İslam geleneğinde karşılaştırmalı teoloji: Bir yöntem arayışı
Comparative theology in the islamic tradition: In search of a method
- Tez No: 943763
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN BİLEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Felsefe, Tarih, Religion, Philosophy, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 217
Özet
Yeni Karşılaştırmalı Teoloji, Batı akademisinde Teoloji ve Din Bilimleri'nin bir sentezi olarak nitelendirilmektir. Bu yeni yaklaşım hem konfesyönel hem de entellektüel bir dinler arası etkileşim yöntemi sunmaktadır. Bu tez çalışması, özellikle Türk-İslam kültürü bağlamında, bu yaklaşımın İslam geleneği içindeki teorik temellerini ve pratik uygunluğunu araştırmaktadır. Bu bağlamda, İslam geleneğinin iç kaynaklarına, epistemolojilerine ve hermenötik çerçevelerine dayanan özgün bir karşılaştırmalı teoloji yaklaşımı geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, tez çalışması, Yeni Karşılaştırmalı Teoloji'nin Batı'daki tarihsel, kavramsal ve metodolojik gelişimi analiz ederek başlamaktadır. Ardından, İslam geleneği içerisinde karşılaştırmalı teolojik düşünceye zemin sunan tarihsel, felsefi, teolojik ve epistemolojik temelleri incelemektedir. Bu bağlamda, Bîrûnî, Şehristânî ve İbn Hazm gibi klasik dönem Müslüman âlimlerin eserleri, çağdaş karşılaştırmalı teoloji yöntemleriyle örtüşen karşılaştırmalı teolojik yaklaşımların erken örnekleri olarak ele alınmaktadır. Daha sonra, Türk-İslam kültüründeki tarihsel dini çeşitlilik tecrübesi ve Mâtürîdî geleneğinin teolojik ve epistemolojik içgörüleriyle birlikte, İslam geleneği içerisinde nasıl özgün bir karşılaştırmalı teolojik yaklaşım geliştirilebileceği değerlendirilmektedir. Çalışmanın son bölümünde karşılaştırmalı teoloji düşünümsel, geleneğe duyarlı ve bağlamsal olarak temellendirilmiş hermenötik bir yöntem olarak yeniden ele alınmaktadır. Burada, İslam düşüncesine dayanan ve aynı zamanda v yapıcı ve etkileşimli dinler arası karşılaşmalara açık olan bir karşılaştırmalı teolojik hermenötik modeli önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
New Comparative Theology has been characterized in Western academia as a synthesis of Theology and Religious Studies, offering a method of interreligious engagement that is both confessional and intellectual. This dissertation examines the theoretical foundations and practical relevance of this approach within the Islamic tradition, with a particular focus on the TurkishIslamic culture. It aims to develop an authentic comparative theological approach grounded in the internal sources, epistemologies, and hermeneutical frameworks of the Islamic tradition. The study begins by examining the historical, conceptual, and methodological development of New Comparative Theology in Western scholarship. It then turns to the Islamic intellectual tradition to identify theological, epistemological, and historical sources that support a comparative mode of thinking. In this light, the works of classical Muslim scholars such as alBīrūnī, Shahrastānī, and Ibn Ḥazm are explored as early examples of comparative engagement that resonate with contemporary comparative theological methods. Then, the dissertation considers how the historical experience of religious diversity in Turkish-Islamic culture, along with the theological and epistemological insights of the Maturidi tradition, can inform the development of a distinctly Islamic comparative theology. In its final section, the dissertation reconceives comparative theology as a reflexive, tradition-sensitive, and contextually grounded hermeneutical method. vii It proposes a model of comparative theological hermeneutics that is rooted in Islamic thought while remaining open to constructive and transformative interreligious encounter.
Benzer Tezler
- التفكر والتأمل عند الصوفية وبوذية الزن: دراسة تحليلية مقارنة بين الغزالي ودوغين
Tasavvuf ve zen Budizmine göre tefekkür ve meditasyon: Gazali ve Dögen karşılaştırmalı analizi
NOOR AMALINA SHARIPUDDIN
Doktora
Arapça
2025
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN DERİN
- Felsefi ve kelami açıdan Tanrı-âlem ilişkisi-İbn Sînâ ve Kādî Abdülcebbâr örnekliğinde
The relationship between God and the realm from a philosophical and theological perspective (With examples in İbn Sînâ and Qadi Abd al-Jabbar thought)
İSMAİL KOÇAK
- Dionysios Bar Salīḇī'nin Orûᶜûto Luqbal Tayoye adlı eserinin 20-30 arası bölümleri: çeviri, tahlil, tenkid
Chapters between 20-30 of the work named orûᶜût̲o luqbal ṭayoye by Dionysios Bar Salīḇī: Translation, analysis, criticism
MURAT BAYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinMardin Artuklu ÜniversitesiSüryani Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SAİT TOPRAK
- Tanrı hakkında konuşmak: Teolojik dil bağlamında Eş'arî kelamcılar ve Thomas Aquınas arasında bir kıyas
Talking about god: A comparison between Ashʿarī theologians and Thomas Aquinas in the context of theological language
ZEHRA ÇOBANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜMEYRA ÖZTURAN
- Hıristiyanlık ve İslam'a göre evlilikte kadın erkek rolleri
Men and women's roles in marriage in christianity and Islam
SENA NUR KÜÇÜKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİbn Haldun ÜniversitesiDin Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BETÜL AVCI SEBETCİ