Constructing a framework for architectural representation: sketch as a medium for flexibility and perceived dynamism
Mimari temsile yönelik bir çerçeve: esneklik ve dinamizm algısı için bir araç olarak eskiz
- Tez No: 955660
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ETHEM GÜRER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İç Mimari ve Dekorasyon, Interior Design and Decoration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İç Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 87
Özet
Mimari temsiller, bir iletişim dili ve düşünsel üretim aracı olarak çağdaş mekan deneyimlerini yansıtmada giderek yetersiz ve mesafeli kalmaktadır. Mekan yalnızca görsel bir biçim değil; bedensel, duyusal ve zamansal olarak hissedilen bir olgudur. Ancak geleneksel temsil yöntemleri, mekanın bedenle kurduğu ilişkiyi, duyularla şekillenen anlamlarını göz ardı etmektedir. Görme merkezli bu ingirgemeci yaklaşım, yalnızca tasarımın görsel çıktısını sınırlamakla kalmaz, mimari düşünce yapısını da biçimlendirir. Bu nedenle, temsil araçlarının tasarıma etkisi salt biçimsel ya da teknik bir mesele değil, mimari düşüncenin sınırlarını çizen ve bu yönüyle eleştirel bir yeniden değerlendirmeyi gerektiren kurucu bir çerçevedir. Bu noktada, mimari temsilin statik yapısını kırmak ve onu güncel yaşam pratiklerine duyarlı, dinamik hale getirmek için ifadesel esneklik kavramı devreye girmektedir. Esneklik, yalnızca biçimin değişebilirliği değil; temsilin dönüşebilirliğini, sürece açıklık kazandırma potansiyelini de ifade eder. Bu çalışma, söz konusu esnekliği içkin olarak taşıyan bir yöntem olarak eskiz pratiğini merkezine alır. Çünkü eskiz, fikrin henüz tamamlanmamış, arayış halindeki, tasarımın en kırılgan ve en özgür anıdır. Bu nedenle, eskizin temsil potansiyeli yalnızca teknik bir araç olarak değil, düşüncenin esnekliğe büründüğü bir alan olarak ele alınmıştır. Çalışma, bu bağlamda, eskizin karakteristik niteliklerini çözümleyerek, esnek temsile dair yaklaşım biçimlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın sonraki aşamasında, esneklik barındıran temsillere dinamizm kavramının nasıl entegre edilebileceği tartışılmıştır. Bu bağlamda, mimarlık disiplini içerisinde hareket olgusuyla kurulan farklı ilişki biçimleri ve yaklaşımlar incelenmiştir. Bernard Tschumi'nin mekan, hareket ve olay üçlemesi üzerinden geliştirdiği temsil anlayışı kuramsal bir zemin oluştururken; Tschumi'nin çalışmalarındaki hareketin katmanlı biçimde anlatımı, çalışmada bir yaklaşım olarak benimsenmiştir. Bu doğrultuda, görsellerde hareketin algılanış biçimleri araştırılmış ve bu algılar, göz-zihin hareketi ile bedenin mekandaki izdüşümü (projection) olmak üzere iki temel grupta sınıflandırılmıştır. Bu iki yönlü sınıflandırma, çalışmanın uygulamalı aşamasında belirleyici bir temel oluşturmuş; hem göz izleme testi hem de anket kurgusu bu ayrım doğrultusunda yapılandırılmıştır. Dinamizm bağlamında, mekandaki hareketin nasıl ifade edilebileceği ve eskiz yöntemine nasıl entegre edilebileceği, belirlenen kuramsal yaklaşımlar doğrultusunda seçilen örnekler üzerinden incelenmiştir. Bu çerçevede, mimarlık tarihinde konvansiyonel temsil ve tasarım anlayışlarını sorgulayarak, hareket ve dinamizmi odağına alan Dekonstrüktivism, analiz edilen örneklemin temelini oluşturmuştur. Örneklem, hareketi farklı yöntem ve yaklaşımlarla ifade eden temsillerden seçilmiştir. Seçilen temsiller, Tschumi'nin mekân-hareket-olay odaklı üretimleri ile eskiz pratiğine yönelik incelemelerden türetilen yaklaşımları farklı düzeylerde barındıran ve benzer formatlarda üretilmiş mimari çalışmalardır. Bu örneklem aracılığıyla, esnek karakterli temsillerde hareketin nasıl temsil edilebileceği sorgulanmakta; yürütülen katılımcı temelli gözlem süreciyle, tez kapsamında belirlenen yaklaşımlar test edilmektedir. Üçüncü sınıf iç mimarlık öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilen bu çalışmada, hareket algısına dair daha önce tanımlanan iki yönlü sınıflandırma temel alınarak, göz izleme yöntemiyle ve katılımcı görüşlerini içeren anketlerle veriler toplanmıştır. Görsel dikkat ölçütleri kapsamında bakış, odaklanma sayıları, sıçrama değerleri ve dikkat düzeyi katsayısı gibi metrikler analiz edilmiş; bu bulgular anket verileriyle birlikte değerlendirilmiştir. Böylece, temsile ilişkin belirlenen kavramların esneklik ve mekansal dinamizm algısını desteklemedeki rolleri incelenmiştir. Elde edilen bulgular, hareket algısının çizimdeki doğrudan görsel göstergelerden ziyade, yoruma açık ve belirsiz/tanımsız karakterli temsillerle tetiklenen bilişsel bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır. Muğlaklık, açıklık ve soyutlama gibi temsil stratejileri, izleyicide dönüşüm ve hareket hissi uyandırmada etkili bulunmuştur. Dinamizm, görselin belirli bir özelliğinden çok, izleyiciyle kurulan etkileşim sonucunda oluşan algısal bir etkidir. Göz-izleme verileri, görsel dikkat metriklerinin hareket algısını tek başına açıklamakta yetersiz kaldığını göstermiş; katmanlaşma, belirsizlik ve biçimsel esneklik gibi niteliklerin ise bu algıyı daha güçlü biçimde şekillendirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışma, eskiz pratiğini mimari temsilde esneklikle ilişkilendiren kavramsal bir çerçeve sunarak, konuya dair metodolojik bir başlangıç noktası oluşturmayı amaçlamaktadır. Geliştirilen yaklaşım, yalnızca eskizle sınırlı kalmaksızın, farklı temsil araçlarına da uyarlanabilir nitelikte olup, ileride yapılacak kapsamlı araştırmalar ve uygulamalı çalışmalarla birlikte sistematik bir yönteme dönüştürülebilir potansiyele sahiptir.
Özet (Çeviri)
Architectural representations, as a language of communication and a medium of conceptual production, are increasingly inadequate in conveying contemporary spatial experiences. Space is not merely a visual form; it is a phenomenon perceived bodily, sensorially, and temporally. However, conventional representational methods often overlook the spatial bond formed through the body and shaped by the senses. This vision-oriented reductive approach not only limits the visual outcome of design but also shapes the structures of underlying modes of thinking. Therefore, the impact of representational tools on design is not merely a formal or technical concern; it constitutes a framework that defines, and thus necessitates a critical reassessment of, the boundaries of architectural thinking. At this point, the notion of expressive flexibility emerges as a key concept in disrupting the rigid structure of representation and making it more responsive to contemporary spatial practices. Flexibility here refers not only to formal variability but also to the transformability of representation and its capacity to accommodate openness within the design process. This study focuses on sketching as a method that inherently embodies such flexibility. The sketch, representing a design idea in its incomplete, searching, and formative phase, is addressed not merely as a technical tool but as a medium through which thought assumes a flexible form. In this context, the study examines the characteristic qualities of sketching in order to identify representational approaches that enable flexibility. In the subsequent phase of the research, the study explores how the concept of dynamism can be integrated into flexible representational practices. Within this framework, various theoretical and disciplinary approaches to the notion of movement in architecture are examined. Bernard Tschumi's tripartite conceptualization of space, movement, and event provides the theoretical grounding for this inquiry. The layered articulation of movement in Tschumi's work is adopted as a methodological approach, offering a lens through which spatial dynamism may be reconsidered. Accordingly, perceptual interpretations of movement in visual representations are investigated and categorized into two main groups: eye-mind movement and bodily projection within space. This categorization into two types provided a guiding framework for the practical part of the study; the design of both the eye-tracking test and the questionnaire reflected this underlying logic. In the context of dynamism, the study analyzes how movement in space can be represented and incorporated into sketching, based on the identified theoretical framework. To this end, the deconstructivist movement, known for its challenge to conventional design and representational norms, as well as its focus on movement and dynamism, forms the basis of the selected case studies. The examples include architectural representations that express movement through diverse methods and approaches. These cases share commonalities in format and concept with the representational strategies derived from Tschumi's space-movement-event model and the interpretive analysis of sketching practice. Through this selected material, the study investigates how movement can be represented within flexible architectural representations, while also testing the proposed approaches through a participant-based observational process. In this study, conducted with third-year interior architecture students, data obtained through eye-tracking and participant surveys were analyzed based on the previously established dual classification of movement perception. Visual attention metrics, including the number of gazes, fixations, saccades, and the attention coefficient, were examined and interpreted in conjunction with participants' responses. Accordingly, the study evaluated how the identified representational strategies contribute to conveying spatial flexibility and supporting the perception of spatial dynamism. The findings indicate that explicit visual cues in the drawing do not primarily trigger the perception of dynamism, but instead emerge through a cognitive process activated by ambiguous and indeterminate representations. Representational strategies such as ambiguity, openness, and abstraction were found to be effective in evoking a sense of movement and transformation in the viewer. Dynamism is not an inherent feature of the visual itself, but an experiential effect shaped through the interaction between the drawing and the observer. Eye-tracking data revealed that visual attention metrics alone are insufficient to account for the perception of movement; instead, qualities such as layering, spatial ambiguity, and compositional flexibility were found to play a more decisive role in shaping this perception. The study aims to provide a conceptual framework that links sketching to flexibility in architectural representation. The proposed approach, while centered on sketching, has the potential to be adapted to other representational tools and may evolve into a more systematic methodology through future empirical studies and broader applications.
Benzer Tezler
- Mekansal hazlar ansiklopedisi: Mimarlık bilgisi için bir alet kutusu
Encyclopedia of spatial pleasures: A toolbox for the knowledge of architecture
OĞUL CAN ÖZTUNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SIDIKA ASLIHAN ŞENEL
- Design as making: Integration of design development and fabrication through human-computer interaction
Yaparak tasarlama: insan bilgisayar etkileşimi ile tasarım ve imalat süreçlerini bütünleştirme
SERDAR AŞUT
- Sedad Hakkı Eldem'in çeşitlenen mimarlığını yumak metaforu bağlamında okumak: Alternatif bir anlatının ilk sarmalları
Reading Sedad Hakkı Eldem's diversified architectural productions in the context of the skein metaphor: Initial windings of an alternative narrative
ÖMER FARUK TEKİN
Doktora
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL
- Mimari tasarım sürecinde çizim mekanın keşfi - çizim edimi üzerine bir model önerisi
Exploring the drawing space in architectural design process - a model proposal on the act of drawing
GAYE BEZİRCİOĞLU SENVENLİ
Doktora
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLÇİN PULAT GÖKMEN
- Sinematografik montaj yoluyla mekansal belleğin temsili: Milli Reasürans yapısı
Representation of spatial memory through cinematographic montage: Milli Re Building
İSMAİL GÖKKAYA
