Sosyal anksiyete bozukluğunda üstbilişlerin rolü ve ölçülmesi; sosyal anksiyete bozukluğuna özgü üstbilişsel ölçek geliştirme çalışması
The role and measurement of metacognitions in social anxiety disorder; development and validation of a metacognitive questionnaire for social anxiety disorder
- Tez No: 947724
- Danışmanlar: PROF. DR. KADİR ÖZDEL
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: Sosyal Anksiyete Bozukluğu, Üstbiliş, Metakognisyon, Bilişsel Davranışcı Terapi, Ölçek Geliştirme, Faktör Analizi, Social Anxiety Disorder, Metacognition, Cognitive Behavioral Therapy, Questionnaire Development, Factor Analyses
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sağlık Bakanlığı
- Enstitü: Ankara Etlik Şehir Hastanesi
- Ana Bilim Dalı: Psikiyatri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
Giriş ve Amaç: Sosyal Anksiyete Bozukluğu (SAB), sosyal etkileşimlere girme, gözlemlenme ve başkalarının önünde performans sergileme gibi sosyal durumlardan aşırı derecede korkma ile karakterize psikiyatrik rahatsızlıktır. Üstbilişsel inançlar, bilişsel ve üstbilişsel bozukluk modellerinde bu bozukluğa yatkınlığın temel faktörleri olarak kabul edilir. Bu çalışmanın amacı Sosyal Anksiyete Bozukluğunda üstbilişlerin rolünü ortaya çıkarmak ve bunları ölçmek, bunu yapmak için de Sosyal Anksiyete Bozukluğuna Özgü üstbilişsel ölçek geliştirmektir. Yöntem: Çalışmaya, Etlik Şehir Hastanesi Psikiyatri Kliniğine başvuran ve DSM-5 için Yapılandırılmış Klinik Görüşme (SCID-5-CV) tanı ölçütlerine göre SAB tanılı N:57 hasta Çalışma 6' ya dahil edilmiştir. Çalışma 1, Çalışma 2, Çalışma 3, Çalışma 4 ve Çalışma 5' e toplamda N: 3051 sağlıklı kontrol dahil edilmiştir. Çalışma 1, Çalışma 2, Çalışma 3, Çalışma 4 katılımcılarına kendi geliştirdiğimiz ÜBÖ-SAB-41 uygulanmıştır ve faktör analizleri, test-retest güvenirlik analizleri yapılmıştır. Çalışma 5 ve çalışma 6' da klinik ve klinik olmayan örnekleme geliştirdiğimiz ÜBÖ-SAB-41' in eşzamanlı geçerliliğini (concurrent validity) değerlendirmek amacıyla kendi geliştirdiğimiz ÜBÖ-SAB-41 ile birlikte Sosyal Anksiyete Bozukluğuna yönelik Sosyodemografik veri formu, Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği (LSKÖ), Beck Depresyon Envanteri, MCQ-30, STAI-Sürekli Kaygı Envanteri, BDS-1 Ölçeği ve ÇBBDÖ uygulanmıştır. Bulgular: Yapılan Açıklayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizleri neticesinde 8 Faktörlü 41 maddeden oluşan, toplam varyansın %64,99 unu açıklayan ÜBÖ-SAB41 (Üstbilişsel Ölçek- Sosyal Anksiyete Bozukluğu-41) oluşturulmuştur. Her bir madde ilgili olduğu faktöre 0,45' den fazla yüklenmiş ve sadece kendi ilgili faktörüne yüklenmiştir. Geliştirdiğimiz ÜBÖ-SAB-41 alt ölçek puanlarının belirli bir süre boyunca istikrarını test etmek için test-retest yapılmış ve 2 haftalık zaman dilimi boyunca alt ölçek puanlarının iyi bir stabiliteye sahip olduğunu görülmüştür. Klinik ve klink olmayan örneklemde ÜBÖ-SAB-41' in eşzamanlı geçerliliğini (concurrent ix validity) değerlendirilmiş ve özellikle kontrolsüzlük, tehlike ve olay öncesi olumlu üst-bilişler ile yüksek korelasyonlar elde edilmiştir. Tartışma ve sonuç: ÜBÖ-SAB-41'in üstbilişsel inançlar ve Sosyal Anksiyete semptomlarıyla ilişkili olduğu ve güçlü kriter geçerliliği sergilediği çalışmalarımızda bulundu. Bulgularımız, tanı konulmuş klinik örneklem ve klinik olmayan örneklem göz önüne alındığında, üstbilişlerin hem klinik olmayan örneklemde transdiagnostik hem de klinik örneklemde sosyal anksiyete semptomlarında etiyolojik faktörler olabileceğini ve olumsuz sosyal bilişlerin gelişiminde rol oynayabileceğini göstermektedir. Negatif sosyal bilişler, üst bilişlerin yönlendirdiği endişe gibi uyumsuz öz-işlemlerin (self processing) (yani Bilişsel Dikkat Sendromu -BDS) göstergesi olabilir; bu süreç psikopatolojiye ek bir katkı sağlayabilir.
Özet (Çeviri)
Objective: Social Anxiety Disorder (SAD) is a psychiatric disorder characterised by excessive fear of social situations such as engaging in social interactions, being observed, and performing in front of others. Metacognitive beliefs are recognised as key factors of susceptibility to the disorder in cognitive and metacognitive models of disorder. The aim of this study was to explore and measure the role of metacognitions in Social Anxiety Disorder and to develop a metacognitive questionnaire specific to Social Anxiety Disorder. Methodology: In the study, N:57 patients who were admitted to Etlik City Hospital Psychiatry Clinic and diagnosed with SAD according to the Structured Clinical Interview for DSM-5 (SCID-5-CV) diagnostic criteria were included in Study 6. In Study 1, Study 2, Study 3, Study 4 and Study 5, a total of N: 3051 healthy controls were included. Study 1, Study 2, Study 3 and Study 4 participants were administered ÜBÖ-SAB-41 questionnaire (developed in this study) and factor analyses and test-retest reliability analyses were performed. Sociodemographic data form for Social Anxiety Disorder, Liebowitz Social Anxiety Scale (LSKÖ), Beck Depression Inventory, MCQ-30, STAI-Continuous Anxiety Inventory, BDS-1 Scale and MCASS were applied to the clinical and non-clinical sample in study 5 and study 6 in order to evaluate the concurrent validity of ÜBÖ-SAB-41(developed in this study). Results: As a result of the Explanatory and Confirmatory Factor analyses, the ÜBÖ-SAB-41 (Metacognitive Scale-Social Anxiety Disorder-41), which consists of 41 items with 8 factors and explains 64.99% of the total variance, was formed. Each item loaded more than 0,45 on the factor to which it was related and loaded only on its own related factor. We conducted a test-retest to test the stability of the subscale scores of the ÜBÖ-SAB-41 over a certain period of time and found that the subscale scores had a good stability over the time period. We evaluated the concurrent validity of the UBÖ-SAB-41 in clinical and non-clinical samples and found high correlations especially with uncontrollability, danger and pre-event positive metacognitions. xi Discussion and conclusion: We found that metacognitive beliefs and Social Anxiety symptoms were associated with the ÜBÖ-SAB-41 and exhibited strong criterion validity. Our findings suggest that metacognitions may be etiological factors in social anxiety symptoms in both transdiagnostic in non-clinical sample and transdiagnostic in clinical sample and may play a role in the development of negative social cognitions. Negative social cognitions may be indicative of maladaptive selfprocessing (i.e., Cognitive Attention Syndrome - BDS), such as worry driven by metacognitions; this process may be an additional contributor to psychopathology.
Benzer Tezler
- İnternet oyun oynama bozukluğunda motivasyon, biliş ve üstbilişlerin rolü
The role of motivation, cognition and metacognition in internetgaming disorder
EZGİ GÜRBÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET HAKAN TÜRKÇAPAR
- Üstbilişsel inançlar ve algılanan ebeveyn tutumlarının endişe ve obsesif düşünceler üzerindeki etkisinin incelenmesi
The effect of metacognitions and perceived parental attitudes on worry and obsesional thoughts
NİMET SERAP GÖRGÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
PsikolojiEge ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE OYA SORİAS
- Alkol kullanım bozukluğunda dikkat eğitimi tekniğinin bilişsel ve üstbilişsel süreçler üzerindeki etkililiğinin değerlendirilmesi
The evaluation of effectiveness of attention training technique on cognitive and metacognitive processes in alcohol use disorder
ZEYNEP ERDOĞAN YILDIRIM
- Tutumlar, inançlar ve üst bilişlerin yeme davranışı üzerindeki yordayıcı etkileri
The predictor effects of attitudes, beliefs and metacognitions on eating behavior
FATMA ELİF ERGÜNEY OKUMUŞ
Doktora
Türkçe
2017
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. H. ÖZLEM SERTEL BERK
- Sosyal anksiyete bozukluğu olan hastalarda sosyal medya kullanım bozukluğu ve metakognisyonlarla ilişkisi
Social media use disorder and its relationship with metacognitions in patients with social anxiety disorder
OĞUZHAN UĞUR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ÇAYKÖYLÜ