Kemoterapi alan kanser hastalarında hastalık algısı ve kansere verilen tepki tarzı
Illness perception and mental adjustment to cancer in oncology patients receiving chemotherapy
- Tez No: 948949
- Danışmanlar: PROF. DR. FİLİZ ÇAY ŞENLER
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Onkoloji, Oncology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 69
Özet
Amaç: Ülkemizde hastalık algısının kansere tepki tarzına etkisini inceleyen çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada kemoterapi alan hastalarda hastalık algısı, kansere tepki tarzı, bunları etkileyen faktörler ve hastalık algısının kansere tepki tarzıyla ilişkisi araştırılmıştır. Gereç ve Yöntem: 01/11/2019-30/04/2020 tarihleri arasında, kemoterapi uygulanan 282 hasta dahil edilmiştir. Hastalar, Kısa Hastalık Algısı Ölçeği (KHAÖ) ve Kansere Tepki Tarzı Ölçeği (KTTÖ) ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Hastaların yaş ortalaması 57,1'di (19-87) ve %53,9'u erkekti. Hastaların %66'sı 65 yaşından gençti ve %83,3'ünün ileri evre kanseri vardı. Hastaların tedavinin başarısına olan inançları ve hastalığı kendilerinin kontrol edebileceklerine olan inançları yüksekti. Ayrıca hastalıklarını iyi anladıklarını düşünüyorlardı. Geriatrik hastalar hastalıklarının daha uzun süreceğini düşünmekteydi, semptomlardan daha fazla yakınmaktaydı, daha endişeliydi. Tedavi başarısına ve hastalığı kontrol edebileceklerine inançları düşüktü. Kadınlar erkeklerden daha endişeliydi. Üniversite mezunları semptomlardan daha az yakınıyordu, daha az endişeliydiler, duygusallık daha geri plandaydı. Geliri giderinden fazla olan hastalar tedavinin başarısına daha çok inanıyordu. Kanser tipi ile hastalık algısı arasında ilişki yoktu. Tedavi başarısına olan inanç ileri evre hastalığı olanlarda erken evre hastalığı olanlara göre daha azdı. En sık seçilen en önemli kanser nedeni psikolojik sorunlardı. En belirgin tepki tarzı mücadeleci ruh, en geri planda olan tepki tarzı çaresizlik/ümitsizlikti. Geriatrik hastalarda çaresizlik/ümitsizlik, diğerlerinde mücadeleci ruh daha belirgindi. Kadınlarda mücadeleci ruh ve endişeli bekleyiş daha belirgindi. Üniversite mezunu olmayanlarda çaresizlik/ümitsizlik ve kadercilik daha belirgindi. Geliri giderinden fazla olanlarda kadercilik daha geri plandaydı. KTTÖ alt ölçekleri ile kanser tipi ve evresi arasında ilişki yoktu. Kişisel kontrole inancın, tedavi kontrolüne inancın ve hastalığı anlama düzeyinin mücadeleci ruha pozitif etki ettiği görüldü. Hastalık sonuçlarından etkilenme düzeyinin, beklenen hastalık süresinin, semptomların, endişe düzeyinin ve duygusallığın mücadeleci ruha negatif etki ettiği görüldü . Sonuç: Yaş, cinsiyet, eğitim ve gelir durumu gibi özelliklerin hastalık algısı ve tepki tarzına etki ettiği görüldü. Kanser evresi hastalık algısına etkiliyken, tepki tarzına etkili değildi. Kanser tipiyle hastalık algısı ve kansere tepki tarzı arasında ilişki yoktu. Hastalık algısı ile kansere tepki tarzı arasında tüm alt değerlendirme ölçeklerini de içeren iç içe geçmiş yakın bir ilişki vardı. Leventhal ve arkadaşları tarafından geliştirilen Öz Düzenleyici Model'in kemoterapi alan kanser hastalarında da doğrulanmış oldu. Onkolojide biyopsikososyal bütüncül tıbbi yaklaşım ve destekleyici uygulamalar büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle kanser hastalarının hastalıklarını nasıl algıladıkları ve bu süreci nasıl yönetmeye çalıştıklarının tespit edilmesi önemlidir. Böylece negatif başa çıkma yöntemlerini seçenler belirlenebilir, gerekli destekler verilebilir, hayat kaliteleri ve tedavi uyumları arttırılabilir. KTTÖ gibi çok sayıda sorudan oluşan, çözülmesi uzun ve anlaması zor ölçekler yerine, KHAÖ ile hem hastalık algılarının hem de lineer regresyon modelleri ile oluşturulan formüllerle kansere tepki tarzlarının değerlendirilebileceği görülmüştür. Bu değerlendirmelerin yapılarak uygun psikososyal desteğin erken dönemde yaşama geçirilmesini önermekteyiz. İleride bu hipotezi sınayacak yeni araştırmalar planlanabilir.
Özet (Çeviri)
Aim: In Turkey, there is no study examining the effects of patients' perceptions on mental adjustment to cancer. We aimed to examine illness perceptions, mental adjustments to cancer, the factors affecting these and the relationships between these in oncology patients receiving chemotherapy. Materials and Methods: 282 patients who received chemotherapy between 01.11.2019-30.04.2020 were included. Patients were evaluated with Brief Illness Perception Questionnaire (BIPQ) and Mental Adjustment to Cancer Scale (MAC). Results: The mean age was 57.1 (19-87) and 53.9% of participants were male. Most patients were geriatric (66%) and had advanced stage cancer (83.3%). Treatment control, personal control and illness coherence were high. Geriatric patients thought that their disease would last longer, complained more about symptoms, were more concerned, had lower belief in treatment control and personal control. Women were more concerned. University graduates complained less about symptoms, were less concerned and less emotional. Treatment control was higher in patients whose income was more than their expenses. Treatment control was less in patients with advanced stage cancer. Psychological problems were the most common cancer cause selected by the patients. The most prominent mental adjustment to cancer was fighting spirit and the least was helplessness / hopelessness. Helplessness/hopelessness was more noticable in geriatric patients, whereas fighting spirit in others. Fighting spirit and anxious preoccupation were more noticable in women. Helplessness/hopelessness and fatalism were more obscure in those who were graduated from a university. Fatalism was more obscure in participants whose income was more than their expenses. Helplessness/hopelessness was more prominent in patients with advanced stage cancer. Personal control, treatment control, and illness coherence had a positive affect on fighting spirit. Illness consequences, expected duration of illness, symptoms, concern and emotionality had a negative effect on fighting spirit. Conclusions: Patients characteristics such as age, gender, education level and income level affected illness perception and mental adjustment to cancer. While cancer stage had an effect on ilness perception, didn't have on mental adjustment to cancer. Cancer type didn't have an effect on illness perception and mental adjustment to cancer. There was a close intertwined relationship between illness perception and mental adjustment to cancer, including all subscales. The Self-Regulatory Model developed by Leventhal et al. was also confirmed in oncology patients receiving chemotherapy. Holistic biopsychosocial medical approach and supportive practices are of great importance in oncology. For this reason, it is important to understand how cancer patients perceive their illness and how they try to cope with it. In this way, patients who choose negative coping methods can be identified, adequate support can be provided, and their quality of life and treatment compliance can be improved. It has been observed that instead of scales that are too long and difficult to understand, such as MAC, it is possible to examine both illness perception and mental adjustment to cancer with formulas created with linear regression models with only BIPQ. We recommend that these evaluations should be performed to provide appropriate early psychosocial support. New researchs may be planned to test this hypothesis in the future.
Benzer Tezler
- Kemoterapi alan lenfomalı hastaların yaşam kalitesi
Quality of life in lymphoma patient which are curing with chemotherapy
NALAN BEŞER GÖRDELES
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
HemşirelikHacettepe ÜniversitesiPsikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. FATMA ÖZ
- Hematolojik kanserli hastaların destekleyici bakım gereksinimleri ve hastalığı kabul düzeyi
Supportive care needs and the disease acceptance level of hematological cancer patients
GÜLHAYAT ŞİPAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HemşirelikSelçuk ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELDA ARSLAN
- Meme kanseri tedavi sürecindeki kadınların fonksiyonel durumlarının belirlenmesi
Determination of functional status of women in breast cancer treatment process
BERNA NUR BERKER
- Meme kanseri tanılı hastalarda hastalık algısı, anksiyete, depresyon ve eş uyumu ilişkisi: Kontrollü bir çalışma
The relationship between illness perception,anxiety,depression and marital adjustment in patients with breast cancer: A controlled study
BUSE ALAMIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiIşık ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERYAL ÇELİKEL
- Kemoterapi alan kanser hastalarında hemşirelik bakımı memnuniyetinin hastalık algısı ve yaşam kalitesine etkisi
The effects of li̇fe pati̇ents sati̇sfacti̇on wi̇th nursi̇ng care on percepti̇on of illness and quali̇ty of li̇fe i̇n cancer pati̇ents recei̇vi̇ng chemotherapy
EBRU KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Hemşirelikİstanbul Medipol ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA KÖROĞLU ÇAMDEVİREN