Afet sonrası kentlerin iyileştirilmesinde hibrit bir model olarak esnek planlama: Hatay ili Antakya ilçesi örneği
Flexible planning as a hybrid model in post-disaster urban recovery: the case of Antakya district in hatay province
- Tez No: 954030
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERHAT BAŞDOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bina Araştırma ve Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 236
Özet
Bu çalışma, afet sonrası kentsel iyileştirme süreçlerinde yukarıdan aşağı ve aşağıdan yukarı planlama yaklaşımlarının güçlü yönlerini bütünleştiren hibrit bir model ve kentsel dayanıklılığı artırmaya yönelik sistematik bir çerçeve önermektedir. Artan nüfus baskısı, iklim değişikliği ve afet riskleri gibi küresel tehditler mevcut planlama paradigmalarının sınırlılıklarını açığa çıkararak afet sonrası süreçlerde esneklik ilkelerinin vazgeçilmez hale geldiğini göstermiştir. Araştırmanın temel sorunsalı merkeziyetçi planlama modellerinin birey haklarını ve yerel dokuyu koruyamaması ve böylece kentleri afetlere karşı daha kırılgan hale getirmesi; buna karşılık, katılımcı planlama süreçlerinin ise uygulamada zaman ve maliyet etkinliği açısından çeşitli sınırlılıklar doğurmasıdır. Bu bağlamda tez, afet sonrası iyileştirme süreçlerinde hızlı müdahale, yerel bilgiye dayalı karar alma, kademeli uygulama ve katılımcılık ilkelerini bütünleştiren hibrit bir model olarak esnek planlama yaklaşımını geliştirmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, nitel bir tasarım çerçevesinde yapılandırılmış ve nicel bileşenlerle desteklenerek karma yöntemli bir yaklaşım benimsenmiştir. Yorumlayıcı vaka analizi ve karşılaştırmalı analiz yöntemi kullanılarak Antakya, Christchurch ve Kobe örnekleri üzerinden karşılaştırmalı bir değerlendirme ve tematik analiz yapılmıştır. Elde edilen bulgular, afet sonrası kentsel iyileştirme süreçlerinde yalnızca fiziksel yeniden inşa odaklı yaklaşımların yetersiz olduğunu; afet riskini azaltan ve kentsel dayanıklılığı güçlendiren esnek planlama stratejilerinin zorunlu olduğunu göstermektedir. Hibrit model, Sendai Çerçevesi'nin toplum merkezli risk azaltımı ilkeleriyle uyumlu olarak; ulusal ve yerel aktörlerin eşgüdümünü, halkın aktif katılımını ve esnekliği kurumsallaştırmayı hedeflemektedir. Bu tez, afet sonrası kentsel canlandırma süreçlerinde yerel katılımla bütünleşen, adaptif ve dayanıklı bir planlama anlayışının nasıl yapılandırılabileceğine ilişkin kuramsal ve yöntemsel katkılar sunmakta; özellikle esnek planlama stratejileri çerçevesinde gelecekteki iyileştirme projeleri için yol gösterici bir model ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study proposes a hybrid model and a systematic framework aimed at enhancing urban resilience in post-disaster recovery processes by integrating the strengths of both top-down and bottom-up planning approaches. Global threats, including increasing population pressure, climate change, and disaster risks, have exposed the limitations of existing planning paradigms, highlighting the need to embed flexibility principles into post-disaster processes. The central problem addressed by the research lies in the inability of centralized planning models to safeguard individual rights and local context, thereby rendering cities more vulnerable to disasters. Conversely, participatory planning processes, while inclusive, often face practical limitations in terms of time and cost efficiency. In this context, the thesis aims to develop a flexible planning approach as a hybrid model that incorporates rapid response, decision-making based on local knowledge, incremental implementation, and participatory principles within post-disaster recovery efforts. The research adopts a qualitative design framework supported by quantitative components, employing a mixed-methods approach. Through interpretive case analysis and comparative evaluation, a thematic analysis has been conducted based on the cases of Antakya, Christchurch, and Kobe. The findings reveal that post-disaster urban recovery processes centered solely on physical reconstruction are inadequate; instead, flexible planning strategies that reduce disaster risk and strengthen urban resilience are essential. The hybrid model aligns with the community-centered disaster risk reduction principles of the Sendai Framework, aiming to institutionalize the coordination between national and local actors, ensure active public participation, and embed resilience into planning practices. This thesis offers both theoretical and methodological contributions to understanding how an adaptive and resilient planning approach, integrated with local participation, can be structured in post-disaster urban regeneration. In particular, it presents a guiding model for future recovery initiatives within the framework of flexible planning strategies.
Benzer Tezler
- Sürdürülebilir kentleşme sürecinde, İstanbul Kağıthane deresi çevresindeki kent içi konut yerleşimlerinin ekolojik koridor yerleşim ilkeleri bağlamında analizi
Analysis of urban residential settlements around İstanbul Kağithane stream in the context of ecological corridor settlement principles for sustainable urbanization
DİLARA ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE AYATAÇ
- Afet bölgesinde yer alan kentlerde PM10 ve SO2 düzeylerindeki değişimlerin incelenmesi
Analysis of changes in PM10 and SO2 levels of cities in the disaster area of Turkiye
ALİ OZAN KURUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEYHAN KAHYA
- Afet sonrası toplanma alanlarının kentsel açık ve yeşil alan sistemlerindeki yeri – Kastamonu Kenti örneği
The location of post-disaster gathering areas in urban open and green area systems - case of Kastamonu city
SERKAN ÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Peyzaj MimarlığıKastamonu ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NUR BELKAYALI
- Afet sonrası konteyner kent tasarım ve planlama ilkelerinin incelenmesi: Malatya Beydağı Konteyner Kent örneği
Investigation of container city design and planning principles after disaster: Malatya Beydaği Container City example
HİLAL PERİZE DÜZLEME
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
MimarlıkAtatürk ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESLİHAN DEMİRCAN
- Afet sonrası yeniden yapılanmada işbirliğine dayalı stratejik mekansal plan model önerisi: Hatay örneği
Collaboration based strategic spatial plan model proposal for post disaster reconstruction: Hatay example
CEM YILMAZ
Doktora
Türkçe
2024
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÜNSAL