklık indeksi hesabında kullanılması yerine trend bileşenin çıkarılarak kullanılmasının gerekliliği ortaya konulmuştur. Bu hesaplarda literatürde ilk kez önerilen Hidrolojik Göreceli Güç İndeksi yöntemi kullanılmıştır. Üç indeks ile yapılan karşılaştırmalı analizde yağış, akım ve yeraltı suyu kuraklıklarının aynı seyirde izlediği bir başka deyişle kurak ve kurak olmayan dönemlerin birbirini uyumlu bir şekilde takip ettiği görülmüştür. Bununla birlikte çalışma sonucunda yağışa bağlı kuraklıkta bariz bir eğilime rastlanmazken akıma ve yeraltı suyuna bağlı kuraklıkta artma olduğu; akım ve yeraltı suyu kuraklığının yağışa göre daha uzun sürdüğü gibi sonuçlara varılmıştır. Ayrıca akımdaki ve yeraltı suyundaki çok şiddetli kuraklık sınıfı oranının yağıştakine göre bariz bir şekilde daha fazla olduğu, orta ve şiddetli kuraklık sınıflarının yağış ile karşılaştırıldığında akım ve yeraltı suyu için istasyon bazında daha çok değiştiği görülmektedir. Bu çıkarım akımda ve yeraltı suyunda görülen kuraklığın yağışa göre daha değişken ve etki bakımından ayrı bir önemle değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bölgede kurak dönem içinde kalan kısa süreli ancak şiddetli tekil kuraklıkların başta tarım olmak üzere su ile ilişkili sektörlerde daha etkin ve tehlikeli olabileceğine de işaret etmektedir.

Özet (Çeviri)

The accelerating increase in the world population and the parallel decrease in natural resources make it necessary to use the existing resources with maximum efficiency. Drought occurs when the amount of water in a region decreases after various meteorological, hydrological, geological and sociological events such as insufficient precipitation, evaporation, changes in geological structure and human factors. There are various drought indices in the literature on drought, which are based on mathematical and statistical equations and use data such as precipitation, temperature, evapotranspiration, etc. In our country, there are drought analyzes carried out with drought indices. In this study, drought analysis was carried out in Konya Closed Basin where drought is intensely observed with three different drought indices (Standardized Precipitation Index, Standardized Streamflow Drought Index, Standardized Groundwater Index) using data from precipitation, streamflow and well observation stations. The aim of the study is to present a comparative drought analysis for Konya Closed Basin with up-to-date data and as many observation station data as possible. In addition, the necessity of subtracting the trend component of groundwater levels, which have a significant decreasing slope especially in recent years, instead of using them directly in the calculation of drought index has been revealed. In these calculations, the Hydrological Relative Strength Index method proposed for the first time in the literature was used. In the comparative analysis made with the three indices, it was observed that precipitation, flow and groundwater droughts follow the same course, in other words, dry and non-dry periods follow each other in harmony. However, the study concluded that while there is no clear trend in precipitation-related drought, there is an increase in flow and groundwater-related drought, and that flow and groundwater droughts last longer than precipitation. It is also observed that the proportion of very severe drought classes in stream and groundwater is significantly higher than in precipitation, and moderate and severe drought classes vary more for stream and groundwater on a station basis compared to precipitation. This conclusion reveals that drought in runoff and groundwater is more variable than precipitation and should be evaluated with a separate importance in terms of its impact. It also indicates that short-term but severe single droughts in the region during the dry period may be more effective and dangerous in water-related sectors, especially in agriculture.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    496426

    Kuraklık indislerinin hidroklimatolojik verilere dayalı tahmini

    Prediction of drought indices based on hydroclimatological data

    BUĞRAYHAN BİÇKİCİ ARIKAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERCAN KAHYA

  2. Tez No

    297567

    Türkiye'de tarım yılı kuraklık değerlendirmesi ve bitki gelişim modeli ile buğdayda kuraklık-verim analizi

    Drought evaluation of agricultural year and drought-yield analysis of wheat by crop growth model in Turkey

    OSMAN ŞİMŞEK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    ZiraatAnkara Üniversitesi

    Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BELGİN ÇAKMAK

  3. Tez No

    893991

    İklim değişikliğinin tarımsal fayda ve risklerinin analizi: İç Anadolu örneği (Konya)

    Analysis of benefits and risks of climate change on agriculture: The case of Central Anatolia (Konya)

    MUHAMMET AZLAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Meteorolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Meteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. LEVENT ŞAYLAN

  4. Tez No

    706922

    High flow, low flow and drought characteristics of Küçük Menderes river basin

    Küçük Menderes havzasının yüksek akım, düşük akım ve kuraklık özellikleri

    GÖKHAN SARIGİL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAFZÜLLAH AKSOY

  5. Tez No

    840901

    Development of drought intensity-duration-frequency curves based on standardized climatic indices using physical variables, deficit in precipitation and deficit in streamflow

    Yağiş açiği ve akim açiği fiziksel değişkenlerini kullanan standartlaştirilmiş iklim i̇ndeksleri tabanli kuraklik şiddet-süre-frekans eğrilerinin geliştirilmesi

    YONCA ÇAVUŞ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAFZÜLLAH AKSOY

    PROF. DR. KERSTIN STAHL

Geri Dön