Yahudiliğin dönüşümünün Şabat üzerindeki etkisi
The impact of the transformation of Judaism on the Sabbath
- Tez No: 947870
- Danışmanlar: PROF. DR. DURSUN ALİ AYKIT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Yahudilik, Rabbani Yahudilik, Dönüşüm, Şabat, Yahudi Kimliği, Kohen, Judaism, Rabbinic Judaism, Transformation, Sabbath (Shabbat), Jewish Identity, Priest
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 249
Özet
Bu çalışma, Yahudilikte Şabat'ın tarihsel ve teolojik dönüşümünü incelemektedir. Kitabı Mukaddes'te başlangıçta sadece dinlenme günü olarak sunulan Şabat, zamanla hem halahik hem de sembolik açıdan Yahudi kimliğinin temel unsurlarından biri hâline gelmiştir. Bu dönüşüm, Mezopotamya'daki dolunay ve kefaret ritüellerinden esinlenen kültürel temeller üzerine kurulmuş; çöl anlatılarındaki tarihsel meşruiyet, Tora'daki yaratılış ve yasa metinleriyle desteklenmiş ve Talmud döneminde ayrıntılı bir hukuki yapıya kavuşmuştur. Çalışma, bu çok katmanlı dönüşüm sürecini dört ana aşamada ele almaktadır. İlk olarak Mezopotamya'daki sabattum, yeni ay ve dolunay ritüelleriyle benzerlikler üzerinden Şabat'ın özgünlüğü değil, kültürel devamlılığı sorgulanmıştır. İkinci olarak Tora içindeki farklı kaynakların (JE, D, P) Şabat'ı nasıl temellendirdiği analiz edilmiştir. Üçüncü bölümde, Talmud döneminde 39 yasaklı işin oluşumu, bu işlerin Mişkan'la ilişkilendirilmesi ve ateş yakma yasağının prototip işlevi öne çıkarılmıştır. Son olarak, Aşkenaz ve Sefarad geleneğindeki farklı yorumlar karşılaştırmalı biçimde incelenmiştir. Çalışmada tarihsel-karşılaştırmalı, fenomenolojik, kutsal kitap kaynak eleştirisi, filolojik ve metinsel analiz yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Bu sayede yalnızca metinlerin ne söylediği değil, hangi tarihsel bağlamda, nasıl bir dini-sosyolojik yapı içinde üretildiği de analiz edilmiştir. Sonuç olarak bu tez, Şabat'ı sadece bir ibadet biçimi olarak değil, Yahudi kimliğinin oluşumunda merkezi rol oynayan, kültürel olarak inşa edilmiş normatif bir yapı olarak ele almakta ve bu dönüşüm sürecini disiplinler arası bir yaklaşımla ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This dissertation examines the historical and theological transformation of the Sabbath (Shabbat) within Judaism. Originally introduced as a day of rest, the Sabbath gradually evolved into a central institution of Jewish identity, both legally (halakhically) and symbolically. Rooted in cultural patterns resembling Mesopotamian full moon and atonement rituals, the Sabbath developed through stages of historical legitimization in wilderness narratives, cosmological framing in Genesis, and legal codification in the Exodus. Its final halakhic form was shaped during the Talmudic period. The study analyzes this layered transformation across four main stages. First, it questions the uniqueness of the Sabbath by highlighting its cultural continuity with Mesopotamian rituals such as sabattum and new moon observances. Second, it examines the narrative development of Shabbat across different biblical sources (JE, D, P). Third, it explores the emergence of the 39 prohibited labors, their symbolic association with the Mishkan, and how fire-related prohibitions (kindling) reflect broader rabbinic legal innovation. Lastly, the work compares Ashkenazi and Sephardic halakhic traditions, emphasizing their distinct interpretive tendencies. Employing a multidisciplinary methodology—historical-comparative, phenomenological, source-critical, philological, and textual analysis—the thesis investigates not only what the texts say, but how and why they were constructed within particular socio-religious contexts. In conclusion, the study presents the Sabbath not merely as a ritual but as a culturally produced legal institution central to Jewish religious identity. It seeks to demonstrate how religious norms evolve and become codified across time, offering an original contribution to the understanding of Jewish law and ritual transformation.
Benzer Tezler
- Tevrat'ın çeviri tarihi ve Türkçe çevirilerinin mukayeseli incelenmesi
Translation history of the Torah and comparative examination of Turkish translations
AKİLE SERRA TÜZGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİME LEYLA GÜRKAN
- Diasporada kimliğin dönüşümü: Amerikan Yahudilerinin perspektifinden İsrail'in Filistin politikası
Transformation of identity in the diaspora: Israel's Palestinian policy from the perspective of American Jews
HAMZA YAVUZ
Doktora
Türkçe
2022
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF OKUR
- Osmanlı kentlerinde Sefarad kültürünün dönüşümünün mimariye yansımaları 'İzmir örneği'
The reflections of the diversions of the Sephardım culture in the Ottoman cities 'case study İzmir'
MİNE TANAÇ KİRAY
- Yahudi aydınlanma hareketi: Haskala
Jewish enlightenment movement: Haskala
NİLGÜN KAYNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAMAZAN MUSLU
- Yahudilik tarihinde kadın statüsünün değişen görünümleri
Changing views of the status of women in the history of Judaism
MUSTAFA DAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI ŞAH YASDIMAN