Enerji üretiminin belirleyicileri: Türkiye enerji piyasası üzerine ampirik bir analiz
Determinants of energy production: An empirical analysis on the Turkish energy market
- Tez No: 944372
- Danışmanlar: PROF. DR. MELEK ACAR, DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Enerji, Maliye, Economics, Energy, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Muhasebe Finansman Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Enerji, yalnızca modern yaşamın sürdürülebilirliğinde değil, aynı zamanda ekonomik kalkınmanın sağlanmasında da stratejik bir rol üstlenmektedir. Nüfus artışı, sanayileşme ve kentleşmeye bağlı olarak artan enerji talebi, enerji arz güvenliğini sağlamayı ülkeler açısından zorunlu hale getirmiştir. Özellikle elektrik üretimi, ekonomik büyümenin hem nedeni hem de sonucu olarak kritik bir öneme sahiptir. Bu doğrultuda, elektrik enerjisi arzının zamanında ve sürdürülebilir şekilde sağlanması, makroekonomik istikrarın korunması açısından temel bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Enerji yatırımları ve üretim politikalarının ekonomik büyüme dinamikleriyle uyumlu biçimde tasarlanması gerektiği vurgulanmaktadır. Elektrik üretimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin doğru modellenmesi ve fiyat etkilerinin analiz edilmesi, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine yönelik rasyonel politika önerilerinin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır. Bu doğrultuda, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde artan enerji talebine karşılık, arz güvenliğinin sağlanması ve etkin enerji politikalarının oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'nin 2008-2023 dönemine ait elektrik üretimi ile makroekonomik göstergeler ve hammadde fiyat değişkenleri arasındaki ilişki analiz edilmiştir. En küçük kareler ve bootstrap standart hata yöntemleriyle yapılan tahminler, lasso ve robust regresyon yöntemleriyle desteklenmiştir. Bulgular, GSYİH, işgücü ve elektrik ithâlatının elektrik üretimi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve belirleyici etkiler yarattığını ortaya koymuştur. Ayrıca, bu etkilerin enerji türlerine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. GSYİH'nin pozitif etkisi, ekonomik büyümenin enerji talebini artırarak üretimi tetiklediğini göstermektedir. İşgücündeki artış da üretimi desteklemekle birlikte, bu etki enerji kaynağı ve üretim yöntemi bazında farklılık arz edebilmektedir. Elektrik ithâlatının negatif etkisi ise, yerli üretim üzerinde baskı oluşturmakta, dışa bağımlılığı artırmakta ve enerji üretiminin sürdürülebilirliğini zorlaştırmaktadır. Bu durum, temiz enerjiye yönelimi teşvik edebilmektedir. Sonuçlar, enerji politikalarının ekonomik büyümeyi destekleyecek biçimde tasarlanmasının gerekliliğini vurgulamakta, gelecekteki yatırım stratejileri ve politika reformları açısından önemli katkılar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Energy plays a strategic role not only in sustaining modern life but also in facilitating economic development. The increasing demand for energy, driven by population growth, industrialization, and urbanization, has made securing energy supply a critical necessity for countries. Especially, electricity production holds critical importance as both a driver and consequence of economic growth. In this context, ensuring a timely and sustainable electricity supply emerges as a fundamental requirement for maintaining macroeconomic stability. It is emphasized that energy investments and production policies should be designed in alignment with the dynamics of economic growth. Accurate modeling of the relationship between electricity production and economic growth, along with the analysis of price effects within production processes, contributes to the development of rational policy recommendations aimed at achieving sustainable development goals. Accordingly, in developing countries such as Turkey face significant challenges in ensuring supply security and formulating effective energy policies to meet rising demand. This study analyzes the relationship between electricity production, macroeconomic indicators, and raw material prices in Turkey for the period 2008–2023. The estimations obtained through the ordinary least squares and bootstrap standard error methods were supported by lasso and robust regression techniques. The findings revealed that GDP, labor force, and electricity imports have statistically significant and determinant effects on electricity production. Moreover, it was identified that these effects vary depending on the type of energy source. The positive impact of GDP suggests that economic growth increases energy demand, thereby stimulating electricity production. An increase in the labor force also supports production. However, this effect appears to vary depending on the type of energy source and the method of production. The negative impact of electricity imports puts pressure on domestic production, increases external dependency, and makes the sustainability of energy production more difficult. This situation may encourage a shift toward clean energy. These results underscore the need to design energy policies that support economic growth while providing valuable insights for future investment strategies and policy reforms.
Benzer Tezler
- Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretiminin belirleyicileri: Türkiye örneği
Determinants of electrical energy generation from renewable energy sources: The case of Turkey
İLKNUR ALTUN
- Türkiye'de doğrudan yabancı yatırımların yenilenebilir enerji üretimi üzerindeki etkisinin ekonometrik analizi
The econometric analysis of the impact of foreign direct investments on renewable energy production in Turkey
SAFFETTİN BEZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İşletmeAfyon Kocatepe Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KENAN İLARSLAN
- Determinants of renewable energy supply in Europe: A potential solution for Turkey's energy dependency
Avrupa'daki yenilenebilir enerji arzının belirteçleri: Türkiye'nin enerji bağımlılığı için potansiyel çözüm
GÖKMEN SÜMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
EkonomiBoğaziçi ÜniversitesiUluslararası Ticaret Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE NUR GÜNAY
- Türkiye'de cari açığı belirleyen faktörler ve cari açığı azaltmada alternatif enerji kaynaklarının rolü
Factors determining current account deficit in turkey and role of alternative energy sources in current account deficit reduction
MERVE EŞMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
EkonomiBilecik Şeyh Edebali Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NECATİ ÇİFTÇİ
- Türkiye ve Avrupa Birliği balıkçılık sektörünün karşılaştırması
Comparison of the fisheries sector of Turkey and European Union
AZİZ BARAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Su Ürünleriİstanbul ÜniversitesiSu Ürünleri Yetiştiriciliği ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIZ