Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında deprem unsurları ve Erzincan'ın Göz Yaşları şiir kitabının söz varlığı açısından incelenmesi
In secondary education Turkish language and literature textbooks elements of earthquake and analysis of Erzincan'ın Göz Yaşları poetry book in terms of vocabulary
- Tez No: 945829
- Danışmanlar: PROF. DR. GÖKHAN ÖLKER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Deprem, geniş etki alanı ve yıkıcı etkileri dolayısıyla çeşitli bilim dalı ve disiplinler için araştırma konusu olmuştur. İnsanlar üzerinde derin etkiler bırakıp kültür ve sanata nüfuz ederek sanat ürünlerinin doğmasına vesile olmuştur. Depremin bu denli toplumsal etkilerinin olması, toplumun gelişiminde büyük rol oynayan eğitim süreçlerinde de yer alması gereğini ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda önemli eğitim materyalleri olan ders kitaplarının içeriğinin ülkemizde meydana gelebilecek doğal afetlere karşı bilinçli bireyler yetiştirebilecek potansiyelde hazırlanması ve düzenlenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada 2024-2025 eğitim-öğretim yılında ortaöğretim kurumlarımızda Türk Dili ve Edebiyatı derslerinde okutulmakta olan ders kitapları incelenmiş ve deprem bilincinin öğrencilere kazandırılması için deprem içeriğinin veya depreme dair ögelerin bu kitaplarda ne denli yer bulduğu araştırılmıştır. Araştırmada 1939, 1983 ve 1992 yıllarında Erzincan'da meydana gelen büyük ve yıkıcı depremler sonrası halk şairlerinin bu depremler için kaleme aldığı ağıt ve destanlardan mürekkep bir eser olan“Erzincan'ın Göz Yaşları”isimli şiir kitabının söz varlığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma neticesinde ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarında aranan“deprem”ve“zelzele”kelimelerinin sınırlı sayıda yer aldığı, deprem bilincinin kazandırılması için gerçek bir deprem içeriğine yer verilmediği ve bu kelimelerin genelde edebî anlamlarıyla kullanıldığı görülmüştür. Ayrıca söz varlığı incelenen Erzincan'ın Göz Yaşları isimli eserin, oldukça çeşitli ve zengin bir söz varlığına sahip olduğu görülmüştür. Eserin tamamı taranmış, kelime listesi oluşturulmuş, bu kelimeler önce alfabetik sonra sayısal sırasıyla verilmiş ve daha sonra kelimelere bir kategorizasyon uygulanmıştır. Eserde yer alan ağıt ve destanların deyimlerle, kalıp sözlerle, ikilemelerle ve terimlerle bezenmiş, koruduğu ağız özellikleri ile ait oldukları toplumun kültürel miras temsilcisi olan zengin bir söz varlığına sahip; afet sonrasında insanların ağıt ve destanlar vesilesiyle keder, acı, elem, yas gibi duygularını net ve samimi ifadelerle aktardığı bir eser olduğu görülmüştür. Eser hem bir edebi eser olarak hem de eğitim materyali olarak sonraki nesillere depremin yıkıcı etkilerini anlatmak, deprem konusunda toplumu bilinçlendirmek ve bu konuya sanatsal bakışı sağlamak açısından oldukça önemli bir eserdir.
Özet (Çeviri)
Earthquakes have been a subject of research for various scientific fields and disciplines due to their wide impact and destructive effects. They have had a profound effect on people, influencing culture and art and giving rise to artistic works. The fact that earthquakes have such a profound social impact has highlighted the need for them to be included in educational processes, which play a significant role in societal development. In this context, it is essential that textbooks—which are important educational materials—be prepared and organized in a way that has the potential to cultivate individuals who are aware of the natural disasters that may occur in our country. Therefore, in this study, textbooks used in Turkish Language and Literature courses in secondary schools in the 2024-2025 academic year were examined, and the extent to which earthquake content or elements related to earthquakes were included in these textbooks was investigated in order to raise earthquake awareness among students. The study sought to identify the vocabulary used in the poetry book“Erzincan'ın Göz Yaşları”which is a collection of elegies and epics written by folk poets after the major and destructive earthquakes that struck Erzincan in 1939, 1983, and 1992. As a result of the research, it was observed that the words“earthquake”and“tremor,”which are sought after in secondary school Turkish Language and Literature textbooks, appear only a limited number of times, that no real earthquake content is included to raise earthquake awareness, and that these words are generally used in their literary meanings. In addition, it was observed that the work titled“Erzincan'ın Göz Yaşları,”whose vocabulary was examined, has a very diverse and rich vocabulary. The entire work was scanned, a list of words was created, these words were first listed alphabetically and then numerically, and then the words were categorized. It was observed that the work, which is rich in vocabulary embellished with idioms, set phrases, antitheses, and terms, and which preserves the linguistic characteristics of the society to which it belongs as a representative of its cultural heritage, is a work in which people express their feelings of grief, pain, sorrow, and mourning in clear and sincere terms through laments and epics after the disaster. The work is of great importance both as a literary work and as an educational material for conveying the destructive effects of the earthquake to future generations, raising public awareness about earthquakes, and providing an artistic perspective on the subject.
Benzer Tezler
- Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında yer alan tiyatro metinlerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi
The analysis of drama texts in the secondary school books of Turkish language and literature in terms of values education
YASEMİN CEYHUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KURT
- Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında ölçme ve değerlendirme: Yürürlükteki kitaplar üzerine bir inceleme
Assessment and evaluation in secondary education Turkish language and literature tour books: A review on current books
SADİ ÇATAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH VEYİS
- Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında yer alan hikâye ve roman metinlerinin değerler açısından incelenmesi
Examination of the story and novel texts in Turkish language and literature textbooks in terms of values
SÜMEYYE HAZIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL KURNAZ
- Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarının kelime öğretimi açısından incelenmesi
Analysis of secondary education Turkish Language and Literature textbooks in terms of vocabulary teaching
SELMAN İŞLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHADIR GÜCÜYETER
- Ortaöğretim Türk edebiyatı ve dil ve anlatım ders kitaplarında yer alan halk edebiyatı metinleri üzerine incelemeler
Studies on folk literature's texts in secondary education's Turkish literature and language and expression textbooks
AYŞENUR ÖREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BEHİYE KÖKSEL