Karayolu sınır kapılarında kullanım sonrası değerlendirme: Habur Sınır Kapısı örneği
Post-occupancy evaluation of road border crossings: The case of Habur Land Port of Entry
- Tez No: 953393
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET CEBE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Mimaride tasarım süreci genellikle form, işlev ve estetik niteliklere odaklanarak yürütülmektedir. Ancak bir yapının uzun vadeli başarısı ve uyum yeteneği, kullanıcıların deneyimleri ve yapının gerçek kullanım koşulları altında sistematik olarak değerlendirilmesiyle doğru şekilde anlaşılabilir. Mimari mekânların kullanımına başlandıktan sonra performanslarını değerlendirmede Kullanım Sonrası Değerlendirme (KSD) yöntemi kritik bir araç olarak kullanılmaktadır. KSD, süreç içerisinde mekânların kullanıcı ihtiyaçlarını ne ölçüde karşıladığını analiz etmektedir. Tez çalışmasında KSD yöntemi ile ele alınan yapı ise karayolu sınır kapılarıdır. Karayolu sınır kapıları, sadece güvenlik ve gümrük geçiş noktaları değil, aynı zamanda ülkelerin imajını ilk yansıttığı yerler, diplomatik temsil alanları ve işlevsel kamusal mekânlar olarak da önemli bir yere sahiptir. Sınır kapılarının mimari tasarımları işlevsellik, güvenlik, estetik, yönlendirme ve teknik konular bakımından kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayabilmelidir. Bu nedenle sınır kapısı tasarımlarında plan çözümlemeleri, peyzaj düzenlemesi ve araç giriş-çıkışlarının sağlıklı bir biçimde sağlanması önem arz etmektedir. Yolcular, şoförler ve idare olmak üzere üç ana kullanıcı grubuna hizmet eden sınır kapısı yapıları, işlemlerin hızlı ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi açısından düzenli ve sistematik bir işleyişe ihtiyaç duymaktadır. Bu tez, karayolu sınır kapılarının mimari düzenini Türkiye-Irak sınırında yer alan Habur Sınır Kapısı örneği üzerinden KSD yöntemi ile incelemektedir. Sınır Kapısı sahası KSD çalışmasıyla işlevsel, estetik ve teknik açıdan değerlendirilerek kullanıcının deneyimine sunulan mekânların işlevsel, estetik ve teknik performansları ele alınmıştır. KSD çalışmasında literatür taraması, fotoğraflamalar, gözlemler ve anket araştırma teknikleri kullanılmıştır. Anketlerden elde edilen veriler SPSS 26.0 (Statistical Package for the Social Sciences) programında analiz edilmiştir. Habur Sınır Kapısı özelinde yapılan KSD çalışması ışığında, mevcut mimari düzenlemelerin günümüz ihtiyaçlarını karşılayabildiği ancak günden güne artan yoğun ticaret hacmi ve yolcu trafiği karşısında mekânsal çözümlemelerin sistematik olarak sürekli ele alınması gerektiği düşünülmektedir. Genel mimari düzen açısından daha bütüncül çözümlerin üretilmesi sınır kapısı işleyişini olumlu yönde etkileyebilir. Anket analizi sonuçlarına göre kullanıcı memnuniyeti açısından ise estetik, işlevsel ve teknik olarak ortalama üstü bir performans sergilediği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, sınır kapılarının mimari tasarımı sadece geçişleri kolaylaştıran yapılar olarak değil, kullanıcı konforunu artıran, çevreyle uyumlu ve ülkeyi temsil gücü yüksek mekânlar olarak değerlendirilmelidir. Bu tez Habur Sınır Kapısı örneği üzerinden elde edilen bulgular ile gelecekteki sınır kapısı tasarımlarına ışık tutabilmeyi hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
In architectural practice, the design process is typically driven by considerations of form, function, and aesthetics. However, the long-term success and adaptability of a building can only be accurately assessed through the systematic evaluation of user experiences and the actual conditions under which the structure operates. In this regard, Post-Occupancy Evaluation (POE) serves as a critical tool in assessing the performance of architectural spaces once they are in use. POE focuses on analyzing how well a space meets user needs throughout its operational lifecycle. This thesis applies the POE methodology to a specific typology: land ports of entry. These facilities are not merely customs and security checkpoints; they are also the first architectural representations of a country, spaces of diplomatic significance, and functionally complex public environments. Therefore, the architectural design of land ports of entry must address a wide range of criteria, including functionality, security, aesthetics, wayfinding, and technical infrastructure. Accordingly, aspects such as spatial planning, landscape design, and the efficient coordination of vehicle flow are of critical importance. Land ports of entry serve three primary user groups—travelers, drivers, and administrative personnel—and require an orderly and systematic operational structure to ensure that procedures are carried out swiftly and effectively. This thesis investigates the architectural layout of such facilities through a case study of the Habur Land Port of Entry, located at the Turkey-Iraq border, using the POE method. Within the POE study, the site was evaluated in terms of its functional, aesthetic, and technical performance based on user experience. The research methodology incorporated literature review, photographic documentation, site observations, and survey-based data collection. Survey data were analyzed using SPSS 26.0 (Statistical Package for the Social Sciences). The findings from the POE conducted at the Habur Land Port of Entry indicate that, while the current architectural configuration generally meets present-day requirements, the growing volume of trade and passenger traffic necessitates the continuous and systematic reassessment of spatial solutions. Developing more holistic architectural approaches could significantly enhance the overall efficiency of land port operations. According to the survey analysis, the facility demonstrated above-average performance in terms of user satisfaction across aesthetic, functional, and technical dimensions. In conclusion, the architectural design of land ports of entry should be viewed not merely as transitional infrastructures, but as spaces that enhance user comfort, integrate harmoniously with their surroundings, and carry a strong representational value of the nation. This thesis aims to inform future land port of entry designs through the insights obtained from the case of the Habur facility.
Benzer Tezler
- Türkiye kara sınır kapılarının yap işlet devret modeli ile modernizasyonu
Modernization of Turkey land border gates with build operate transfer model
FATMA GÖKÇEN ONGUN
- Erzurum ve çevresinde alpin vejetasyonunda yer alan bazı bitkilerin peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanım olanakları üzerinde bir araştırma
A research on use potential of some alpine plants in Erzurum and its surroundings in respect of landscape architecture studies
FARİS KARAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Peyzaj MimarlığıAtatürk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HASAN YILMAZ
- Architectural passive security arrangements against bombing attacks at land ports of entry
Karayolu sınır kapılarında bombalı saldırılara karşı mimari pasif güvenlik düzenlemeleri
REHA OĞUZHAN TÜREL
- Türkiye-Bulgaristan ekonomik ilişkileri kapsamında Edirne'den sınır ticareti (2000-2020)
Border trade from Edirne within the Turkey-Bulgaria economic relations (2000-2020)
FATİH DEMİRTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
EkonomiTrakya ÜniversitesiBalkan Siyaseti ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM KAMİL
- Türkiye Cumhuriyeti ve Irak Cumhuriyeti arasındaki ekonomik ilişkilerin riskleri ve kazançları
The risks and gains of economic relationships between Turkish Republic and Iraq Republic
SEMİH KIRLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Ekonomi Politiği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TABAKOĞLU
