Biyoteknoloji destekli fonksiyonel gıdaların insan davranışları ve zihinsel performans üzerine etkilerinin araştırılması
Investigation of the effects of biotechnology-supported functional foods on human behavior and mental performance
- Tez No: 943222
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEYNEP BİRSU ÇİNÇİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoteknoloji, Biotechnology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genetik ve Biyomühendislik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Biyoteknoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
Bu tez çalışmasında, biyoteknoloji destekli fonksiyonel gıdaların insan davranışları ve zihinsel performans üzerindeki etkileri sistematik derleme ve meta-analiz yöntemiyle incelenmiştir. Scopus veri tabanında, 2021–2025 yılları arasında yayımlanan 5420 özgün araştırma makalesi taranmış, PRISMA 2020 protokolü doğrultusunda yapılan çok aşamalı eleme süreci sonucunda 450 çalışma sistematik derlemeye dahil edilmiştir. Meta- analizde, tüm çalışmalar için ortalama etki büyüklüğü Cohen's d ≈ 0.39 bulunmuş ve etkilerin pozitif yönlü olduğu saptanmıştır. Alt grup analizlerinde, bioaktif bileşenler d ≈ 0.41 ile en yüksek etkiyi gösterirken; probiyotik, prebiyotik ve sinbiyotik müdahaleler benzer düzeyde pozitif etkiler sunmuştur. Ancak tüm gruplarda yüksek düzeyde heterojenlik (I² > %75) gözlemlenmiştir. Funnel plot ve Egger's testi sonuçları, yayın yanlılığına işaret etmektedir. Cumulative meta-analysis sonuçları, zaman içinde kanıtların arttığını ve 2021 sonrası dönemde bilimsel ilginin ivme kazandığını göstermektedir. Bulgular, biyoteknolojik olarak zenginleştirilmiş fonksiyonel gıdaların zihinsel sağlık, stres yönetimi, ruh hali ve bilişsel performans üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve olumlu etkilere sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışma, multidisipliner alanlarda daha odaklı ve homojen gruplarla yapılacak ileri araştırmalar için güçlü bir temel oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the effects of biotechnology-supported functional foods on human behavior and cognitive performance through a systematic review and meta-analysis. A total of 5,420 original research articles published between 2021 and 2025 were screened in the Scopus database, and 450 studies were included following the PRISMA 2020 protocol. The overall effect size was estimated as Cohen's d ≈ 0.39, indicating a statistically significant positive impact. Subgroup analyses revealed that interventions involving bioactive compounds yielded the highest effect size (d ≈ 0.41), while probiotic, prebiotic, and synbiotic interventions also demonstrated moderate positive effects. However, substantial heterogeneity (I² > 75%) was observed across all subgroups. Funnel plot asymmetry and Egger's test results suggested potential publication bias. The cumulative meta-analysis illustrated that the strength and consistency of evidence have improved over time, particularly after 2021, reflecting increased scientific interest in the post-pandemic era. Overall, the findings indicate that biotechnology-enriched functional foods positively influence mental performance, mood, stress regulation, and behavioral outcomes. This study provides a solid foundation for further focused and homogeneous research in interdisciplinary fields, including medical biochemistry, nutrition science, and neuropsychology.
Benzer Tezler
- Development of 3D food printer and use of mushrooms in 3D food printer within the scope of new plant-based food production
3D gıda yazıcısı geliştirme ve mantarların bitkisel bazlı yeni ürün geliştirme çalışmaları kapsamında 3D yazıcıda kullanımı
EVREN DEMİRCAN
Doktora
İngilizce
2023
Gıda Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BERAAT ÖZÇELİK
- Production of sweetening syrups with functional properties
Fonksiyonel özellikleri olan tatlandırıcı şurupların üretimi
SİBEL YILDIZ YİĞİTARSLAN
Doktora
İngilizce
2006
BiyoteknolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUZAN KINCAL
DOÇ. DR. CANDAN GÜRAKAN
- Patates (Solanum tuberosum L.) transkripsiyon faktörü genlerinin tanımlanması ve regülatör fonksiyonel markörlerin geliştirilmesi
Identification of transcription factor genes and development of regulatory functional markers in potato (Solanum tuberosum L.)
ŞERİFE NUR TOSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BiyoteknolojiNecmettin Erbakan ÜniversitesiBiyoteknoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE ÖZGÜR UNCU
- Optimization of ultrasound assisted beta-glucan extraction from barley and its application in a model food
Arpadan ultrason destekli beta-glukan ekstraksiyonu optimizasyonu ve model gıdada uygulanması
ÖZLEM ASLAN
Doktora
İngilizce
2022
Gıda MühendisliğiYeditepe ÜniversitesiBiyoteknoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SANEM ARGIN
DR. İNCİNUR HASBAY
- Propolisten biyoaktif bileşiklerin eldesi için mikrodalga destekli ekstraksiyon yönteminin optimizasyonu
Optimization of microwave assisted extraction method for obtaining bioactive compounds from propolis
AHMET SÜHAN KALENDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BiyoteknolojiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiGeleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLÜFER VURAL