İltizam in the fetvas of Ottoman şeyhülislams
Osmanlı şeyhülislam fetvalarında iltizam
- Tez No: 95005
- Danışmanlar: DR. EVGENİA KERMELİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu 'nda Gelir Toplama ve Vergilendirme, İltizam, Mukataa, Toprak Vergisi, Fetva, Şeyhülislam. vı, Revenue raising and tax collection in the Ottoman Empire, iltizam, mukataa, land tax, şeyhülislam, fetva, mültezim. iv
- Yıl: 2000
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
ÖZET OSMANLI ŞEYHÜLİSLAM FETVALARINDA İLTİZAM Akpınar, Kürşad Urungu Yüksek Lisans, Tarih Bölümü Tez Yöneticisi: Dr. Evgenia Kermeli September 2000 Gelir toplama işinin belli bir süre için bir kişiye belirlenmiş bir para bedeli karşılığında verilmesi demek olan iltizam, Osmanlı maliyesinin başlıca gelir toplama yöntemlerinden birisiydi. Onaltıncı yüzyıldan sonra timar sisteminin önemini yitirmesi ile iltizam yaygınlaştı. Devletin yanısıra timar, zeamet, hass ve vakıf gelirlerine mutasarrıf olan bireyler de gelirlerini kendileri toplamak yerine iltizama vermeyi karlı buluyorlardı. Bu çalışmada, şeyhülislam fetvalarında iltizamın nasıl ele alındığı incelenmektedir. Kullanılan fetvaların çoğu, 1674-1730 dönemini kapsayan ve fetvahanece en“muteber”addedilen şu dört mecmuadan alınmıştır: Fetava-yı Ali, Feyziyye, Abdurrahim ve Behcetü'l- Feîava. Fetvalar iltizamın hukuki yönlerini anlamak için önemli bir kaynaktırlar. İltizamın fetva mecmualarında 1670lerden sonra yer almaya başlamış olması, onun artan önemini gösterir.“îctihadKapısı”nın kapandığı bir dönemde, iltizam gibi bir“yeni”olguyu İslam Hukuku'nun klasik çerçevesine oturtmada şeyhülislam fetvaları önemli bir rol oynamıştır. Bu fetvalarda mültezimlerin yükümlülükleri ve iltizamdan edecekleri kar gibi konularda, uygulamadan farklı görüşlerin savunulduğu görülmektedir. Şeyhülislamlar fetvalarında mültezimlerin suistimallerini önlemeye çalışırken devletin ali menfaatlerini koruma amacı gütmüşlerdir.“Adalet dairesi”anlayışıyla tam bir uyum içinde olan bu yaklaşımlarıyla şeyhülislamlar, her kesime hakkım teslim eden, haksızlığa ve zulme karşı çıkan bir ahlaki tavrı elden bırakmadan yaşadıkları devrin gerçeklerini pratik bir anlayışla ele almışlardır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT İLTİZAM m THE FETVAS OF OTTOMAN ŞEYHÜLİSLAMS Akpınar, Kürşad Urungu M. A., Department of History Supervisor: Dr. Evgenia Kermeli September 2000 İltizam, farming out revenues to individuals in exchange of an agreed sum of money for a limited period, had been one of the chief means of raising revenues for the Ottoman treasury. The decline of the timar system after sixteenth century rendered iltizam ever more important. Not only the state, but individuals entitled to the usufruct of revenues frequently farmed out revenue instead of collecting it themselves. In this study, the manner in which iltizam is treated in the fetvas of the şeyhülislams is investigated. Most of the fetvas used are taken from the four most“reliable”collections, namely Fetava-yi Ali, Feyziyye, Abdurrahim, and Behcetü'l- Fetava, spanning the period 1674-1730. The fetvas constitute an important source in understanding the legal aspects of iltizam. The fact that iltizam begins to be included in the fetva collections after 1670s shows its mgrowing importance. In a period after the closing of“the gate of reasoning”(îctihad Kapısı) fetvas of şeyhülislams played a key role in treating a“novel”subject like iltizam within the classical framework of Islamic Jurisprudence. It is seen that şeyhülislam' s positions on the profit and liability of the tax-farmer differed from established practice. Şeyhülislams tried to prevent mültezimi abuses while following the policy of protecting the high interests of the state. They treated the realities of their age in a practical manner without relinquishing a moral stance that accorded a fair share for everyone, and opposed injustice and wrongdoing -all in perfect harmony with the Near-Eastern idea of the“circle of justice.”
Benzer Tezler
- Osmanlı fetva literatürü çerçevesinde iltizam uygulamasının fıkhî tahlili
Legal analysis of tax farming (Iltizām) practice within the framework of Ottoman fatwā literature
MUHAMMED TAHA KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN KAYA
- Hanefi mezhep içi tercih usûlü çerçevesinde Mültekâ'l-Ebhur'daki tercih ifadelerinin değerlendirilmesi (Büyû' ve icâre örneği)
An evaluation of preference expressions in Multaqa al-Abhur within the framework of Hanafi intra-sectarian preference method (Buyu' and icare example)
AHMET UYANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE BOYNUKALIN ŞENKARDEŞLER
- Osmanlı İmparatorluğu'nda Ayânlar ve bir Ayân ailesi olarak Kâtipzâde ailesi
Ayans in the Ottoman Empire and the Katipzade family as an Ayan family
NERGİZ ÇELEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANJU DEMİR
- Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyılın ilk yarısında malikâne yatırımcıları
In the Ottoman Empire in the first half of the century mansion investors
BÜŞRA BEKMEZ