Yemen'in Başkenti San'a'daki Osmanlı dönemi mimari eserleri
The Ottoman period architectural monuments in Sana'a, the capital of Yemen
- Tez No: 949910
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEKERİYA ŞİMŞİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Yemen, Sana'a, Yemen sanatı, Osmanlı mimarisi, Osmanlı sanatı, Yemen, San'a, Yemeni art, Ottoman architecture, Ottoman art
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 257
Özet
San'a, Yemen'in başkenti olup tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Hz. Nuh'un oğlu Sâm ve nesli bölgenin ilk sakinleri olarak bilinmektedir. İslam öncesinde Maîn, Katabân ve Sebe Devleti gibi devletler burada hüküm sürmüştür. Osmanlılar San'a'da iki farklı dönemde hüküm sürmüştür: 1539-1630 ve 1871-1924 yılları arasında. Günümüze ulaşan Osmanlı mimari eserleri genellikle ikinci dönemden kalmadır ve Sultan II. Abdülhamid'in büyük ölçekli yapılar yaptırdığı bilinmektedir. Araştırma kapsamında incelenebilen mevcut yapılar arasında 7 cami, 1 sebil, 1 okul, 1 askeri yapı ve 1 hamam olmak üzere toplamda 11 eser değerlendirilmiştir. Yapıların mimari özellikleri, kullanılan malzemeler ve süslemeler detaylı şekilde analiz edilmiştir. San'a'daki Osmanlı yapılarında inşa malzemesi olarak genellikle taş tercih edilmiştir. Beden duvarlarında, taç kapılarda ve sütunlarda mahalli taş malzeme olarak Habaş ve bazalt taşı tercih edilmiştir. Strüktürel olarak; duvar hatıllarında ve üst örtüde kiriş olarak kullanılan ahşap aynı zamanda kapı kanadı ve pencere kasalarında da kullanım alanı bulmuştur. Tuğla malzeme minare ve kubbelerde yerini almıştır. Metal malzeme alemlerde ve pencere şebekelerinde kullanılmıştır. Meydan Hamamı, Sebilü's- Sultânî, Sanayi Okulu ve El-Urdi Manzumesi gibi yapılar genellikle sade olmakla birlikte giriş bölümleri dikkat çekici bir mimariye sahiptir. El-Urdi Manzumesi büyük bir restorasyon geçirerek özgün haline döndürülmüştür. Süsleme açısından camiler öne çıkmakta olup mihraplarında kalemişi, alçı süslemeye yer verilmiştir. Süsleme temaları olarak geometrik, bitkisel, rumi ve yazı kullanılmıştır. Ayrıca profilli silmeler ve mukarnasın kullanıldığı da müşahede edilmektedir. Sonuç olarak, San'a'daki Osmanlı eserleri Osmanlıların hakim olduğu coğrafyalardaki yapılarla mimari ve süsleme bakımından benzer özellikler taşımakla birlikte Yemen'in geleneksel mahalli unsurlarını da yansıtmaktadır. Şehirdeki Osmanlı mirası, geniş bir fonksiyon çeşitliliği ve zengin süsleme detayları ile dikkat çekmektedir. Araştırma Temmuz 2023'te gerçekleştirilmiş olup, iç savaş nedeniyle bazı eserler detaylı incelenememiştir. Yemen'in siyasî istikrarsızlık ve savaş ortamından bir an evvel huzur ve sükûna kavuşması en önemli dileğimizdir. Bu olumsuz ortam ve çeşitli bilinçsiz müdahalelerle oldukça yıpranan ve yapısal değişikliklere uğrayan mimari yapıların kapsamlı restitüsyon ve restorasyon çalışmalarıyla gelecek nesillere aktarılması önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
San'a, the capital of Yemen, has historically hosted numerous civilizations. The earliest known inhabitants of the region were Sam, the son of Prophet Noah, and his descendants. Before the advent of Islam, states such as Ma'in, Qataban, and Saba ruled in the area. The Ottomans governed San'a during two distinct periods: from 1539 to 1630 and later from 1871 to 1924. Most of the surviving Ottoman architectural works belong to the second period, particularly those commissioned by Sultan Abdulhamid II. This study examines 11 structures, including 7 mosques, 1 sebil (public fountain), 1 school, 1 military complex, and 1 bathhouse. The architectural features, construction materials, and decorative elements of these buildings have been analyzed in detail. Ottoman structures in San'a predominantly utilized stone as a building material. Local stones such as Habash and basalt were preferred for walls, monumental entrances, and columns. Structurally, wood was used in wall beams, ceiling supports, doors, and window frames, while bricks were employed in minarets and domes. Metal elements were incorporated into finials and window grilles. Buildings such as Meydan Hammam, Sebilü's-Sultânî, the Industrial School, and Al-Urdi Complex generally feature plain architectural designs, but their entrances exhibit remarkable aesthetics. The Al-Urdi military complex underwent extensive restoration to return to its original form. Mosques stand out in terms of decoration, featuring intricate calligraphy, plasterwork, and painted ornamentation in their mihrabs. Decorative themes include geometric, floral, and Rumi motifs, as well as inscriptions. Additionally, profiled moldings and muqarnas elements are observed. In conclusion, the Ottoman-era structures in San'a share architectural and decorative characteristics with buildings across Ottoman territories while also reflecting Yemen's traditional local elements. The city's Ottoman heritage is distinguished by its functional diversity and rich ornamental details. This research was conducted in July 2023, during the ongoing civil war, which limited the detailed examination of certain structures. The hope remains that Yemen will soon achieve political stability and peace. Given the deterioration caused by conflict and unregulated interventions, comprehensive restitution and restoration efforts are essential to preserve these architectural works for future generations.
Benzer Tezler
- Yemen-Sana'adaki kadınların rahim ağzi kanseri ve bunlardan korunma yöntemleri hakkında bilgi, tutum ve davranışları
Information, attitudes and behaviors of women in Yemen-Sanaa about cervical cancer and prevention methods
BOSHRA SASAAH
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk Sağlığıİstanbul ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA GÜL
- Morphological analysis of urban development in Sana'a: Yemen
Kentsel mekanda morfolojik değişimler: Sana'a, Yemen örneği
ALI ABDULKAFI AHMED ALI AL-ABSI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkErciyes ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ÇAĞLAR BAYDOĞAN
- Tarih-i Burhaneddin-i Belhi (Lady Sheil'in anıları)
History of Burhaneddin-i Belhi (Memories of Lady Sheil)
NİHAL ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KANAR
- İdeolojik kökenleri ile husi hareketi: Suudi Arabistan-İran denklemindeki yeri
The houthi movement with ideological roots: The Place in Saudi Arabia-İran equation
YAKUP CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜREL YILMAZ ŞAHİN
- Muhammed Abdulveli'nin roman ve kısa hikâyeleri üzerine bir inceleme
An investigation on Mohammed Abd-al Wali's novels and short stories
ZEYNEP BADAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM FİDAN