İstanbul çeşmeleri (1808-1876): Cephe tasarımları ve süsleme özellikleri
Istanbul fountains (1808-1876): Facade designs and ornamental features
- Tez No: 943510
- Danışmanlar: PROF. DR. NURDAN KÜÇÜKHASKÖYLÜ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 569
Özet
Çalışmanın konusunu 1808-1876 yılları arasında inşa edilmiş İstanbul çeşmeleri oluşturmaktadır. Bu döneme ait çeşmelerin cephe tasarımları ve süsleme özellikleri incelenmiş, söz konusu çeşmeler dönemin genel eğilimleri içinde sanat tarihi disiplini açısından değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında Sultan II. Mahmud Dönemi'nde yirmi dört, Sultan Abdülmecid Dönemi'nde on altı ve Sultan Abdülaziz Dönemi'nde ise dört olmak üzere toplamda kırk dört çeşme tespit edilmiştir. Fatih, Beşiktaş, Sarıyer, Eyüpsultan, Üsküdar, Kadıköy ve Silivri ilçelerinde yer alan bu çeşmeler yerinde incelenmiş, detaylı olarak fotoğrafları çekilmiş, rölöve, restorasyon ve restitüsyon projeleriyle birlikte kataloglama yöntemiyle analizleri yapılmıştır. Çeşmelerin; cephe tasarımları, süsleme özellikleri, tipolojileri, teknik-malzemeleri, yapı elemanları, konumları, sanatçıları, banileri, tuğraları, kitabeleri ve tarihlendirmeleri ayrıntılı bir şekilde incelenerek tasarım süreçleri bütüncül olarak değerlendirilmiştir. Çeşmelerin arasında tamamen özgünlüğünü koruyanlar olduğu gibi kısmen değişikliğe uğramış olan çeşmeler de bulunmaktadır. Çalışmada söz konusu değişim ve onarımlar ortaya çıkarılmış, tasarımlar ayrıntılı olarak yorumlanmış, tarihlendirme sorunlarına ışık tutularak bazı tarihi bilinmeyen çeşmelerin dönemi tespit edilmiştir. Bulundukları yerlere ve yapılış amaçlarına göre sınıflandırılan çeşmelerde; Ampir, Barok, Rokoko ve Seçmeci (Eklektik-Karma) gibi üsluplarının yansımaları irdelenmiştir. Cephe tasarımları ve süsleme özelliklerinin ayrıntılı incelenmiş olması, çeşme tipolojisinin sunulması, üslup analizlerinin ortaya konulması bu çalışmayı özgün kılmaktadır.
Özet (Çeviri)
The subject of the study is the fountains constructed in Istanbul between the years 1808 and 1876. The facade designs and ornamental features of the fountains belonging to this period were examined, and the fountains in question were evaluated in terms of the discipline of art history within the general trends of the period. Within the scope of the study, a total of forty-four fountains were identified, twenty-four from the reign of Sultan Mahmud II, sixteen from the reign of Sultan Abdulmecid, and four from the reign of Sultan Abdulaziz. These fountains located in the districts of Fatih, Beşiktaş, Sarıyer, Eyüpsultan, Üsküdar, Kadıköy and Silivri were examined on site, their photographs were taken in detail, and their analyses were carried out using the cataloging method along with surveying, restoration and restitution projects. The design processes of the fountains were evaluated holistically by examining their facade designs, ornamental features, typologies, technical materials, structural elements, locations, artists, patrons, tughras, inscriptions and dating in detail. Among the fountains, there are those that have preserved their originality completely, while there are also fountains that have been partially altered. In the study, the changes and repairs in question were revealed, the designs were interpreted in detail, and the period of some fountains with unknown dates was determined by shedding light on dating problems. Reflections of styles such as Empire, Baroque, Rococo and Eclectic (Mixed) were examined in the fountains, which were classified according to their location and purpose of construction. Detailed examination of facade designs and ornamental features, presentation of fountain typology and stylistic analysis make this study original.
Benzer Tezler
- Ampir üslubun Osmanlı çeşme mimarisine yansıması: İstanbul örnekleri
Reflection of empire style on Ottoman fountain architecture: Examples of Istanbul
NİHAN ZAFER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURCAN YAZICI METİN
- İstanbul'da sultan II. Mahmud baniliğinde yaptırılan çeşmeler
Fountains built in İstanbul under the ownership of sultan Mahmud II
ESRA YAVUZYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Sanat TarihiKarabük ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFİYE GÖKTAŞ KAYA
- Düyun-u Umumiye İstanbul merkez binasının Tanzimat sonrası Osmanlı mimarlığı bağlamında değerlendirilmesi
Evaluating the İstanbul central building of Public Debts administration with respect to Ottoman architecture after Tanzimat period
MEHMET ÇAĞLAYAN ÖZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA SERVET AKPOLAT
- 4. Murat' ın saray hekimi Emir Çelebi' nin En-Muzecü't-Tıbb eserinde dahili hastalıklar
Başlık çevirisi yok
SUZAN BOZKURT
- Lale Devri İstanbul çeşmeleri
The fountains of the tulip age in İstanbul
FAZİLET KOÇYİĞİT
Doktora
Türkçe
2013
Sanat TarihiErciyes Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA DENKTAŞ