Abbâsîler dönemi Dicle-Fırat nehir ve kanal taşımacılığı (132-334/750-945)
Tigris-Euphrates river and canal transportation in the Abbasid period (132-334/750-945)
- Tez No: 951965
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ALTUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 374
Özet
Medeniyetlerin gelişiminde doğal çevrenin, özellikle su kaynaklarının sunduğu imkânların belirleyici rolü, tarihsel süreçteki insan-doğa ilişkisini anlamada temel bir yaklaşım sunmaktadır. İlgili durum Dicle-Fırat nehir ve kanallarının sunduğu taşımacılık imkânı için de geçerlidir. Buradan hareketle çalışmamız, Abbâsîler dönemi (132-334/750-945) Dicle-Fırat nehir ve kanal taşımacılığını, coğrafya ve medeniyet etkileşimi bağlamında çeşitli boyutlarıyla ele almaktadır. Giriş bölümünde nehirlerin sahip olduğu karmaşık ağın çerçevesinin sunulabilmesi adına ilk olarak nehir ve kanallarının coğrafî yapısı ele alınmıştır. Akabinde antik dönemden Abbâsîlere kadar Dicle-Fırat nehir ve kanal taşımacılığının serencamı genel hatlarıyla kaydedilerek tarihsel bir zemin oluşturulmuştur. Birinci bölümde araştırmamızın asıl odak noktasına temel teşkil edecek şekilde Abbâsîler dönemi gemi sanatı ve Dicle-Fırat nehir ve kanallarındaki taşımacılığın gelişim seyri üzerinde durulmuştur. İlgili bağlamda gemi yapı, taşımacılığın seyri için Abbâsîlerin yaptığı düzenlemeler ve taşımacılığı etkileyen çeşitli faktörler işlenmiştir. İkinci bölümde iktisadî hayatta taşımacılık faaliyetleri ele alınırken ön plana çıkan merkezler ve taşımacılığın hem bölgesel hem de uluslararası ticaret açısında konumu odağa alınmıştır. Üçüncü bölümde siyasî, askerî ve sosyal alanda nehir ve kanal taşımacılığı üzerinde durulmuştur. Netice itibariyle Dicle-Fırat nehir ve kanal taşımacılığının kesintisiz seyri için Abbâsîler döneminde önlemlerin alındığı ve taşımacılığı aksatan beşerî ve coğrafî faktörlerin olduğu gözler önüne serilmiştir. İktisadî açıdan nehir yollarının bölgesel ticaretin ana aktörü, uluslararası ticaretin ise kritik parçası konumunda olduğu görülmüştür. Bu şekilde Abbâsî devletinin iktisadî altyapısı için nehir taşımacılığının kritik rolü ortaya konmuştur. Siyasî ve askerî faaliyetlerde ise nehir ve kanal taşımacılığının efektif kullanılabilmesi adına ihtiyaç duyulan gerekliliklerin yanı sıra bölgesel tecrübe ve çevresel faktörlerin cephelerdeki belirleyici rolü de takip edilmiştir. Sosyal alanda ise toplumun nehirlerle taşımacılık özelinde kurduğu ilişkininin boyutlarının çeşitliliği görülmüştür. Sonuç olarak Dicle-Fırat nehir ve kanal taşımacılığının Abbâsî iktisadî, siyasî ve sosyal tarihinin göz ardı edilemez bir parçası olduğu ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
The decisive role of the natural environment, particularly water resources, in the development of civilizations offers a fundamental approach to understanding the human-nature relationship throughout history. This also applies to the transportation opportunities offered by the Tigris-Euphrates rivers and canals. Based on this, our study examines Tigris-Euphrates river and canal transportation during the Abbasid period (132-334/750-945) in various aspects within the context of the interaction between geography and civilization. The introduction first examines the geographical structure of the river and its canals to provide a framework for the complex network of rivers. Subsequently, the historical background is established by recording the general history of Tigris-Euphrates river and canal transportation from antiquity to the Abbasid period. The first section, which forms the basis of our research, focuses on Abbasid-era shipbuilding and the development of transportation on the Tigris-Euphrates rivers and canals. In the relevant context, shipbuilding, the arrangements made by the Abbasids for the course of transportation and various factors affecting transportation are discussed. The second section investigates the role of transportation in economic life, with a particular focus on key centers and their significance in both regional and international trade. The third section examines river and canal transportation within political, military, and social contexts. Overall, the study demonstrates that the Abbasid administration implemented measures to maintain the continuous flow of transportation along the Tigris and Euphrates rivers and their canals, despite human and geographical factors that occasionally disrupted it. From an economic perspective, river routes were seen as a key driver of regional trade and a critical component of international trade. Thus, the critical role of river transportation in the economic infrastructure of the Abbasid state is demonstrated. In political and military activities, the requirements for the effective use of river and canal transportation, as well as the decisive role of regional experience and environmental factors on the front lines, were examined. In the social sphere, the diversity of society's relationship with rivers, particularly in terms of transportation, was observed. Consequently, it has been demonstrated that river and canal transportation along the Tigris and Euphrates formed an indispensable part of the Abbasid Empire's economic, political, and social history.
Benzer Tezler
- (جهود علماء شبه القارة الهندية في النثر الفني( خلال العصر المغولي
Hind alt kıtası alimlerinin edebi nesir çalışmaları (Moğollar Dönemi örneği)
MAHMOUD NAASSAN
Yüksek Lisans
Arapça
2017
DilbilimDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÖNCÜ
- İngiliz konsolosluk raporlarında Bağdat'ın ticaret hacmi (1900-1912)
Trade volume of Baghdad in the British consulate reports (1900-1912)
İBRAHİM KURTCEBE AKKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED KÖSE
- 111 nolu Kerkük Mufassal Tahrir defterine göre XVI. yüzyılda Kerkük
Kerkuk in 16 th century according to the Kerkük detailed census book no 111
AHMET RECEP TEKCAN
- Muhammed b. Halef Vekî'in Ahbâru'l-Kudât eseri çerçevesinde Hicrî ilk üç asır kadılık kurumu ve kadı hükümleri
The institution of judicial authority and judicial decisions of the first three centuries of the Hijri within the framework of Ahbâru'l-Kudât by Muhammed b. Halef Vekî
GÜLİZAR ARTUÇ
Doktora
Türkçe
2025
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMED TAYYİB KILIÇ
- İbn Berri, hayatı, eserleri ve Mesâ'il Mensûre fi't-Tefsir ve'l-Arabiyye ve'l Meânî adlı eserinin incelenmesi
The examination of the work of Ibn Berrî, hayati, eserleri ve Mesâi'l Mensûre fi't-Tefsir ve'l-Arabiyye ve'l-Meâni
MUKADDES ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAdıyaman ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HACI ÇİÇEK