Ergenlerin ve ebeveynlerin gözünden ergenler için koruyucu ve risk faktörleri ve eğitim beklentileri
Protective and risk factors and educational expectations for adolescents from the perspectives of adolescents and parents
- Tez No: 952880
- Danışmanlar: PROF. DR. FİGEN ÇOK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Ergenlik, Risk Faktörleri, Koruyucu Faktörler, Eğitim Beklentileri, Ebeveyn Görüşleri, Adolescence, Risk Factors, Protective Factors, Educational Expectations, Parental Perspectives
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 144
Özet
Bu araştırmanın amacı, ebeveynlerin ve ergenlerin bakış açısından ergenler için risk ve koruyucu faktörlerin neler olduğunu ortaya konmasının yanı sıra ergenlerin okul yaşantıları ve eğitimlerine ilişkin beklentilerinin belirlenmesidir. Ergen ve ebeveynlerin davranışlarını ve düşüncelerini anlamlandırmak amacıyla açık ve tutarlı ifadelerin kullanılabileceği ve esnek bir şekilde ebeveyn ve ergen düşüncelerini belirlemek için nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu, Ankara ilinde bir lisede eğitimine devam eden 10 öğrenci (5 kız, 5 erkek) ve 10 ebeveyn (5 kadın, 5 erkek) oluşturmaktadır. Araştırma verileri yüz yüze toplanmıştır. Veriler MAXQDA yazılımıyla analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular yedi ana temada toplanmıştır: (1) Genel yaşam deneyimi ve zorluklarla baş etme becerileri, (2) bireysel risk faktörleri, (3) çevresel risk faktörleri, (4) koruyucu faktörler, (5) eğitim beklentileri, (6) gelecek ve yetişkinlik yaşamına ilişkin beklentiler ve (7) ebeveyn görüşleri. Ergenlerin büyük bir bölümü yaşamlarını genel olarak“sıradan ama iyi”olarak tanımlarken, özellikle akademik yük, zaman yönetimi ve sınav stresi gibi faktörlerin yaşam doyumlarını olumsuz etkilediği görülmüştür. Bazı katılımcılar arkadaş ilişkilerinde sorunlar yaşadıklarını, okul ortamının yetersiz olduğunu ve stresle baş etmek için içe çekilme, aile desteği alma ya da görmezden gelme gibi stratejiler geliştirdiklerini ifade etmiştir. Bu durum, bireylerin hem uyum sağlayan (adaptif) hem de kaçınmacı başa çıkma eğilimleri arasında gidip geldiklerini ortaya koymuştur. Bireysel risk faktörleri arasında öne çıkan temalar; yüksek kaygı düzeyi, aşırı duygusallık, sinirlilik, hırs, aşırı uyum ve benmerkezli yaklaşım olarak belirlenmiştir. Bu özelliklerin bazıları ergenlerin psikolojik gelişim süreçlerine zarar verebilecek potansiyele sahip olup, öz düzenleme becerilerinin ve sosyal farkındalığın desteklenmesi gerekliliğini göstermektedir. Çevresel risk faktörleri ise sosyal medya, olumsuz arkadaş çevresi, okul ortamı ve fiziksel güvenlik kaygıları olarak belirlenmiştir. Sosyal medyanın sınır tanımayan yapısı ve akran etkisinin gücü, ergenlerin dışsal yönlendirmelere açık hale gelmesine neden olabilmektedir. Buna karşılık, koruyucu faktörler arasında en çok vurgulanan unsur aile desteğidir. Katılımcılar demokratik ve destekleyici ebeveyn tutumlarının yanı sıra, olumlu arkadaş çevresi, fiziksel-sportif etkinlikler ve sağlıklı rol modellerin koruyucu etkiler yarattığını ifade etmiştir. Eğitim beklentileri bağlamında, ailelerin çocuklarından yüksek akademik başarı, yurt dışı olanakları ve mutlu olabilecekleri meslek seçimleri yapmaları yönünde beklentiler taşıdığı görülmüştür. Ancak bazı aileler bu süreci yalnızca başarı ekseninde değil; içsel doyum, uygunluk ve bireysel mutluluk temelinde değerlendirmiştir. Ergenlerin geleceğe ve yetişkinliğe dair beklentileri hem kişilik özelliklerinin sürekliliği hem de değişim ve olgunlaşma arzusu etrafında şekillenmiştir. Katılımcıların bir kısmı gelecekte daha anlayışlı, duyarlı bireyler olmayı ve bağımsız yaşam sürmeyi hedeflediklerini dile getirmiştir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to identify the risk and protective factors perceived by both adolescents and their parents, and to explore adolescents' experiences in school experiences as well as their educational expectations. A qualitative research design was adopted in order to elicit clear, coherent, and flexible responses that would help interpret the behaviors and thoughts of adolescents and their parents. The study group consisted of 10 high school students (5 female, 5 male) and 10 parents (5 female, 5 male) from a high school located in Ankara, Türkiye. Data were collected through face-to-face interviews and analyzed using MAXQDA software. The findings of the study were categorized under seven main themes: (1) general life experience and coping with challenges, (2) individual risk factors, (3) environmental risk factors, (4) protective factors, (5) educational expectations, (6) future and adulthood-related expectations, and (7) parental perspectives. Most adolescents described their lives as“ordinary but fine,”yet reported that factors such as academic workload, time constraints, and exam-related stress negatively affected their life satisfaction. Some participants reported experiencing difficulties in peer relationships, inadequate school environments, and employing coping strategies such as withdrawal, seeking family support, or ignoring stressors. This indicates that individuals fluctuate between adaptive and avoidant coping tendencies. Prominent individual risk factors included high anxiety levels, emotional sensitivity, irritability, ambition, excessive compliance, and egocentric approach. Some of these traits have the potential to hinder adolescents' psychological development, highlighting the need to support self-regulation skills and social awareness. Environmental risk factors emerged as social media, negative peer influence, school settings, and concerns about physical safety. The boundless nature of social media and the strong influence of peers may make adolescents more susceptible to external influences. In contrast, the most frequently emphasized protective factor was family support. Participants noted that democratic and supportive parenting, along with positive peer relationships, participation in physical and sports activities, and healthy role models, had a protective effect on psychological resilience. In terms of educational expectations, families were observed to expect high academic achievement, opportunities abroad, and career choices that would lead to their children's happiness. However, some families approached this process not solely from a success-oriented perspective but based on internal satisfaction, suitability, and individual well-being. Adolescents' expectations for the future and adulthood were shaped by both a continuity of personality traits and a desire for change and maturation. Some participants expressed a goal of becoming more understanding and sensitive individuals in the future and living independent lives.
Benzer Tezler
- L'identité masculine dans l'œuvre de Drieu La Rochelle
Drieu La Rochelle'in eserlerinde erkek kimliği
BEREN ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Fransızca
2019
Fransız Dili ve EdebiyatıGalatasaray ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN BEZCİ
- Conceptions of parental authority and the roles of parent-adolescent conflict and parental control behaviors on adolescent adjustment
Ebeveyn otoritesinin kavramsallaştırılmasının, ebeveyn-ergen çatışmasının ve ebeveyn kontrol davranışlarının ergenin uyumu üzerindeki rolü
AYLİN EVRANKAYA
- Lösemi tanısıyla izlenen ergenlerin aydınlatılmış onam sürecine katılma durumları: Ergenlerin, ebeveynlerin ve sağlık çalışanlarının algıları
Involvement status of adolescents diagnosed with leukemia to informed consent process: Perceptions of adolescents, parents and healthcare professionals
HATİCE DEMİR KÜRECİ
Doktora
Türkçe
2014
Deontoloji ve Tıp TarihiHacettepe ÜniversitesiTıp Tarihi ve Etik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NÜKET ÖRNEK BÜKEN
- Ergenlerin ve ailelerinin ergenlik dönemi aşıları hakkındaki bilgi düzeyi ve tutumlarının, COVİD-19 pandemisinin aşı farkındalığına etkisinin araştırılması
Knowledge and attitudes of adolescents and parents about adolescent vaccinations and the effect of the COVİD-19 pandemic on vaccination attitudes
HÜRAY KÖK
Doktora
Türkçe
2024
Çocuk Sağlığı ve Hastalıklarıİstanbul ÜniversitesiSosyal Pediatri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİRDEVS BAŞ
- Epizodik migren tanısı olan ergenlerde ağrıyla başa çıkma stratejileri üzerinde ebeveynlerin ve içe yönelim sorunlarının rolü
The role of parents and internalizing problems on pain coping strategies in adolescents diagnosed with episodic migraine
OZAN KAYAR
