Genç yetişkinlerde kendine zarar verme davranışının incelenmesi: Psikolojik belirtiler ve yaşantısal kaçınmanın rolü
The examination of the non-suicidal self-injury among young adults: The roles of depression, anxiety, stress, experiential avoidance
- Tez No: 954641
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BAŞAK BAHTİYAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Kendine Zarar Verme Davranışı, Depresyon, Anksiyete, Stres, Yaşantısal Kaçınma, Non-Suicidal Self Injury, Depression, Anxiety, Stress, Experiential Avoidance
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Maltepe Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
Kendine zarar verme davranışı (KZVD), özellikle genç yetişkin bireylerde yaygın olarak gözlenen, önemli bir sağlık sorunu olarak öne çıkmaktadır. Hem psikolojik sorunlarla tetiklenen hem de farklı sorunların tetikleyicisi olabilen bu davranışa dair risk faktörlerinin belirlenmesi önleyici ve terapötik müdahale yöntemleri açısından önemlidir. Bu nedenle, mevcut araştırmada, KZVD'nin depresyon, anksiyete, stres ve yaşantısal kaçınma ile ilişkisi incelenmiştir. Araştırma örneklemi, 18-30 yaş aralığında (Ort. = 24.95, SS = 3.29), 421'i (%78) kadın ve 119'u (%22) erkek olmak üzere toplam 540 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma verileri çevrimiçi şekilde, Demografik Bilgi Formu, Kendine Zarar Verme Davranışı Değerlendirme Envanteri, Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği - 21 ve Çok Boyutlu Yaşantısal Kaçınma Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Frekans analizlerinde, KZVD gösteren bireylerin en fazla yaranın iyileşmesini engelleme, kendini bir yere çarpma, çimdikleme, tırnaklama, ısırma, kesme ve derilerine zarar verme eylemlerini gerçekleştirdikleri gözlenmiştir. Bu eylemi gerçekleştirirken çoğunun fiziksel acı hissettiği ve yalnız olmayı tercih ettikleri belirlenmiştir. Büyük bir çoğunluğu, KZVD'ye son vermek istediklerini ama dürtü geldiğinde oldukça kısa süre içinde bu eylemi gerçekleştirmeye devam ettiklerini belirtmiştir. Grup karşılaştırmalarına dair sonuçlarda KZVD gösterenlerin (n = 215), KZVD göstermeyenlere (n = 325) kıyasla depresyon, anksiyete ve stres düzeyleri anlamlı şekilde daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca, KZVD gösteren katılımcılarda kaçınma, erteleme, bastırma ve inkâr gibi yaşantısal kaçınma stratejilerinin daha fazla kullanıldığı gözlenmiştir. Korelasyon analizi sonuçlarına göre, KZVD'nin içsel ve bireysel yönünü ele alan otonom işlevler boyutunun depresyon, anksiyete, stres ve yaşantısal kaçınma stratejilerinden kaçınma, erteleme, bastırma ve inkar ile pozitif yönde ilişkili olduğu belirlenmiştir. KZVD'nin kişilerarası ilişkileri düzenleme rolünü temsil eden sosyal işlevler boyutu da depresyon, anksiyete, stres ile kaçınma, bastırma ve inkâr stratejileriyle ilişkilidir. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarında otonom işlevli KZVD davranışını yaş negatif yönde; depresif belirti düzeyi, kaçınma, sıkıntıya dayanma, erteleme ve bastırma ile inkâr pozitif yönde yordamaktadır. Sosyal işlevli KZVD davranışının anlamlı yordayıcısı ise bastırma ve inkâr stratejileridir. Mevcut bulgular, klinik bir özelliğe sahip olmayan bireylerde de KZVD davranışının sıklığına ve içeriğine; bu davranış için yatkınlık oluşturabilecek faktörlere dair bilgi sunmaktadır. Bu sonuçlar önleyici ve sağaltıcı uygulamalara katkı sağlayabilmektedir.
Özet (Çeviri)
Non-suicidal self-injury (NSSI) is a significant health issue, particularly among young adults. Identifying the risk factors associated with this behavior, which can be both triggered by psychological problems and triggers of different problems, is important for preventive strategies and therapeutic interventions. Therefore, the current study aimed to examine the relationship between NSSI and depression, anxiety, stress, and experiential avoidance strategies. The research sample comprised 540 participants, including 421 (78%) females and 119 (22%) males, aged between 18 and 30 (M = 24.95, SD = 3.29). Data were collected online using the Demographic Information Form, Inventory of Statements About Self Injury, Depression Anxiety Stress Scale-21, and Multidimensional Experiential Avoidance Scale. Frequency analysis revealed that individuals engaging in NSSI primarily performed actions such as preventing wound healing, banging or hitting themselves, pinching, clawing, biting, cutting, and damaging their skin. Most participants reported feeling physical pain during these actions and preferred to be alone while doing so. Furthermore, a significant majority expressed a desire to stop engaging in NSSI but reported continuing the behavior shortly after experiencing an impulse. Group comparisons indicated that the levels of depression, anxiety, and stress were significantly higher in those with NSSI (n = 215) compared to those without (n = 325). Additionally, participants with NSSI frequently utilized experiential avoidance strategies, including avoidance, procrastination, repression, and denial. According to the results of the correlation analysis, the dimension of autonomous function, which addresses the internal and individual aspects of NSSI, was positively related to depression, anxiety, stress, and the strategies of avoidance, procrastination, repression, and denial. The dimension of social function of NSSI, which pertains to its role in regulating interpersonal relationships, was also associated with depression, anxiety, stress and the use of avoidance, repression, and denial strategies. Finally, hierarchical regression analysis showed that age negatively predicted autonomous function of NSSI, while depressive symptoms, avoidance, distress tolerance, procrastination, repression, and denial positively predicted it. For social function of NSSI, repression and denial strategies emerged as significant predictors. These findings offer insight into the frequency and nature of NSSI behaviors in individuals without clinical features and highlight the factors that may predispose individuals to such behaviors. The results could inform preventive and therapeutic practices.
Benzer Tezler
- Genç yetişkinlerde kendine ve başkalarına zarar verme davranışlarının, kişilik inançları ve duygu düzenleme güçlükleri açısından incelenmesi
Investigation of self harm and aggressive behaviors in young adults in terms of personality beliefs and emotion regulation difficulties.
SEMİNA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiAcıbadem Mehmet Ali Aydınlar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ECE VARLIK ÖZSOY
DOÇ. DR. BELMA BEKÇİ
- Ergenlerde kendine zarar verme davranışının yordayıcıları olarak öz duyarlık ve stresle başa çıkma tarzları
Self-compassion and coping with stress styles as predictors of self-injury in adolescents
PINAR TOKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimKaradeniz Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VESİLE OKTAN
- Genç yetişkinlerde deri yolma davranışlarıyla ebeveynlerine bağlanma arasındaki ilişki
The relationship between skin picking and parent attachment of young adults
NARİN DAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANAN TANIDIR
- Genç erişkinlerde benlik saygısı: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri ve duygu düzenleme zorlukları ile ilişki
Self-esteem in young adults: Relationship with attention deficit hyperactivity disorder symptoms and emotion regulation difficulties
SAFANUR TÜRKYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEDAT BATMAZ
- Narsisistik kişilik özellikleri ile hatayla ilişkili utanç ve suçluluk duygusu ve şiddete yönelik tutumlar arasındaki ilişkiler
The relationships between narcissistic personality traits and offence-related feelings of shame and guilt and attitudes towards violence
TİLBE ÖZARABACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYDEH FARAJİ