Yapay zeka teknolojilerinin sahne tasarımı sürecindeki potansiyel kullanım olanaklarının, Lucia Di Lammermoor Operası üzerinden incelenmesi
Examining the potential usage possibilities of artificial intelligence technologies in stage design process through Lucia di Lammermoor Opera
- Tez No: 949885
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMÜR MUNZUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Performans Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
Günümüzde, yapay zekâ teknolojisi çok büyük bir hızla gelişmektedir. Öyle ki, neredeyse saat başı yeni bir model veya eski bir modelin yeni bir güncellemesi yayınlanmaktadır. Bu denli yüksek bir hızla gelişimini sürdüren bir teknolojiyi inceleyen her çalışma, çok kısa sürede eskiyecek olsa da sürecin gelişimini kaydetmek önem teşkil eder. Özellikle son on yıldır revaçta olan dijital içerik destekli şenografi, yapay zekâ teknolojilerinin de devreye girmesiyle sınırlarını genişletmiştir. Üç boyutlu projeksiyon uygulamalarından, ışık, dekor ve kostüm tasarım süreçlerine sahne tasarımının her aşamasında yapay zekâ teknolojilerinin kullanılmaya başlandığı gözlemlenmektedir., (Vincent et al., 2017). Yapay zekâ teknolojisinin sunduğu, devrim niteliğindeki inovatif ve sürükleyici içerik çeşitliliği, hem geleneksel (Werktreue) hem modern (Regietheater) reji yaklaşımlarında, yaratıcı kadroya (dekor,kostüm ve ışık tasarım kadroları) sınırsız bir seçenek havuzu sunmaktadır. Prodüksiyon hazırlığı sürecinde rejisör, sahne ve kostüm tasarımcılarının, Opera eserinde kullanılacak olan dekor, kostüm ve ışık elementleri gibi görsel öğelere dair fikir alışverişini genellikle sözel veya internette bulunan sınırlı görsel referanslar ile sağladıkları gözlemlenmiştir. Üstün çizim yetisi olmayan bir yönetmen tarafından hayal edilen sahne görselinin, sözlü bir şekilde veya Google, Pinterest vb. gibi şablon kaynaklardan örnekler verilerek sahne ve kostüm tasarımcısına aktarımı sırasında anlam kaybı yaşanabilir. Geleneksel işleyişte, opera yönetmeni sahip olduğu fikri, yaratıcı kadroya sözlü veya görsel referanslar aracılığı ile aktarır. Bu görüşme doğrultusunda, yaratıcı kadro bir tasarım ortaya çıkartır. Yönetmen, bu tasarım üzerinde gerekli gördüğü değişiklikleri tekrar yaratıcı kadroya iletir ve bu süreç, üzerinde mutabık kalınan bir tasarım ortaya çıkana kadar bu şekilde ilerler. Bu iş akışı, büyük bir zaman kaybına neden olabilir. Oysa yapay zekâ teknolojilerine hâkim bir yönetmen, fikrini, yazacağı basit bir prompt sayesinde resmederek direk görsel iletişim aracılığı ile tasarım departmanlarıyla paylaşıp büyük bir zaman tasarrufu elde edebilir. Bu çalışma, Flux, Google Gemini (Imagen), Chat GPT, Adobe Firefly (Stable Diffusion), Llama, Claude Sonnet gibi son tüketici erişimine açık Yapay Zekâ modellerinin, Opera sahne tasarımı konusunda sunduğu imkanların bir kısmını, deneysel ve uygulamalı bir şekilde ortaya koyar. Opera yönetmenine, sahne ve kostüm tasarımcılarına, tasarım süreçlerinde faydalanabilecekleri çeşitli Yapay Zekâ araçları ve prompt (yönerge) kullanım örnekleri sunmayı, daha verimli, yenilikçi ve çarpıcı bir prodüksiyon yaratısına dair katkıda bulunmayı amaçlar.
Özet (Çeviri)
Nowadays, artificial intelligence technology is developing at a very rapid pace. So much so that a new model or an update of an old model is released almost every hour. Although every study examining a technology that continues to develop at such a high speed will become outdated in a very short time, it is important to document the development of the process. Especially popular in the last decade, digital content-supported scenography has expanded its boundaries with the introduction of artificial intelligence technologies. It has been observed that artificial intelligence technologies have started to be used at every stage of stage design, from three-dimensional projection applications to lighting, set, and costume design processes (Vincent et al., 2017). The revolutionary, innovative, and immersive content diversity offered by artificial intelligence technology provides an unlimited pool of options for the creative team (set, costume, and lighting design teams) in both traditional (Werktreue) and modern (Regietheater) directorial approaches. During the production preparation process, it has been observed that directors and set and costume designers typically exchange ideas about visual elements such as set, costume, and lighting elements to be used in the opera through verbal communication or limited visual references found on the internet. A stage visual imagined by a director without exceptional drawing skills may experience a loss of meaning when conveyed verbally or through examples from template sources like Google, Pinterest, etc., to the set and costume designer. In the traditional process, the opera director conveys their idea to the creative team through verbal or visual references. In line with this discussion, the creative team develops a design. The director communicates the necessary changes to the creative team again, and this process continues in this manner until an agreed-upon design emerges. This workflow can lead to a significant waste of time. However, a director proficient in artificial intelligence technologies can illustrate their idea with a simple prompt, share it directly with the design departments through visual communication, and achieve significant time savings. This study presents some of the capabilities offered by AI models accessible to end consumers, such as Flux, Google Gemini (Imagen), Chat GPT, Adobe Firefly (Stable Diffusion), Llama, and Claude Sonnet, in the context of opera stage design, in an experimental and practical manner. It aims to provide opera directors, set and costume designers with various AI tools and prompt usage examples that they can benefit from in their design processes, contributing to the creation of a more efficient, innovative, and striking production.
Benzer Tezler
- Genişletilmiş sinema kavramı bağlamında değişen film üretim ve tüketim ilişkileri
Changing film production and consumption relations in the context of expanded cinema concept
SAMET CAN KOCAGÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiFilm Tasarımı Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OZAN OTAN
- Antenna and frequency selective surface design for 3.1 GHZ detect and avoid radar system on unmanned aerial vehicle
İnsansız hava aracında 3.1 GHZ tespit ve kaçınma radar sistemi için anten ve frekans seçici yüzey tasarımı
MOHAMMAD HAROON AZAD
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiElektronik ve Haberleşme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA AKLEMAN YAPAR
DOÇ. DR. HÜSEYİN ŞERİF SAVCI
- Dijital transformasyonun güncel sanat uygulamalarına etkileri ve Refik Anadol
The effects of digital transformation on contemporary art practices and Refik Anadol
YEŞİM ERCÜMENCİLER
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2024
Bilim ve TeknolojiDokuz Eylül ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FAİK KARTELLİ
- Sentetik medya ve çevrimiçi gerçeklik
Synthetic media and online reality
EKİN ÇAĞIL İDİMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FAİK KARTELLİ
- Yapay zekâ teknolojisi Deepfake'in yeniden canlandırma çerçevesinde Teknoloji Kabul Modeli ile incelenmesi
Analysis of Deepfake technology using the Technology Acceptance Model within the framework of revival technologies
BÜŞRA KILIÇ
Doktora
Türkçe
2024
Güzel SanatlarYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET EMİN KAHRAMAN