Veriye dayalı heyelan duyarlılık haritalarının üretiminde sismik etki kullanımına ilişkin bir çalışma
A study on the use of seismic impact in the production of data-driven landslide susceptibility maps
- Tez No: 953530
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLSEREN DAĞDELENLER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
Heyelanların ve heyelana duyarlı alanların gerçekçi bir şekilde haritalanması, bu afetlerin insan yaşamı üzerindeki doğrudan ve dolaylı olumsuz etkilerinin kontrol altına alınabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda, heyelan envanterinin oluşturulması ve envanter haritalarının hazırlanması dinamik bir süreci ifade eder. Özellikle aşırı yağış veya deprem gibi olaylar sonrasında meydana gelen yeni heyelanların düzenli olarak haritalanması, ulusal düzeyde yürütülen zarar azaltma çalışmalarının etkin bir şekilde yönetilmesi açısından zorunludur. Heyelan envanter haritalarında yer alan varlık (1) ve yokluk (0) bilgileri, heyelan duyarlılık haritalarının oluşturulmasında kullanılan modelleme araçlarına çıktı olarak sunulurken; bu modellemelerde kullanılan girdiler, jeolojik, topografik ve çevresel hazırlayıcı parametreler ile aşırı yağış ve deprem gibi tetikleyici faktörleri kapsamaktadır. Ancak mevcut birçok heyelan envanterinde tetikleyici parametrelere dair bilgi eksikliği dikkat çekmektedir. Depremselliği yüksek ve aynı zamanda yoğun yağış alan bölgelerde, orta ve büyük ölçekli depremlerin tekrarlanma periyodlarının aşırı yağışlara kıyasla daha kısa olduğu dikkate alındığında, depremlerin heyelan duyarlılığı üzerindeki etkisinin mevcut duyarlılık haritalarına ne ölçüde yansıtılabildiği tartışmaya açıktır. Pseudostatik ve statik analizlerde elde edilen güvenlik katsayıları oranı olan azalım oranı (rf), şev açısı ve senaryo depreme ait etkin yatay ivme değerleri ile ilişkilendirilebilmektedir. Buna rağmen, literatürde bu ilişkiden faydalanarak bilinen yöntemlerle üretilen bir heyelan duyarlılık haritasına sismik etkinin doğrudan entegre edildiği bir çalışma yer almamaktadır. Mevcut yaklaşımlar genellikle sismik etkinin her koşulda duyarlılığı artırıcı etki yapacağı varsayımına dayanmakta ve bu nedenle sismik etkiler sonuç haritasına doğrudan uygulanmaktadır. Ancak bu çalışmada, bu yaklaşım yerine sismik etkinin bir girdi parametresi olarak değerlendirilmesi benimsenmiştir. Bu amaç doğrultusunda, her şev açısı için anlamlı sonuçlar üretebilecek şekilde sismik etki denklemleri yeniden düzenlenmiş ve“Modifiye Azalım Oranı”(MRF) tanımlanmıştır. Örnek çalışma alanında, sismik etkinin dikkate alınmadığı (DUY1) durumun yanı sıra, Mw=6,5 (DUY2) ve Mw=7,5 (DUY3) büyüklüğündeki senaryo depremleri için MRF'nin girdi olarak kullanıldığı heyelan duyarlılık haritaları üretilmiştir. DUY1, DUY2 ve DUY3 için hesaplanan eğri altında kalan alan (AUC) değerleri sırasıyla 0,620, 0,638 ve 0,641 olarak bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar, tüm duyarlılık haritalarının kabul edilebilir doğruluk seviyesine sahip olduğunu göstermekte; bununla birlikte, en yüksek performansın DUY3 senaryosuna ait duyarlılık haritasında gözlendiğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
Realistic mapping of landslides and landslide-prone areas is of great importance for mitigating the direct and indirect negative impacts of these hazards on human life. In this context, the preparation of landslide inventories and the generation of inventory maps represent a dynamic and ongoing process. Regular mapping of newly occurring landslides, particularly those triggered by extreme rainfall or earthquakes, is essential for the effective management of nationwide disaster risk reduction efforts. The presence (1) and absence (0) information in landslide inventory maps serve as outputs in modeling tools used to produce landslide susceptibility maps, while the input parameters typically include geological, topographical, and environmental preparatory factors, as well as triggering parameters such as extreme rainfall and earthquakes. However, many existing landslide inventories often lack sufficient data regarding triggering factors. In regions such as Turkey, where seismic activity is high and heavy rainfall is also common, the fact that moderate to large earthquakes generally have shorter recurrence intervals than extreme rainfall events raises the question of whether the influence of earthquakes on susceptibility is adequately reflected in current susceptibility maps. The reduction factor (rf), defined as the ratio between pseudostatic and static safety factors, can be expressed in relation to slope angle and the peak horizontal ground acceleration (PGA) of a given earthquake scenario. Nevertheless, there is no existing study in the literature in which a landslide susceptibility map generated by conventional methods is directly integrated with seismic influence using this relationship. Existing approaches often assume that seismic effects invariably increase landslide susceptibility, and thus apply these effects directly to the final susceptibility map. In contrast, this study adopts a novel approach by incorporating seismic effects as an input parameter rather than applying them post hoc to the result map. To this end, seismic effect equations were reformulated to yield meaningful values for all slope angles, leading to the definition of the Modified Reduction Factor (MRF). In the selected study area, landslide susceptibility maps were produced for three cases: without considering seismic effects (DUY1), and with earthquake scenarios of Mw=6.5 (DUY2) and Mw=7.5 (DUY3), where MRF was used as an input parameter. The area under the curve (AUC) values for DUY1, DUY2, and DUY3 were found to be 0.620, 0.638, and 0.641, respectively. These results indicate that all three susceptibility maps exhibit acceptable levels of accuracy; however, the map corresponding to the DUY3 scenario demonstrates the best overall performance.
Benzer Tezler
- Vakfıkebir (Trabzon) ilçesinin fiziksel veriye dayalı coğrafi bilgi sistemleri tabanlı heyelan duyarlılık değerlendirmesi
Physical data and based geographic information systems based landslide susceptiplity assessment of Vakfikebir (Trabzon) district
METEHAN YAŞAR KALAFAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYKUT AKGÜN
- Heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesinde parametre etkilerinin değerlendirilmesi
Assessment of parameter effects in producing landslide susceptibility maps
GÖKÇE DENİZ HASEKİOĞULLARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ERCANOĞLU
- Farklı analitik hiyerarşi süreci yöntemlerinin heyelan duyarlılığı haritalamalarındaki etkinliğinin araştırılması
Investigation of effectiveness of different analytical hierarchy process methods in landslide susceptibility mapping
LEYLA DERİN CENGİZ
Doktora
Türkçe
2020
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT ERCANOĞLU
- Bütünleşik afet risk maruziyetine yönelik coğrafi veri modelinin belirlenmesi
Determining a geographic data model for the integrated disaster risk exposure
BEKİR TAŞTAN
Doktora
Türkçe
2021
Coğrafyaİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARİF ÇAĞDAŞ AYDINOĞLU
- Havza yönetimine yönelik coğrafi veri tabanı tasarımı: Trabzon Yomra Özdil havzası örneği
Geographical database design for watershed management: Case of Trabzon Yomra Ozdil watershed
ONUR MAKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Jeodezi ve FotogrametriKaradeniz Teknik ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN DEMİR