Həştərxan xanliği (yaranmasindan işğalina qədər tarixi)
Astarhan hanlığı (kurulmasından işgal edilmesine kadar tarihi)
- Tez No: 944494
- Danışmanlar: PROF. ESMED MUHTAROVA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Azerice
- Üniversite: Baku State University
- Enstitü: Yurtdışı Enstitü
- Ana Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 172
Özet
ASTARHAN HANLIĞI (KURULUŞUNDAN YIKILIŞINA KADAR TARİHİ) Moskova Büyük Knezliği'nin yükselişi ve ardından 1552'de Kazan'ın ve ardından 1556'da Astarhan'ın Büyük Knez İvan IV tarafından işgal edilmesi, Türk dünyası için kötü bir sürecin başlangıcı oldu. 14. yüzyılın başlarında Altın Orda Hanı Özbek Han, Moskova prenslerine tüm Rus beyliklerinden vergi toplama hakkı verdi ve ilk kez Ruslar arasında merkezi bir Rusya fikri oluşmaya başladı ve bu olay, sonraki yüzyıllarda Rusya'nın büyük bir güç olma fikrini güçlendirdi. Kızıl Orda hanları, iktidarlarının ilk günlerinde Moskova'ya verdikleri bu ayrıcalıklı hakkı kullansalar da Altın Orda devleti zayıflamaya başlayınca Moskova knezliği bunu kendi lehine çevirdi. Moskova, diğer beylikleri etrafında birleştirdi ve Altın Orda'nın çöküşü sonucu ortaya çıkan Büyük Orda, Kırım, Kazan ve Astarhan hanlıklarıyla mücadeleye başladı. Bu olaylar, Astarhan Hanlığı ve diğer Tatar hanlıklarının yıkılmasına yol açtı. Çarlık Rusyası'nın 1556'da Astarhan'ı işgal etmesinden 12 yıl sonra, dönemin en güçlü devleti olan Osmanlı İmparatorluğu Astarhan'ı ele geçirmek istedi ancak bu girişim başarısız oldu. Rusya Astarhan'ı işgal ettikten sonra büyük bir ekonomik fırsat yakaladı. I. Petro döneminde onun emriyle Astarhan valiliği kuruldu. (1717) Bu valilik 1828'e kadar varlığını sürdürdü. Rusların 1556'da Astarhan'ı işgali bugün de etkisini sürdürüyor. Tatar sorunu, Aşağı İdil bölgesinin Ruslar'ın tarafından işgal edilmesiyle ortaya çıktı. 1552'de Kazan'ın, 1556'da Astarhan'ın, 1774 ve 1783'te Kırım'ın işgal edilmesiyle bugünkü Rusya topraklarında yaşayan tüm Tatarlar Rusların yönetimi altına girdi. Tatar hanlıklarının, özellikle Astarhan'ın işgali, Rusların hem etnik hem de kültürel olarak bir millet olarak şekillenmesinde büyük rol oynamıştır. Ancak Tatarların Ruslar üzerindeki devlet yönetimi ve kültür açısından etkisine rağmen, Rusya Tatarları asimile etmeye çalışmıştır. II. Katerina'nın 34 yıllık saltanatından başlayarak Tatarlar baskılara maruz kalmıştır. Bu baskılar Sovyet iktidarının kurulmasından sonra bile devam etmiştir. Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı işgal etmesini ve günümüzde de devam eden Rus-Ukrayna savaşını anlayabilmek için 1556 yılındaki Astarhan'ın işgalinin iyi analiz edilmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
ASTARKHAN KHANATE (HISTORY FROM FOUNDATION TO DECLINE) The rise of the Grand Duchy of Moscow and the subsequent occupation of Kazan in 1552 and then Astarkhan in 1556 by Grand Duchy Ivan IV marked the beginning of a bad period for the Turkish world. At the beginning of the 14th century, the Khan of the Golden Horde, Uzbek Khan, gave the princes of Moscow the right to collect taxes from all Russian principalities, and for the first time the idea of a centralized Russia began to emerge among the Russians, and this event strengthened the idea of Russia becoming a great power in the following centuries. Although the Red Horde khans used this privileged right they granted to Moscow in the early days of their rule, the Moscow principality turned this to its advantage when the Golden Horde state began to weaken. Moscow united the other principalities around itself and began to struggle with the Great Horde, Crimea, Kazan and Astarkhan khanates that emerged as a result of the collapse of the Golden Horde. These events led to the collapse of the Astarkhan Khanate and other Tatar khanates. Twelve years after Tsarist Russia occupied Astarkhan in 1556, the Ottoman Empire, the most powerful state of the time, wanted to seize Astarkhan, but this attempt failed. Russia seized a great economic opportunity after occupying Astarkhan. During the reign of Peter I, the Astarkhan governorship was established by his order (1717). This governorship continued until 1828. The Russian occupation of Astarkhan in 1556 continues to have an effect today. The Tatar problem arose with the Russian occupation of the Lower Volga region. With the occupation of Kazan in 1552, Astarkhan in 1556, and Crimea in 1774 and 1783, all Tatars living in today's Russian territory came under Russian rule. The invasion of the Tatar khanates, especially Astrakhan, played a major role in shaping the Russians as a nation, both ethnically and culturally. However, despite the Tatars' influence on the Russians in terms of state administration and culture, Russia tried to assimilate the Tatars. Starting with the 34-year reign of Catherine II, the Tatars were subjected to oppression. These oppressions continued even after the establishment of Soviet power. In order to understand Russia's invasion of Crimea in 2014 and the ongoing Russian-Ukrainian war, the invasion of Astrakhan in 1556 must be analyzed well.
