Somut ve somut olmayan kültürel mirasın miras yapı bilgi modellemesi (HBIM) ile bütünleştirilmesi: mimar sinan güzel sanatlar üniversitesi fındıklı kampüsü örneği
Integration of tangible and intangible cultural heritage into heritage building information modelling (HBIM): the case of mimar sinan fine arts university findikli campus
- Tez No: 952917
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TİGİN TÖRE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 297
Özet
Dijital miras araştırmaları ve uygulamaları çoğunlukla somut mirasın belgelenmesi ve korunmasına odaklanmış; kültürel alanları daha derin anlamlarla zenginleştiren somut olmayan yönleri ise sıklıkla göz ardı etmiştir. Bu maddi olmayan boyutların etkili biçimde yakalanması, düzenlenmesi ve hatırlanmasına yönelik yöntemsel boşluklar nedeniyle, somut olmayan mirasın dijital çerçevelere entegrasyonu hâlen zorluklar taşımaktadır. Bu kritik araştırma ve uygulama açığını gidermeyi amaçlayan bu tezde, somut olmayan kültürel mirasın dijital miras süreçlerine entegrasyonu için açıkça tasarlanmış, bellek odaklı bir Miras Yapı Bilgi Modellemesi (HBIM) çerçevesi önerilmektedir. Önerilen çerçeve, somut olmayan kültürel mirasın HBIM ortamlarına entegre edilmesini sağlayan yapılandırılmış bir Topla-Depola-Hatırla iş akışını izlemektedir. Bu yaklaşımı göstermek amacıyla İstanbul'daki Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fındıklı Kampüsü örnek olay olarak seçilmiştir. Somut miras verileri drone tabanlı ve karasal fotogrametri yöntemleri kullanılarak toplanmıştır. Somut olmayan miras verileri ise kampüse ilişkin tarihî anlatılar, bellekler ve sosyal pratiklere odaklanan arşiv araştırmalarıyla çıkarılmıştır. Elde edilen somut olmayan veriler dijitalleştirilmiş, tanımlayıcı üst verilerle (metadata) etiketlenmiş ve ilgili HBIM bileşenleriyle doğrudan ilişkilendirilmiştir. Anlatısal hatırlama ve görselleştirmeyi güçlendirmek üzere HBIM, sürükleyici bir sanal gerçeklik (SG) ortamına genişletilerek, entegre edilmiş somut ve somut olmayan veri kümelerinin etkileşimli biçimde keşfedilmesi sağlanmıştır. Yaklaşımın geçerliliğini sınamak için koruma, BIM ve dijital miras alanlarından toplam on üç uluslararası uzmanın katıldığı yapılandırılmış bir uzman değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Uzmanlar geliştirilen çerçevenin açıklığını, yenilikçiliğini ve uyarlanabilirliğini nitel geri bildirimler ve nicel değerlendirmeler aracılığıyla incelemişlerdir. Sonuçlar, somut olmayan mirasın HBIM içerisine gömülmesinin dijital belgelemeyi önemli ölçüde zenginleştirdiğini; geleneksel olarak yalnızca geometriye odaklanan yaklaşımlara kıyasla daha kapsamlı tarihî bağlamlar ve kapsayıcı temsiller sağladığını ortaya koymuştur. Uzmanlar somut olmayan boyutların entegrasyonunu özgünlüğü ve yorumlayıcı derinliği artıran temel bir yenilik olarak değerlendirmişlerdir. Ayrıca bu tezde, mirasın özgünlüğünü somut miras ile somut olmayan kültürel anlamlar arasındaki dinamik etkileşim olarak tanımlayan“bellek-ikizi (memory-twin)”kavramı benimsenmiştir. Yapılandırılmış ve yinelenebilir bir iş akışı ile miras profesyonellerine yönelik pratik bir rehber sunan çalışma, dijital mirasın korunmasına yönelik teorik anlayış ve uygulama süreçlerine önemli katkılar sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Digital heritage research and practice have predominantly focused on documenting and conserving tangible heritage, often overlooking intangible aspects that enrich cultural sites with deeper meaning. Integrating intangible heritage into digital frameworks remains challenging due to methodological gaps in effectively capturing, organizing, and recalling these non-material dimensions. Addressing this critical research and practice gap, this thesis proposes a memory-centric Heritage Building Information Modelling (HBIM) framework explicitly designed to integrate intangible cultural heritage into digital heritage processes. The proposed framework follows a structured Collect–Store–Recall workflow designed to integrate intangible cultural heritage into HBIM environments. Mimar Sinan Fine Arts University's Fındıklı Campus in Istanbul was selected as the case study to demonstrate this approach. Tangible heritage data were collected using drone-based and terrestrial photogrammetry. Intangible heritage data were extracted through archival research, focusing on historical narratives, memories, and social practices related to the campus. These intangible data were digitized, tagged with descriptive metadata, and linked directly to corresponding HBIM components. To enhance narrative recall and visualization, HBIM was extended into an immersive virtual reality (VR) environment, enabling integrated tangible and intangible datasets to be interactively explored. To validate the approach, a structured expert review involving thirteen international specialists from the fields of conservation, BIM, and digital heritage was conducted. Experts assessed the clarity, novelty, and adaptability of the developed framework through qualitative feedback and quantitative evaluations. Results demonstrated that embedding intangible heritage into HBIM significantly enriches digital documentation, providing a more comprehensive historical context and inclusive representation compared to conventional geometry-focused approaches. The integration of intangible dimensions was identified by experts as a key innovation, enhancing authenticity and interpretative depth. Furthermore, this thesis adopts the concept of“memory-twin,”framing heritage authenticity as a dynamic interplay between tangible heritage and intangible cultural meanings. By offering a structured and replicable workflow, along with practical guidance for heritage professionals, the thesis significantly advances both the theoretical understanding and practical implementation of digital heritage conservation.
Benzer Tezler
- Dijital mirasın rekonstrüksiyonu sürecinde HBIM metodolojisine dayanan bir yaklaşım önerisi
A proposed approach based on the HBIM methodology in the reconstruction process of digital heritage
MERVE ŞULE YÖRÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ArkeolojiAntalya Bilim ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU
- Amasya ili Gümüşhacıköy ilçesi konut mimarisinin somut ve soyut kültürel miras kapsamında mimari ve yapıcılık geleneği açısından belgelenmesi
Documenting the rural architecture of Gümüşhaciköy district of Amasya in terms of architectural and constructive tradition within the scope of tangible and intangible cultural heritage
EBRU MELİS ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkGazi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM SAĞIROĞLU DEMİRCİ
ÖĞR. GÖR. EMİNE ERCAN
- Somut ve somut olmayan kültürel miras kapsamında Antalya Akseki Çukurköy'ün değerlendirmesi
Assessment of Antalya Akseki Cukurköy within the scope of tangible and intangible cultural heritage
AYŞE KÜBRA AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkSüleyman Demirel ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDA ŞİMŞEK TOLACI
- Buldan kentsel sit alanı'nın miras değerleri ve koruma önerileri
Heritage values and conservation suggestions of buldan urban conservation area
ŞİZEN TÜRKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN
- Bütüncül korumada çok katmanlı eyüp yerleşimi potansiyelinin yorumlama kavramı ile değerlendirilmesi
Evaluation of the multi-layered eyüp settlement potential in holistic conservation with the concept of interpretation
MEHMET ALİ KARAGÖZ
Doktora
Türkçe
2025
MimarlıkGebze Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİNE TOPÇUBAŞI