Felâtun Bey ile Râkım Efendi ve Araba Sevdası romanlarının üçgen arzu bağlamında incelenmesi
An analysis of the novels Felâtun Bey ile Râkim Efendi and Araba Sevdası in the context of triangular desire
- Tez No: 953929
- Danışmanlar: PROF. DR. SECAATTİN TURAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: René Girard, Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Araba Sevdası, üçgen arzu, züppe, René Girard, Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Araba Sevdası, triangular desire, the dandy
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Bu çalışmanın amacı, Türk edebiyatında iki temel kilometre taşı olan Felâtun Bey ile Râkım Efendi ve Araba Sevdası romanlarını“üçgen arzu kuramı”bağlamında incelemek, değerlendirmek ve kuram çerçevesinde aralarındaki farklara değinmektir. Üçgen arzu kuramının yaratıcısı olan René Girard, 1925-2015 yılları arasında yaşamış bir Fransız edebiyat kuramcısıdır. Ortaya çıkardığı üçgen arzu kuramını, 1961 yılında“Romantik Yalan ve Romansal Hakikat - Edebi Yapıda Ben ve Öteki”adlı yapıtında edebiyat dünyasına tanıtmıştır. Girard, temsil değeri olan beş yazarın eserlerini üçgen arzu bağlamında incelemek için seçer. Eserleri incelerken kitabın başlığında da bulunan „Romantik Yalan ve Romansal Hakikat‟ kavramlarını esas alır. Belli başlı niteliklere göre romansal hakikat veya romantik yalan olabileceklerini açıkladıktan sonra eserleri belirlemiş olduğu kriterlere göre sınıflandırır. Girard, içsel/dışsal dolayım, sözlü/yazılı telkin, roman sonları vs. gibi birçok değerlendirme unsuru açıklasa da bunların üst başlığı üçgen arzu kuramıdır. Üçgen arzu kuramı, arzulayan özne, arzulanan nesne ve dolayımlayıcıdan meydana gelir. Bu kuramın temel noktası, arzulayan öznenin, nesneyi arzularken bunu kendi iradesi ile yapmadığı, arzunun ortaya çıkmasına sebep olan bir rakibin, dolayımlayıcının var olmasıdır. Türkiye‟nin modernleşme sürecinin başlatıcılarından bir tanesi olan Tanzimat Fermanı, birçok alana tesir etmiştir ve bu alanlardan bir tanesi de edebiyattır. Tanzimat dönemi eserlerinde, yanlış Batılılaşmanın vurgusu züppe tipi ile yapılmıştır. Züppe, Batılı unsurları arzulayan ve taklit eden arzulayan özne konumdadır. Seçtiğimiz romanlarda da üçgen arzu kuramını, daha çok züppe tipi üzerinden ele alacağız. Tezin temelinde de arzulayan özne olan züppelerin arzuladıkları nesneler ve bu nesneleri arzulamalarına sebep olan dolayımlayıcılar vardır. Üçgen arzu bağlamında oluşturulan bu tez çalışmasında, eserlerdeki dolayımlayıcılar ortaya çıkartılacak, sonuç kısmında iki romanın neden romantik yalan veya romansal hakikat oldukları veya neden olamadıkları açıklanmaya çalışılacaktır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine and evaluate Felâtun Bey ile Râkım Efendi and Araba Sevdası, two milestone novels in Turkish literature, within the framework of the“theory of triangular desire,”and to highlight the differences between them based on this theory. The creator of the theory of triangular desire, René Girard (1925–2015), was a French literary theorist. He introduced this theory to the literary world in 1961 with his seminal work Deceit, Desire, and the Novel: Self and Other in Literary Structure. In this book, Girard analyzes the works of five authors selected for their representational value through the lens of triangular desire. While examining these works, he bases his evaluations on the concepts of“romantic lie”and“novelistic truth”, which are also reflected in the book‟s title. After defining the characteristics that distinguish a work as either a romantic lie or novelistic truth, he categorizes them accordingly. Although Girard outlines several evaluative elements such as internal/external mediation, verbal/written suggestion, and the nature of endings these all fall under the broader framework of the theory of triangular desire. This theory consists of three elements: the desiring subject, the desired object, and the mediator. Its core principle is that the subject does not desire the object of their own volition; rather, the emergence of desire is mediated by a rival or a model. The Tanzimat Edict, one of the catalysts of Turkey‟s modernization process, had a profound impact on many fields, including literature. In Tanzimat-era literary works, the critique of misguided Westernization is often embodied in the figure of the dandy. The dandy acts as the desiring subject who imitates and desires Western elements. In the selected novels, the theory of triangular desire will primarily be applied through the figure of the dandy. At the core of this thesis are the dandy characters as desiring subjects, the objects they desire, and the mediators who trigger those desires. This thesis, constructed around the theory of triangular desire, will identify the mediators within the texts and, in its conclusion, attempt to explain why each novel may or may not be classified as a romantic lie or a novelistic truth.
Benzer Tezler
- Tanzimat romanlarında erkek narsisizmi
Male narcissism in tanzimat novels
MÜGE YILMAZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. TALÂT HALMAN
- Tanzimat Dönemi dört Türk romanında Doğulu ve Batılı medeniyet unsurları (Felâtun Bey ile Râkım Efendi, İntibah, Sergüzeşt, Araba Sevdası)
The Eastern and Western civilization elements in four Turkish novels of the Tanzimat period (Felâtun bey ile Râkım Efendi, İntibah, Sergüzeşt, Araba Sevdası)
SHIQING LI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEZAHAT ÖZCAN
- Osmanlı batılılaşması ekseninde Tanzimat dönemi romanlarında gösterişçi tüketim
Conspicuous consumption in Tanzimat period novels on the axis of Ottoman westernization
ÖZGÜR YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ BABAHAN
- Tanzimat edebiyatı romanlarında toplumsal değişim ve modernleşmenin yansımaları
The reflections of social change and modernization in tanzimat literature novels
HAKAN İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sosyolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKÇEN ÇATLI
- Tanzimat romanında anne
The mother in Tanzimat novel
ENSAR KESEBİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıBalıkesir ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. DR. MEHMET NARLI