Türkiye'de ölümlü iş kazalarının çok olduğu sektörlerde işin durdurulmasının iş kazalarına olan etkisi: 2013-2023 yıllarının incelenmesi
The effect of suspension of work sanction on occupational accidents in sectors with high number of fatal work accidents in Türkiye: an investigation of 2013-2023
- Tez No: 953795
- Danışmanlar: PROF. DR. BÜLENT EKİCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kazalar, İnşaat Mühendisliği, Accidents, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: işin durdurulması, yaptırımlar, iş teftişi, ölümlü iş kazaları, inşaat sektörü, suspension of work, sanctions, labor inspection, fatal work accidents, construction sector
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İş Güvenliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İş Güvenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 245
Özet
İşin durdurulması, dünya genelinde iş müfettişlerinin hayati tehlike tespit etmesi durumunda sıklıkla başvurduğu bir yaptırım türü olup doktora tez çalışmasında, Türkiye'de, 2013-2023 yılları arasında uygulanan işin durdurulması yaptırımları, TC ÇSGB-Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı'nın idari tedbir raporları ve genel değerlendirme raporları kullanılarak ilk kez değerlendirilmiş, ayrıca İSG yönünden teftiş yapmaya yetkili iş müfettişleri ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Türkiye'de ölümlü iş kazalarının (%32,65) ve işin durdurulması yaptırımının (%85,52) en çok görüldüğü sektör olan inşaat sektörü, maden ve metal sektörü ile kıyaslanmıştır. Çalışmada başta, işin durdurulmasının ölümlü iş kazaları ile ilişkisi korelasyon analizleri (Spearman) ve Poisson regresyon modeli kullanılarak incelenmiştir. Doktora tezinin bu kısmında 97.104 teftiş verisinden, teftişlerin ilk aşaması sonucunda uygulanan toplam 6627 adet işin durdurulması yaptırımı incelenmiştir. Çalışmada, işin durdurulması yaptırımının ölümlü kazalara teftişten sonraki yıllarda da etki edebileceği dikkate alınmıştır. Çalışmada ayrıca, inşaat sektöründeki ölümlü iş kazalarının tahminine dair Poisson regresyon modeli pandemi öncesi dönem verileri (2013-2018) ve pandemiden sonraki verilerin de eklendiği tüm dönem (2013-2023) olarak iki ayrı model halinde oluşturulmuştur. Yapı ruhsatı ve GSYİH verileri de bu modele dâhil edilmiştir. Çalışmanın devamında ise, Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapmaya yetkili 102 teknik iş müfettişinin katılımı ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket çalışmasından elde edilen sonuçlara göre, teknik müfettişlerinin genel perspektifi ortaya konulmuş, çapraz tablolar ve Ki Kare analizleri ile demografik veriler ile işin durdurulması arasındaki istatistiksel ilişki durumu incelenmiş, katılımcıların görüşleri dikkate alınarak yapı, maden ve metal sektörü arasındaki istatistiksel ilişki, Friedman Testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi yardımıyla ortaya konulmuştur. Aynı zamanda anket verilerindeki sorulara göre yapı işlerindeki işin durdurulmasına ve hayati tehlike tespitine ilişkin faktör analizi de gerçekleştirilmiş ve faktörler arasındaki istatistiksel ilişkiler de irdelenmiştir. Bu çalışmanın akabinde, yapı işlerine dair ankette sorulan diğer sorulardan ve faktör analizinden elde edilen faktörlerden yararlanılarak, Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemi kullanılmak suretiyle yapı işyerlerinde İSG yönünden teftiş edilen işyerlerinin seçimine yardımcı olmak üzere, yapı işyerleri için belirlenen kriter ve alt kriterlerin önem ağırlıkları belirlenmiştir. Bu belirleme sonucunda müfettiş sayısının verimli kullanılması ve yapı işyerlerindeki teftiş etkinliğinin arttırılması amacıyla bir dizi öneri sunulmuştur. Bu çalışma Türkiye'de ölümlü iş kazalarının sıklıkla görüldüğü inşaat, maden ve metal sektörü hakkında işin durdurulması yaptırımı üzerinde durarak, yapılan değerlendirmeler, istatistiksel testler ve modellemelerle ulusal ve uluslararası alanda literatüre özgün bir değer katmakta, işin durdurulması yaptırımı üzerinden sektörlerin İSG performansına dair genel bir çerçeve çizmektedir.
Özet (Çeviri)
In this doctoral dissertation, the suspension of work sanctions imposed in Türkiye between 2013 and 2023 were evaluated for the first time by using the administrative measure reports and general evaluation reports of the Presidency of Guidance and Inspection of the Turkish Ministry of Labor and Social Security (ÇSGB), and a survey was conducted with the labor inspectors authorized to conduct OHS inspections. In the study, the construction sector, which is the sector with the highest incidence of fatal work accidents (32.65%) and suspension of work sanctions (85.52%) in Türkiye, was compared with the mining and metal sector. In the study, the relationship between suspension of work and fatal work accidents was examined using correlation analysis (Spearman) and Poisson regression model. In this part of the dissertation, a total of 6627 suspension of work sanctions imposed as a result of the first stage of inspections were analyzed from 97,104 inspection data. In the study, it is taken into account that the suspension of work sanction may have an impact on fatal accidents in the years following the inspection. In the study, the Poisson regression model for the prediction of fatal work accidents in the construction sector is constructed as two separate models for the pre-pandemic period (2013-2018) and the entire period (2013-2023), which includes the data after the pandemic. Building license and GDP data are also included in this model. In the continuation of the study, a survey was conducted with the participation of 102 technical labor inspectors authorized to conduct inspections in the field of occupational health and safety in Türkiye. According to the results obtained from the survey, the general perspective stated by the technical inspectors in the questionnaire was revealed, the statistical relationship between demographic data and suspension of work was examined with Cross Tables and Chi-Square analyzes, and the statistical relationship between the construction, mining and metal sectors was revealed with the help of Friedman Test and Wilcoxon Signed Ranks Test. At the same time, according to the questions in the questionnaire data, factor analysis was also carried out regarding the determination of suspension of work and life hazard in construction works and the statistical relationships between the factors were also examined. Following this study, the importance weights of the criteria and sub-criteria determined for construction workplaces were determined by using the Analytic Hierarchy Process method to assist in the selection of the workplaces inspected in terms of OHS in construction workplaces by utilizing the other questions asked in the questionnaire and the factors obtained from the factor analysis. As a result of this determination, a series of suggestions are presented in order to use the number of inspectors efficiently and to increase the inspection efficiency in construction workplaces. This study adds a unique value to the national and international literature with its evaluations, statistical tests and modeling by focusing on the sanction of stoppage of work in the construction, mining and metal sectors where fatal work accidents are frequently seen in Türkiye, and draws a general framework on the OHS performance of the sectors through the sanction of stoppage of work.
Benzer Tezler
- İş sağlığı ve güvenliği bağlamında örgütsel güven ve güvensizliğin öncülleri: Örgütsel ve kurumsal etkiler
Organizational trust and distrust in the context of occupational safety: Institutional and organizational influences
CİHANGİR GÜMÜŞTAŞ
Doktora
Türkçe
2021
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA KÜSKÜ AKDOĞAN
- Ankara ili'nde orta ölçekli bir inşaat firmasında motivasyon faktörlerinin belirlenmesi ve çalışanların psikolojisine etkisinin incelenmesi
Determination of motivation factors in A medium-scale construction company in ankara province and examining the effects on the psychology of the employees
ŞEYDA BURCU DURĞUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
KazalarIğdır Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA BAYRAKTUTAN
- Türkiye ekonomisinde kamu iktisadi teşebbüslerinin önemi ve kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilmesi
Başlık çevirisi yok
DENİZ ÖZUSLU
- Petrol-iş sendikasının örgütlü olduğu işyerlerinde görülen iş kazası ve meslek hastalıklarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi
Comparative study of occupational accidents and occupational diseases in petrol-i̇ş union member workplaces
CEYHUN GÜRPINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk SağlığıÜsküdar Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL BARIŞ
- Yıkım işlerinde risk analizi ve risk değerlendirmesi için yeni bir yöntem önerisi
Risk analysis in demolition works and a suggestion for a new method on risk assessment
MEHMET HÜSEYİN ERTAŞ
Doktora
Türkçe
2016
İnşaat MühendisliğiFırat Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİSAYIL ERDOĞAN