Gelir vergisinde adaleti sağlayıcı mekanizmalara ilişkin mükelleflerin algısı: Ampirik bir çalışma
Taxpayers' perception of mechanisms providing justice in income taxation: An empirical study
- Tez No: 947030
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLAY AKGÜL YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Maliye Teorisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 256
Özet
Vergi, karşılıksız olma ve zorunlu ödeme gibi sahip olduğu özellikler dolayısıyla mükelleflerce bir yük olarak algılanabilmektedir. Günümüzde vergi yükünün adil dağılımını sağlamak için ödeme gücü yaklaşımı benimsenmektedir. Bu yaklaşıma göre vergilendirmeyi sağlayabilmek için vergi sistemleri bunu gerçekleştirecek şekilde düzenlenmiş, sistemde yer alan vergiler bunu sağlayacak araçlarla donatılmıştır. Bununla birlikte bazı uygulamalar ve kullanılan mekanizmalar ise mükelleflerin ödeme gücüne ulaşılmasını güçleştirmekte ve vergilemede adaleti bozabilmektedir. Buradan hareketle çalışmada, ödeme gücüne ulaşılmasını sağlayan ve güçleştiren mekanizma ve durumlar ele alınmış, seçilen ülkelerdeki uygulama şekilleri ortaya konulmuş, Türkiye'de bu mekanizmalara ilişkin vatandaşların bilinç ve algı düzeylerine ilişkin tespit yapmak amaçlanmıştır. Çalışmanın ampirik kısmı Türkiye'de gelir vergilemesinde söz konusu mekanizma ve durumlara ilişkin bilinç ve algı düzeyini belirleyebilmek amacıyla vergi ödeme uyumunun en yüksek olduğu Marmara Bölgesinde vergi ödeme uyumunun en yüksek olduğu İstanbul ile en düşük olduğu Yalova'daki gelir vergisi mükelleflerine anket uygulanmış, farklı uyum düzeylerine sahip mükelleflerin vergi yükü dağılımında adaleti sağlayan ve bozan mekanizmalar hakkındaki bilinç ve algı düzeyleri ile vergi ödeme uyumu arasında bir bağlantı olup olmadığı sorusunun yanıtı aranmıştır. Çalışma sonuçlarına göre söz konusu bilinç ve algı düzeyinin İstanbul'da daha yüksek olduğu, Yalova'daki mükelleflere kıyasla gelirlerin genel olarak adaletsiz vergilendirildiği algısının olduğu belirlenirken, adaletsizliğin en büyük nedeninin sosyal amaç dışında uygulanan muafiyet ve istisnalardan kaynaklandığı ve artan oranlı vergi tarifesinin adaletin sağlanmasında önemli görüldüğü tespit edilmiştir. Son olarak Türkiye'de gelir vergilemesindeki vergi uyumsuzluğunun en önemli gerekçelerinin, yüksek vergi oranları ve vergi afları uygulamaları olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Tax may be perceived as a burden by taxpayers due to its characteristics such as being compulsory and non-reciprocal. Today, the ability-to-pay approach is adopted to ensure an equitable distribution of the tax burden. According to this approach, to ensure taxation, tax systems have been structured accordingly, and the taxes within the system have been equipped with instruments to fulfill this objective. Besides, certain practices and mechanisms make it difficult to reach the taxpayers' abilit-to-pay and may undermine equity in taxation. From this point of view, the study addresses the mechanisms and circumstances that facilitate or hinder the attainment of taxpayers'ability-to-pay, outlines how these mechanisms are implemented in selected countries and aims to identify the level of awareness and perception of citizens in Türkiye regarding these mechanisms. In the empirical part of the study, to determine the level of awareness and perception regarding the mentioned mechanisms and situations in income taxation in Türkiye, a questionnaire was applied to income taxpayers in İstanbul, where tax payment compliance is the highest, and Yalova, where tax payment compliance is the lowest, in the Marmara Region, where tax payment compliance is the highest, and the answer to the question of whether there is a connection between the level of awareness and perception of taxpayers with different compliance levels about the mechanisms that provide and undermine equity in the distribution of tax burden and tax payment compliance was sought. According to the findings of the study, the level of awareness and perception regarding the relevant mechanisms is higher in İstanbul. In contrast, compared to taxpayers in Yalova, there is a stronger perception in İstanbul that income is generally taxed unfairly. In contrast, it has been determined that the biggest reason for the inequity stems from exemptions and exceptions applied for non-social purposes and that the progressive tax tariff is considered important in ensuring equity It is finally determined that the most important justifications for tax non-compliance in income taxation in Türkiye are high tax rates and tax amnesties.
Benzer Tezler
- Vergi adaleti açısından ücret gelirinin beyan usulü vergilendirilmesi: Gelişmiş ülke uygulamaları ve Türkiye için öneriler
Taxation of wage income at declaration method in terms of tax justice: Developed country practices and recommendations for Türkiye
ASLIHAN KÜDEN
- The role of taxation in European Union Sovereign debt crisis
Vergilendirmenin Avrupa Birliği kamu borçları krizi üzerindeki etkisi
SEMİHA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
EkonomiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiAvrupa Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL İPEK TUNÇ
- - Negatif gelir vergisi özelinde- zekâtın modern vergi teorisi ile mukayesesi
A negative income tax centered comparison of zekâh with modern tax theory
İSMAİL YILMAZ
Doktora
Türkçe
2019
DinGaziantep ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEHMUS DEMİR
- Gelir vergisi tarifelerinin ekonomik analizi (2003-2020)
An ekonomcial analysis of income tax tariffs (2003-2020)
HÜSEYİN SARIKAYA