Çoklu travmaya sahip bireylerde travmaların etkisi, bilişsel çarpıtma ve psikolojik esneklik düzeyleri arasındaki ilişkinin karma yöntemle incelenmesi
Investigation of the relationship beetwen the effects of traumas, cognitive distortions and psychological flexibility levels in individuals with multiple traumas with mixed method
- Tez No: 952918
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞAHİN KESİCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Bu araştırmanın amacı birden fazla travmatik deneyim yaşamış olan bireylerde olayların etkisi, bilişsel çarpıtmalar ve psikolojik esnekliğin incelenmesidir. Karma yöntemin benimsendiği araştırmanın nicel kısmında veri toplamak amacıyla; olayların etkisi ölçeği, düşünme türleri (bilişsel çarpıtmalar) ölçeği, psikolojik esneklik ölçeği ve demografik değişkenler formu kullanılmıştır. Nicel kısımda araştırmaya 543 (%60.3) kadın ve 358 (%39.7) erkek toplam 901 kişi dahil olmuştur. Veri analizi çeşitli istatistiksel çözümleme programlarından yararlanılarak yapılmıştır. Nicel verileri analiz ederken betimsel istatistikler, T-Tesi, Tek Yönlü Anova, Pearson Korelasyon Analizi ve Regresyon Analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre cinsiyet ve vatandaşı olunan ülke açısından bilişsel çarpıtma puanları anlamlı farklılık göstermemiştir. Medeni duruma göre bekarlar evlilere göre daha fazla bilişsel çarpıtma yapmaktadır sonucuna ulaşılmıştır. Sosyo-ekonomik durum açısından asgari ücret ve altında geliri olan bireylerin bilişsel çarpıtma puanları diğer bireylere göre anlamlı şekilde yüksek olarak bulunmuştur. Büyükşehirde yaşamayan bireylerin yaşayanlara göre bilişsel çarpıtma puanları anlamlı şekilde daha yüksektir. Travma deneyimleme sayısı açısından ise 4 ve üstü travmatik deneyimi olan bireylerin 3 travmatik deneyimi olan bireylere göre bilişsel çarpıtma puanlarının anlamlı şekilde yüksek olduğu görülmüştür. Bilişsel çarpıtmalar, psikolojik esneklik ve olayların etkisi ölçekleri ve alt boyutlarıyla yapılan korelasyon analizlerinde farklılaşmalar mevcuttur. Bilişsel çarpıtma ölçeği alt boyutları; felaketleştirme, zihin okuma, duygudan sonuca ulaşma, kişiselleştirme, zorunluluk ifadeleri, olumluyu azımsama, iki uçlu düşünme, etiketleme ve aşırı genelleme ile olayların etkisi ölçeğinin alt boyutları; yeniden yaşama, kaçınma ve aşırı uyarılma arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Psikolojik esneklik ölçeği alt boyutlarından kabul ile olayların etkisi ölçeği alt boyutları (yeniden yaşama, kaçınma ve aşırı uyarılma) arasında negatif yönde anlamlı ilişki vardır. Yine negatif yönde anlamlı ilişki bilişsel çarpıtmalardan olumluyu azımsama ve aşırı genelleme ile ayrışma alt boyutu arasında gözlenmektedir. Olayların etkisi ile bilişsel çarpıtmalar değişkenleri arasındaki ilişki de psikolojik esnekliğin düzenleyici rolü olduğu bulunmaktadır. Yine olayların etkisi ile bilişsel çarpıtmalar arasındaki ilişkide psikolojik esneklik ölçeği alt boyutlarının (kabul, anda olma, bağlamsal benlik, ayrışma ve değer) düzenleyici rolü olduğu gözlenmiştir. Araştırmanın nitel kısmında ise 24 alan uzmanı ile görüşmeler yapılmıştır. Katılımcılardan toplanan veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Sorulan sorular ve elde edilen yanıtlar çerçevesinde 6 tema ve 22 kategori oluşturulmuştur. Araştırmada elde edilen bulgular teorik görüşler ve önceki araştırma verilerine dayanılarak tartışılmış, gelecekte yapılabilecek teorik ve uygulamalı araştırmalar için öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the impact of events, cognitive distortions, and psychological flexibility in individuals who have experienced multiple traumatic events. The study adopted a mixed-methods approach. In the quantitative part, data were collected using the Impact of Events Scale, the Types of Thinking (Cognitive Distortions) Scale, the Psychological Flexibility Scale, and a demographic information form. The quantitative sample consisted of 901 participants: 543 (60.3%) women and 358 (39.7%) men. Data analysis was conducted using various statistical analysis software. Descriptive statistics, t-test, one-way ANOVA, Pearson correlation analysis, and regression analysis were used for quantitative data. According to the findings, cognitive distortion scores did not differ significantly by gender or nationality. However, single individuals demonstrated significantly more cognitive distortions than married individuals. Participants with incomes at or below the minimum wage had significantly higher cognitive distortion scores compared to others. Individuals not living in metropolitan areas also showed significantly higher cognitive distortion scores than those living in metropolitan areas. In terms of the number of traumatic experiences, individuals with four or more traumatic experiences had significantly higher cognitive distortion scores than those with three. Correlation analyses revealed variations among the subdimensions of the cognitive distortions, psychological flexibility, and impact of events scales. Significant positive relationships were found between the subdimensions of the Cognitive Distortions Scale—catastrophizing, mind reading, emotional reasoning, personalization, should statements, minimizing the positive, dichotomous thinking, labeling, and overgeneralization—and the subdimensions of the Impact of Event Scale—intrusion, avoidance, and hyperarousal. A significant negative correlation was found between the subdimension of acceptance in the Psychological Flexibility Scale and the subdimensions of the Impact of Events Scale (intrusion, avoidance, and hyperarousal). Additionally, a negative correlation was observed between the subdimensions minimising the positive and overgeneralisation in cognitive distortions and the subdimension of defusion in psychological flexibility. Psychological flexibility was found to play a moderating role in the relationship between the impact of events and cognitive distortions. Furthermore, the subdimensions of the Psychological Flexibility Scale—acceptance, present moment awareness, self-as-context, defusion, and values—also played a moderating role in this relationship. In the qualitative part of the study, interviews were conducted with 24 field experts. The data collected from participants were analysed using content analysis. Based on the questions asked and the responses received, six themes and 22 categories were developed. The findings of the study were discussed in light of theoretical frameworks and previous research, and suggestions were offered for future theoretical and applied studies.
Benzer Tezler
- Travma yaşantısı olan bireylerde travma sonrası bilişlerin, travmaya bağlı suçluluğun ve kontrol odağının obsesif-kompulsif bozukluk belirtileri üzerindeki yordayıcı etkisi
The predictor effects of the post-traumatic cognitions, trauma-related guilt and locus of control on obsessive-compulsive disorder symptomology in individuals with trauma experience
GİZEM DOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. SEDAT IŞIKLI
- 65 yaş üstü travma hastalarında AIS ve RTS skorlarının klinik sonlanımla ilişkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship of ais and RTS scores with clinical outcome in trauma patients over 65 years of age
MUSTAFA OĞUZ ALP ÇELİK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Acil TıpSağlık Bilimleri ÜniversitesiAcil Tıp Ana Bilim Dalı
DR. KAAN YUSUFOĞLU
- Çocukluk döneminde travmaya maruz kalan beliren yetişkinlerin psikolojik belirtilerinin yordanmasında psikolojik sağlamlık ve başa çıkma tarzlarının rolü
The role of resilience and coping styles in the predicting the psychological symptoms of emerging adults exposed childhood to trauma
ELİFNUR BÜYÜKKILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE ESRA İŞMEN GAZİOĞLU
- Çocukluk çağı travmalarının dürtüsellik üzerindeki etkisinde bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin aracı rolü
Mediator role of the cognitive emotion regulation strategies on the effect of childhood traumatic experiences in impulsivity
EYLEM CEYHAN
Doktora
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMAL ONUR NOYAN
- Acil serviste genişletilmiş acil travma ultrasonografisi ve hedefe yönelik acil ekokardiyografi uygulamaları
The practice of extended emergency trauma ultrasonography and goal directed echocardiography in emergency department
İLHAN UZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
İlk ve Acil YardımEge ÜniversitesiAcil Tıp Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHAR BOYDAK