DEHB tanılı çocuklarda bilişsel kopma sendromu belirtilerinin işlevsellik, yaşam kalitesi ve kan parametreleri ile ilişkisi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 945574
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BURCU KARDAŞ
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: Bilişsel Kopma Sendromu, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, ferritin, yaşam kalitesi, işlevsellik, Cognitive Disengagement Syndrome, Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ferritin, quality of life, functionality
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çocuk Psikiyatrisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Giriş ve Amaç: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında sık görülen nörogelişimsel bir bozukluktur. Son yıllarda bu bozukluğa eşlik eden bilişsel kopma sendromu (BKS), zihinsel yavaşlık, düşük enerji, organize olamama ve içe çekilme gibi semptomlarla tanımlanmakta ve DEHB semptomlarına katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, DEHB tanısı almış çocuklarda BKS belirtilerinin yaşam kalitesi ve işlevsellik üzerindeki etkilerini değerlendirmek ve aynı zamanda ferritin düzeyi gibi demirle ilişkili biyolojik parametrelerin bu belirtilerle olan ilişkisini incelemektir. Yöntem: Çalışma grubunu; Kocaeli Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği'ne başvuran ve DSM-5 tanı ölçütlerine göre DEHB tanısı alan 8–12 yaş aralığındaki çocuklar oluşturmuştur. Dahil edilme kriterleri arasında DEHB tanısının ilk kez konulması ya da daha önce DEHB tanısı almış ancak son 1 yıl içinde tedavi almamış olma koşulu yer almıştır. Çalışmaya dahil edilen 105 çocuk, klinik değerlendirmeler ve öğretmen gözlemleri temel alınarak üç gruba ayrılmıştır: Dikkat eksikliği baskın DEHB (n=35), Dikkat eksikliği baskın DEHB komorbid bilişsel kopma sendromu (BKS) (n=35) ve DEHB kombine Tip (n=35). Tüm katılımcılara araştırmaya katılmadan önce ebeveynlerinden yazılı onam alındı, ardından sosyodemografik veri formu ve Barkley Çocuk Dikkat Anketi, Weiss İşlevsellikte Bozulma Ölçeği (WİBÖ), Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranım Bozuklukları için DSM-IV' e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölçeği uygulandı. Tüm katılımcıların kan tetkik sonuçları incelendi; ferritin, hemoglobin, serum demiri, total demir bağlama kapasitesi gibi demir metabolizmasına ilişkin biyobelirteçler kaydedildi. Gruplar arasında ölçek puanları ve biyokimyasal parametreler açısından karşılaştırmalar yapıldı; ayrıca ölçekler arası korelasyon analizleri ile BKS, yaşam kalitesi, işlevsellik ve demir parametreleri arasındaki ilişkiler değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmamızda, DEHB tanılı çocuklarda BKS belirtileri ile bazı hematolojik ve biyokimyasal parametreler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Serum demiri ve hemoglobin düzeyleri ile BKS puanları arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p> 0.05). Ancak BKS belirtileri olan çocukların ferritin düzeyleri, BKS belirtileri olmayanlara kıyasla belirgin şekilde daha düşük bulunmuştur (p< 0.05). Bu sonuç, özellikle ferritin düzeyinin bilişsel süreçler ve dikkat mekanizmaları üzerindeki etkisini desteklemektedir. Yaşam kalitesi değerlendirmeleri incelendiğinde, BKS belirtileri olan çocukların toplam yaşam kalitesi puanları, BKS olmayan gruba göre anlamlı düzeyde daha düşük bulunmuştur (p< 0.05). Alt boyutlara göre incelendiğinde, fiziksel sağlık ve psikososyal işlevsellik alanlarında da belirgin düşüşler saptanmıştır. Fiziksel yaşam kalitesi alt boyutunda p = 0,057, psikososyal yaşam kalitesi alt boyutunda ise p = 0,058 düzeyinde sınırda istatistiksel anlamlılık elde edilmiştir. Bu durum, BKS belirtilerinin çocuğun sadece akademik değil, sosyal ve fiziksel yaşam alanlarını da olumsuz etkilediğini göstermektedir. İşlevsellik düzeyi, WİBÖ ile değerlendirilmiş olup, bu ölçekten alınan yüksek puanlar daha fazla işlevsellik bozulmasını yansıtmaktadır. Bulgularımıza göre, BKS belirtileri yüksek olan çocuklarda WİBÖ puanlarının da anlamlı şekilde yüksek olduğu bulunmuştur. Bu durum, BKS belirtilerinin çocukların işlevselliklerini belirgin biçimde olumsuz etkilediğini göstermektedir. Özellikle dikkatini sürdürme, görev tamamlama, zaman yönetimi gibi bilişsel süreçlerde yaşanan yavaşlıkların, akademik başarıdan sosyal ilişkilere kadar birçok alanı bozduğu anlaşılmaktadır. Sonuç: Bu çalışmada, DEHB tanılı çocuklarda BKS belirtilerinin çeşitli biyolojik, çevresel ve işlevsel faktörlerle olan ilişkisi kapsamlı biçimde değerlendirilmiştir. Sosyodemografik analizlerde, düşük sosyoekonomik düzeylerin BKS belirtilerini artırdığı görülmüştür. Ferritin düzeyindeki düşüklüğün, BKS belirtilerinde artışla ilişkili bulunması, demir metabolizması ile bilişsel süreçler arasındaki biyolojik bağlantıya işaret etmektedir. Bu sonuç, demir düzeylerinin nörobilişsel gelişim üzerindeki olası rolünü desteklemektedir. İşlevsellik değerlendirmesinde, WİBÖ ölçeğinden elde edilen puanların BKS ile pozitif korelasyon göstermesi, belirtilerin yalnızca semptom düzeyinde değil, çocuğun günlük yaşantısını ve çevresel uyumunu da etkilediğini ortaya koymuştur. BKS semptomları olan çocuklar, görev tamamlama, planlama ve akademik başarı gibi alanlarda belirgin zorluklar yaşamaktadır. Ayrıca yaşam kalitesi bulguları, BKS belirtilerinin çocukların fiziksel ve psikososyal iyilik hallerini de olumsuz etkilediğini göstermiştir. Bu veriler, BKS'nin sadece DEHB'nin bir alt boyutu değil, başlı başına çocuğun yaşam kalitesi ve işlevselliği üzerinde etkili bir bileşen olduğunu düşündürmektedir. Sonuç olarak, çalışmamız BKS'nin hem biyolojik belirteçler hem de işlevsellik ve yaşam kalitesi açısından anlamlı etkiler yarattığını göstermektedir. Bu bulgular, çocukların değerlendirilmesinde BKS belirtilerine özel dikkat verilmesi gerektiğini ve biyolojik/çevresel faktörlerin çok boyutlu ele alınmasının önemini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Objective: Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is a common neurodevelopmental disorder in childhood. In recent years, cognitive disengagement syndrome (CDS), which co-occurs with this disorder, has been described with symptoms such as mental slowness, low energy, disorganization, and withdrawal, and is thought to contribute to ADHD symptoms. The aim of this study is to evaluate the impact of CDS symptoms on quality of life and functionality in children diagnosed with ADHD, and to examine the relationship between these symptoms and biological parameters related to iron, such as ferritin levels. Method: The study group consisted of children aged 8–12 who applied to the Child and Adolescent Psychiatry Outpatient Clinic of Kocaeli University and were diagnosed with ADHD according to DSM-5 diagnostic criteria. Inclusion criteria required that the ADHD diagnosis be made for the first time or that the child had been previously diagnosed with ADHD but had not received treatment in the past year. A total of 105 children were included in the study and divided into three groups based on clinical evaluations and teacher observations: ADHD predominantly inattentive type (n=35), ADHD predominantly inattentive type comorbid with CDS (n=35), and ADHD combined type (n=35). Prior to participation, written consent was obtained from the parents of all participants. Subsequently, a sociodemographic data form, Barkley Child Attention Survey, Weiss Functional Impairment Rating Scale (WFIRS), Pediatric Quality of Life Inventory, and the DSM-IV-Based Screening and Assessment Scale for Attention Deficit and Disruptive Behavior Disorders were administered. Blood test results of all participants were reviewed, and biomarkers related to iron metabolism such as ferritin, hemoglobin, serum iron, and total iron-binding capacity were recorded. Comparisons were made between groups in terms of scale scores and biochemical parameters; additionally, correlations among scales were analyzed to evaluate the relationships between CDS, quality of life, functionality, and iron parameters. Results: In our study, the relationships between CDS symptoms and certain hematological and biochemical parameters were examined in children diagnosed with ADHD. No significant relationship was found between CDS scores and serum iron or hemoglobin levels (p> 0.05). However, children with CDS symptoms were found to have significantly lower ferritin levels compared to those without CDS symptoms (p< 0.05). This result supports the effect of ferritin levels on cognitive processes and attention mechanisms. In quality of life assessments, the total quality of life scores of children with CDS symptoms were significantly lower than those without CDS (p < 0.05). When analyzed by sub-dimensions, significant reductions were observed in the areas of physical health and psychosocial functionality. A borderline statistical significance was obtained in the physical quality of life subscale (p = 0.057) and in the psychosocial quality of life subscale (p = 0.058). This indicates that CDS symptoms negatively affect not only the child's academic performance but also their social and physical life domains. Functionality level was evaluated using the WFIRS, where higher scores indicate greater functional impairment. According to our findings, children with high CDS symptoms also had significantly higher WFIRS scores. This suggests that CDS symptoms significantly impair children's functionality. It is understood that cognitive slowing in areas such as sustained attention, task completion, and time management disrupts many domains ranging from academic achievement to social relationships. Conclusion: In this study, the relationships of CDS symptoms with various biological, environmental, and functional factors were comprehensively evaluated in children diagnosed with ADHD. Sociodemographic analyses revealed that low socioeconomic status increased CDS symptoms. The finding that low ferritin levels are associated with increased CDS symptoms indicates a biological connection between iron metabolism and cognitive processes. This result supports the potential role of iron levels in neurocognitive development. The positive correlation between CDS and WFIRS scores in functionality assessments shows that the symptoms affect not only at the symptom level but also the child's daily life and environmental adaptation. Children with CDS symptoms experience significant difficulties in areas such as task completion, planning, and academic success. Moreover, quality of life findings demonstrated that CDS symptoms negatively impact children's physical and psychosocial well-being. These data suggest that CDS is not merely a subdimension of ADHD but rather a distinct component that significantly affects a child's quality of life and functionality. In conclusion, our study shows that CDS has significant effects in terms of both biological markers and functionality and quality of life. These findings highlight the need to pay particular attention to CDS symptoms in the assessment of children and emphasize the importance of a multidimensional approach to biological and environmental factors.
Benzer Tezler
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanılı ergenlerde bilişsel kopma sendromu (yavaş bilişsel tempo) komorbiditesinin problematik internet kullanımına etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of cognitive disengagement syndrome (sluggish cognitive tempo) comorbidity on problematic internet use in adolescents diagnosed with attention deficit and hyperactivity disorder
ÖZLEM NİDA ERBAŞI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Psikiyatriİstanbul ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLYAS KAYA
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklarda günlük aktivite performansına yönelik bilişsel oryantasyon (GAPBO) yaklaşımının motor performans ve yürütücü işlevler üzerine etkisi
The effect of the cognitive orientation to daily occupational performance (CO-PO) in children with attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD) on motor performance and executive functions
SEDANUR GÜRLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikiyatriHacettepe ÜniversitesiErgoterapi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GONCA BUMİN
- Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu tanısı bulunan 8-15 yaş arası çocuklarda yürütücü işlev fonksiyonlarının bilgisayar tabanlı nöropsikolojik test bataryası olan CNSVS (the central nervous system vital signs)ile değerlendirilmesi
Evaluation of executive functions in children with attention deficit/hiperactivity disorder aged 8-15 by using a computerized neuropsychological test battery, CNSVS (the central nervous system vital signs)
KEMAL UTKU YAZICI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2012
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EYÜP SABRİ ERCAN
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun alt tiplerine ait bilişsel örüntüler
Cognitive patterns relating to subtypes of attention deficit hyperactivity disorder
EMEL ERDOĞAN BAKAR
- Karşıt olma karşı gelme bozukluğunun eşlik ettiği dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuklarda bilişsel çarpıtma, duygu düzenleme ve aleksitimi özellikleri
Cognitive distortions, emotion regulation and alexithymia features in children diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder and comorbid oppositional defiant disorder
İLAYDA DALGAKIRAN BEYKOZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM ADAK