XVI. yüzyıl klâsik Türk şiiri örnekleminde söylem çözümlemeleri
Discourse analysis within the corpus of 16th-century classical Turkish poetry
- Tez No: 946621
- Danışmanlar: PROF. DR. PERVİN ÇAPAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 827
Özet
Klâsik Türk edebiyatı metinlerinin modern metin çözümleme yöntemleriyle incelenmesi, bu metinlerin çağdaş bir yaklaşımla okunması ve mananın sezdirilmesi yolunda okuyucuya daha fazla imkânlar sunmayı hedeflemektedir. Özellikle manzum metinlerin bu bakış açıları sayesinde yorumlanması, araştırmaların yeni bir yöntemsel zemine oturtulmasını sağlamaktadır. Bu çalışma, XVI. yüzyıl şairlerinin gazelleri örnekleminde, modern metin çözümleme yöntemlerinden biri olan söylem çözümlemesi yöntemi uygulanarak gerçekleştirilecektir. Çalışmanın amacı, Klâsik Türk şiirinin kuruluşunu tamamladığı ve olgun örneklerini verdiği XVI. yüzyılda, daha önce dîvân metni ortaya konulmuş, ancak şiirsel söylem ve poetikaları tespit edilmemiş, genellikle şaheserler üreten şairlerin gölgesinde kalarak edebiyat tarihçilerince 'ikinci derecede şairler' olarak nitelenen bu edebî şahsiyetlerin gazelleri üzerinden, geleneğin nasıl örüldüğünü tespit etmek şeklinde belirlenmiştir. Söz konusu şairlerin Klâsik Türk şiirinin gelişimine katkıları ve getirdikleri yeniliklerin ortaya konulması amacıyla bu çalışmanın yürütülmesi planlanmıştır. Bu çalışma, içlerinde sultan şair olma vasfı taşıyanların da bulunduğu toplam 30 şairi kapsamaktadır. Bunlar; Adlî (II. Bâyezîd), Âhî, Behiştî, Âhî, Revânî, Hilâlî, Gelibolulu Sun'î, Hayretî, Me'âlî, Bitlisli, İshâk Çelebî, Usûlî, 'Ubeydî, Hecrî, Rumelili Za'ifî, Fedâyî, Muhibbî, Emrî, Figânî, Hâtemî, Mu'îdî, Garâmî, Esîrî, Vusûlî, Murâdî, Cinânî, Nev'î, Mânî, Ravzî, Helâkî, Mostarlı Hasan Ziyâ'î'dir. Bu şairlerden Adlî, Muhibbî ve Murâdî mahlaslı şairler hem hükümdar hem de şehzadelikleri döneminde şiir eğitimi almış şahsiyetlerdir. Seçilen şairlerin dili kullanmadaki maharet ve ortaya koydukları kelime işçiliği yürütülecek çalışmanın ana eksenini teşkil edecektir. Çalışmanın yöntemsel modelini, dilbilimin bir alt dalı olan söylem çözümlemesi yöntemi teşkil edecektir. Söylem çözümlemesi yöntemi kendi içinde metnin küçük yapısının incelenmesi, büyük yapı ve metnin çözümlenmesi, üstyapı ve metnin yorumlanması olmak üzere üç ana başlıkta sürdürülmektedir. Çalışma da bu kapsamda planlanmıştır.
Özet (Çeviri)
The study of Classical Turkish literature texts using modern text analysis methods aims to offer readers more opportunities for a contemporary understanding and a deeper intuition of meaning. Interpreting poetic texts, in particular, through these perspectives enables research to be placed on a new methodological ground. This study will be carried out by applying discourse analysis, one of the modern text analysis methods, using the ghazals of 16th-century poets as a sample. The aim of the study is to identify how tradition was woven through the ghazals of these literary figures, who, in the 16th century—a period when Classical Turkish poetry completed its establishment and produced mature examples—had their divan texts previously published but whose poetic discourse and poetics had not been determined. These poets were generally overshadowed by those who produced masterpieces and were thus described as 'second-degree poets' by literary historians. This study is planned to be conducted to reveal the contributions and innovations these poets brought to the development of Classical Turkish poetry. This study encompasses a total of 30 poets, including those who held the title of sultan-poet. These are: Adlî (Bayezid II), Âhî, Behiştî, Âhî, Revânî, Hilâlî, Gelibolulu Sun'î, Hayretî, Me'âlî, Bitlisli, İshâk Çelebî, Usûlî, 'Ubeydî, Hecrî, Rumelili Za'ifî, Fedâyî, Muhibbî, Emrî, Figânî, Hâtemî, Mu'îdî, Garâmî, Esîrî, Vusûlî, Murâdî, Cinânî, Nev'î, Mânî, Ravzî, Helâkî, Mostarlı Hasan Ziyâ'î. Among these poets, those with the pen names Adlî, Muhibbî, and Murâdî are figures who received poetry education both as rulers and during their princely periods. The mastery in language use and the word craftsmanship exhibited by the selected poets will form the main axis of the study. The methodological model of the study will be discourse analysis, a sub-branch of linguistics. Discourse analysis is conducted under three main headings: examination of the text's microstructure, analysis of the macrostructure and the text, and interpretation of the superstructure and the text. The study has been planned within this scope.
Benzer Tezler
- XVI. yüzyıl Klasik Türk şiirinde sayılar mitolojisi
Mythology of numbers in XVI. century-Classical Turkish poetry
MELTEM KIZMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUVAFFAK EFLATUN
- Cinânî'nin mensur hikâyelerinde mekân
Space in Cinânî's prose stories
OSMAN ALP ERTURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıBandırma Onyedi Eylül ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ÜNLÜ
- Taşköprülü-Zâde'nin tasnifi ışığında xvı.yüzyıl klâsik Türk şiirinde ilim
Ilim (science), under the classification of Taşköprülü-Zâde in the xvi. century classical Turkish poetry
NAGEHAN UÇAN EKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. PERVİN ÇAPAN
- Klâsik Türk şiirinde tarihî, efsanevî ve mitolojik unsurlar
Historical, legendary and mythological factors in classical Turkish poems
GÖKÇEN KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. PERVİN ÇAPAN
- Klasik Türk şiirinde kan (XV-XVI. yüzyıl)
Blood in classical Turkish poetry (XV-XVI. century)
SÜMEYYE BİLEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HİLAL NAYİR EKİNCİ