Ekmeklik buğday melez ve anaçlarının hızlı ıslah sisteminde kuraklık stresine toleranslarının belirlenmesi
Determination of drought stres tolerance of bread wheat hybrids and parents in a rapid breeding system
- Tez No: 953146
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET YILDIRIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Buğday, Hızlı Islah, Kuraklık Stresi, Seleksiyon, Verim, Kalite, Wheat, Speed Breeding, Drought Stress, Selection, Yield, Quality
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Bitki ıslahçıları, kuraklığa dayanıklı yeni buğday çeşitleri geliştirmek için yoğun çabalar sarf etmektedir. Hızla ilerleyen iklim krizi için bitki ıslah döngülerinin kısaltılması gerekmektedir. Bu çalışma, ekmeklik buğday melez ve ebeveyn hatlarının kuraklık stresine toleransının hızlı bir ıslah sistemi kullanarak değerlendirilmesini amaçlamıştır. Buğday genotipleri hem iyi sulu hem de kuraklık stresi oluşturulan hızlı ıslah sisteminde denenmiştir. Hızlı ıslah sisteminde bitkiler 22 saat aydınlık ve 2 saat karanlık periyoda maruz bırakılmıştır. Saksılarda yetiştirilen bitkiler çıkıştan itibaren 20 gün boyunca optimum makro ve mikro elementleri içeren kompoze gübreyle beslenmiştir. Bitkilerde hasat döneminin sonuna kadar başaklanma süresi, bitki boyu, klorofil içeriği, başak sayısı, başak uzunluğu, başakta tane sayısı, tane ağırlığı, biyolojik verim, tane verimi, hasat indeksi, protein, gluten ve yağ içeriği özellikleri belirlenmiştir. İncelenen tüm özelliklerde iyi sulu ve kuraklık stresi uygulamaları arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Başaklanma süresi ortalama 52,1 gün olarak belirlenirken, tane verimi sulu koşullarda ortalama 10,5 g/saksı, kuraklık koşullarında ise 6,8 g/saksı olarak tespit edilmiştir. Klorofil içeriği, başakta tane sayısı, tane ağırlığı, biyolojik verim ve hasat indeksi özelliklerinde genotip x sulama uygulamaları interaksiyonu önemli çıkmıştır. Ayrıca, başakta tane sayısı (ort. 27,3 adet) ve tane ağırlığı gibi verim bileşenleri kuraklık altında düşüş göstermiştir. Bununla birlikte, bazı melez hatlar (örneğin M6 ve M9) hem kurak hem de sulu koşullarda yüksek klorofil içeriği, erken başaklanma süresi (48-50 gün) ve yüksek tane verimi (8,5–10,0 g/saksı) ile ön plana çıkmıştır. Bu çalışmada, hızlı ıslah sisteminde ekmeklik buğday melez kombinasyonlarının kuraklık stresine toleransının değerlendirilebileceği gösterilmiştir. Yılda 5 kuşak atlatma sayısına erişilmesi, geleneksel yöntemlere göre yeni çeşitlerin geliştirilme süresini önemli ölçüde azaltabilecektir. Ayrıca, bu sistem stres koşullarına toleranslı hatların kısa sürede ayırt edilmesine imkân tanıyarak, modern buğday ıslah programlarına stratejik katkı sağlayabilir.
Özet (Çeviri)
Plant breeders are making intensive efforts to develop new wheat varieties that are tolerant to drought. In the face of the rapidly progressing climate crisis, it is necessary to shorten plant breeding cycles. This study aimed to evaluate the drought stress tolerance of bread wheat hybrids and parent lines using a rapid breeding system. Wheat genotypes were tested under both well-watered and drought stress conditions within the rapid breeding system. In this system, plants were exposed to a photoperiod of 22 hours light and 2 hours darkness. Plants grown in pots were nourished for 20 days after emergence with a compound fertilizer containing optimal macro and micro elements. Until the end of the harvest period, traits such as heading time, plant height, chlorophyll content, number of spikes, spike length, number of grains per spike, grain weight, biological yield, grain yield, harvest index, protein, gluten, and oil content were determined. Significant differences were found between well-watered and drought stress treatments in all investigated traits. Heading time was determined to be 52.1 days on average, while grain yield was found to be 10.5 g/pot under well-watered conditions and 6.8 g/pot under drought conditions. A significant genotype × irrigation interaction was observed for chlorophyll content, number of grains per spike, grain weight, biological yield, and harvest index. Additionally, components of yield such as the number of grains per spike (avg. 27.3) and grain weight showed a decrease under drought stress. However, some hybrid lines (e.g., M6 and M9) stood out under both drought and well-watered conditions with high chlorophyll content, early heading time (48–50 days), and high grain yield (8.5–10.0 g/pot). This study demonstrated that the drought stress tolerance of bread wheat hybrid combinations can be evaluated using a rapid breeding system. Achieving up to 5 generations per year may significantly shorten the development time of new varieties compared to traditional methods. Moreover, this system enables the rapid identification of stress-tolerant lines and can strategically contribute to modern wheat breeding programs.
Benzer Tezler
- Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin line X tester melezlerinde verim ve verim unsurları için genetik analizler
Genetic analysis in line X tester crosses of bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes for yield and yield components
BİROL DEVİREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
ZiraatNamık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZ BİLGİN
- Orta Anadolu koşullarına uyumlu bazı melez buğday çeşitlerinde tarımsal özellikler
Agronomic characters of some wheat crosses adapted to Central Anatolian conditions
PINAR TARHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
ZiraatEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLCAN KINACI
- Ekmeklik buğdayda verim ve kalite özellikleri yönüyle uygun anaçların, kombinasyon yeteneklerinin ve kalıtım parametrelerinin çoklu dizi (line x tester) yöntemi ile belirlenmesi
Determination of suitable bread wheats and general and specific combination ability and heritability parameters for quality and yield by using line x tester analysis method
AYSUN GÖÇMEN AKÇACIK
- Farklı sitoplazmaların ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) 'in bazı kalite özellikleri üzerine etkileri
Başlık çevirisi yok
HASAN EKİZ