İngiltere arşiv belgeleri ışığında Britanya'nın dekolonizasyon politikaları: Nijerya örneği
British decolonization policies in the light of British archives: The case of Nigeria
- Tez No: 947450
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İRŞAT SARIALİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Britanya İmparatorluğu, Nijerya, Dekolonizasyon, Commetwealth, Sömürgecilik, British Empire, Nigeria, Decolonization, Commonwealth, Colonialism
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Orta Doğu ve Afrika Çalışmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
Bu tez, Britanya İmparatorluğu'nun II. Dünya Savaşı sonrasında hız kazanan dekolonizasyon sürecini Nijerya özelinde incelemektedir. Britanya'nın küresel hegemonya kaybı, savaş sonrası ekonomik zayıflama, sömürgelerdeki milliyetçi hareketlerin yükselişi ve uluslararası baskılar (özellikle ABD ve Birleşmiş Milletler çerçevesinde) gibi etkenlerle geleneksel sömürge yönetimi kademeli bağımsızlık stratejilerine bırakılmıştır. Bu bağlamda Nijerya, etnik, bölgesel ve dini çeşitliliği ile idari yapısının karmaşıklığı nedeniyle Britanya'nın özel bir metot geliştirmesine neden olmuştur. Tezin temel amacı, 1945 ile 1960 arasında gerçekleşen anayasal reformları, bölgesel özerklik tartışmalarını, siyasi temsil krizlerini ve nihayetinde bağımsızlık sürecini çok boyutlu olarak analiz etmektir. Bu kapsamda İngiltere Ulusal Arşivi'ndeki belgeler üzerinden 1946 Richards, 1951 Macpherson ve 1954 Lyttelton Anayasası gibi reformlar incelenmiş; 1953 Londra ve 1954 Lagos Anayasa Konferansları ile 1956'daki kurumsal hazırlık süreci detaylı biçimde değerlendirilmiştir. Çalışmada ayrıca azınlık grupların bölgesel temsili, federal yapıdaki Kuzey'in ağırlığı, Güney'in siyasi tepkileri ve Britanya'nın süreci nasıl yönlendirdiği arşiv belgeleri ışığında ele alınmıştır. Koloni Ofisi'nin özerklik taleplerine karşı zaman zaman geciktirme ve dengeleme stratejileri izlediği, ancak milliyetçi baskılar karşısında özellikle 1956'dan sonra daha esnek bir çizgiye kaydığı görülmektedir. Anayasal düzenlemelerle güvence altına alınan hakların ve özerkliklerin uygulamada merkezî hükümetin siyasi çıkarlarına göre sınırlandığı da ortaya konmuştur. Sonuç olarak tez, Britanya'nın Nijerya'daki dekolonizasyon stratejisinin yalnızca siyasi bir geri çekiliş değil, aynı zamanda kurumsal geçişin kontrol altında tutulduğu çok katmanlı bir yeniden yapılanma süreci olduğunu savunmaktadır. Britanya, eski sömürgeleriyle Commonwealth üzerinden ilişkiyi sürdürmeyi ve yeni bağımsız rejimlerin istikrarını kendi çıkarlarına göre biçimlendirmeyi hedeflemiştir. Nijerya örneği, bu çelişkili ve karmaşık sürecin en belirgin laboratuvarlarından biri olarak değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis explores the post-World War II decolonization of the British Empire through the case of Nigeria. After the war, Britain's global hegemony declined due to economic weakness, rising nationalist movements in the colonies, and international pressure, particularly from the United States and the United Nations. In response, Britain adopted a gradual disengagement strategy, replacing colonial rule with controlled transitions to independence. Nigeria's ethnic, regional, and religious diversity, combined with its complex administrative structure, required a distinct approach within this broader imperial retreat. The primary aim of this study is to analyze Nigeria's constitutional reforms, autonomy debates, representation crises, and the independence process between 1945 and 1960. It examines milestones including the Richards Constitution (1946), Macpherson Constitution (1951), and Lyttelton Constitution (1954), along with the 1953 London and 1954 Lagos conferences, and the 1956 institutional preparations. The study also addresses minority representation, the Northern Region's dominance in the federation, Southern political reactions, and Britain's administrative responses. Archival sources show the Colonial Office often used delay and balancing tactics to manage autonomy demands, shifting to a more flexible stance by 1956 under nationalist pressure. However, constitutional guarantees of autonomy and rights were often undermined by the central government's priorities. Ultimately, the thesis argues that Britain's strategy in Nigeria was not simply political withdrawal, but a managed, multi-layered institutional reconfiguration. Through this, Britain aimed to retain post-colonial ties via the Commonwealth and shape the new regime's political stability in line with its interests. Nigeria thus exemplifies the complexity and contradictions of British decolonization in Africa.
Benzer Tezler
- İngiliz arşiv belgeleri ışığında İngiltere'nin Türkistan siyaseti (1907-1920)
Britain's Turkistan policy in the light of British archival documents (1907-1920)
GÖRKEM OZAN ÖZALP
- İngiliz arşiv belgeleri ışığında Türkiye-İngiltere siyasi ve ekonomik ilişkileri (1939-1945)
Political and economical relations between Turkey and Great Britain in the light of British archival documents (1939-1945)
GÜLSE KOCA
- Osmanlı arşiv belgeleri ışığında Mehmed Ali Paşa isyanı ve Anadolu'ya tesirleri
Mehmed Ali Pasha rebellion in the light of Ottoman archive documents and its impact on Anatolia
SELMAN ASAL
- Arşiv belgeleri ışığında Türk Kurtuluş Savaşı içinde Gediz Taarruzu ve sonuçları (24 ekim 1920 - 6 ocak 1921)
Gediz Attack and its consequences in the Turkish Independence War in the light of archive documents (October 24,1920 - january 6,1921)
GÜL BUSE HOŞGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHDETTİN ENGİN
- Arşiv belgeleri ışığında Rauf Orbay'ın hayatı ve siyasi faaliyetleri
In the light of archive documents Huseyin Rauf Orbay's life and political activities
NAZİRE DOĞAN