1950 sonrası çağdaş Türk resim sanatında çizgisel yaklaşımlar
Linear approaches in contemporary Turkish painting art after 1950
- Tez No: 956098
- Danışmanlar: PROF. İBRAHİM ÇOBAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Çizgi, Çağdaş Türk Resim Sanatında Çizgi, Tasarım, Kompozisyon, Line, Line in Contemporary Turkish Painting, Conception, Composition
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Resim Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Resim Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Çizgisel resim, temel görsel elemanları arasında çizginin ön planda olduğu ve anlatımın tamamen çizgilerle gerçekleştirildiği bir resim türüdür. Tarihsel süreçte çizgi, evrensel bir anlatım biçimi olarak öne çıkmıştır. Sözlü ya da yazılı herhangi bir anlatım aracına ihtiyaç duymadan anlam aktarımını mümkün kılmıştır. Mağara duvarlarından günümüze uzanan süreçte, çizgi resim sanatının her döneminde varlığını sürdürmüştür. Kimi zaman kompozisyonun, kimi zaman ise tasarım sürecinin belirleyici elemanı olarak farklı sanat akımları içerisinde kullanılmıştır. Türk resim sanatında Batı anlayışına yönelik yönelimler ve Batı sanat dünyasında yaşanan gelişmeler, çağdaş Türk sanatını da etkilemiştir. Özellikle 20. yüzyılın başlarından itibaren bu etkiler, Türk ressamlarının eserlerine yansımıştır. Türk sanatçılarının eserlerinde çizgisel ifade yorumları belirgin farklılıklar ortaya çıkarmıştır. 1950 öncesi dönemde sanatçıların gerek grup hareketleri içinde gerekse çeşitli sanat akımları doğrultusunda çizgiye başvurdukları görülmektedir. Ancak İkinci Dünya Savaşı'nın 1945'te sona ermesinin ardından, Türkiye Cumhuriyeti'nin dünya konjonktürüne bağlı olarak ekonomiye öncelik vermesiyle birlikte sanatçılar, özellikle 1950 sonrasında bireysel ifadeye yönelmişlerdir. Bu süreçte sanatçılar, çizgiyi özgün üslupları doğrultusunda, kimi zaman yüzey planlamasında ve biçimlerin oluşumunda birincil bir öge olarak, kimi zaman ise renk ve lekeyi destekleyen, çeşitli işlevler üstlenen bir yardımcı eleman olarak eserlerine dahil etmişlerdir. İlgili araştırmanın birinci bölümünde, resim sanatında çizgi kavramı, işlevi, türleri ve psikolojik etkileri ele alınmıştır. Ayrıca, 1950 öncesinde çizginin Batı ve Türk resim sanatındaki yansımalarına değinilmiştir. İkinci bölümde ise, 1950 sonrası Çağdaş Türk resim sanatında çizgisel yaklaşımlar incelenmiştir. Bu kapsamda, araştırma dahilinde seçilen sanatçılardan Zeki Faik İzer, Sabri Berkel, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Ferruh Başağa, Adnan Turani, Devrim Erbil, Rauf Tuncer, Ahmet Oran, İbrahim Çoban ve Ahmet Dalkıran'ın eser örnekleri üzerinden çizginin işlevi ile tasarım ve kompozisyon boyutundaki kullanımı analiz edilmiştir. Ayrıca, araştırma konusu kapsamında üretilen uygulamalı çalışmalardan seçilen on adet eser örneği incelenmiş, çizginin işlevi ile tasarım ve kompozisyon boyutundaki kullanımı değerlendirilmiştir. Araştırmada genel tarama modeli esas alınmış, nitel araştırma yöntem ve tekniklerinden yararlanılmıştır.
Özet (Çeviri)
Line painting is a type of painting in which the line is at the forefront among its basic visual elements and the expression is realized entirely with lines. In the historical process, line has come to the fore as a universal form of expression. It has made it possible to convey meaning without the need for any verbal or written means of expression. In the process from the cave walls to the present day, the line has continued its existence in every period of the art of painting. It has been used in different art movements, sometimes as the determining element of the composition and sometimes as the determining element of the design process. The tendency towards the Western approach in Turkish painting and the developments in the Western art world have also influenced contemporary Turkish art. Especially since the beginning of the 20th century, these influences have been reflected in the works of Turkish painters. The interpretations of linear expression in the works of Turkish artists have revealed significant differences. In the pre-1950 period, artists resorted to the line both within group movements and in line with various art movements. However, after the end of the Second World War in 1945 and the Republic of Turkey's prioritization of the economy in line with the world conjuncture, artists turned towards individual expression, especially after 1950. In this process, artists included line in their works in line with their unique styles, sometimes as a primary element in surface planning and the formation of forms, and sometimes as an auxiliary element that supports color and stain and undertakes various functions. The first part of the study examines the concept, function, types, and psychological effects of line in painting. It also touches on the reflections of line in Western and Turkish painting before 1950. The second part examines linear approaches in contemporary Turkish painting after 1950. Within this scope, the function of line and its use in design and composition are analyzed through examples of works by artists selected for the study, including Zeki Faik İzer, Sabri Berkel, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Ferruh Başağa, Adnan Turani, Devrim Erbil, Rauf Tuncer, Ahmet Oran, İbrahim Çoban, and Ahmet Dalkıran. In addition, ten examples of works selected from the applied works produced within the scope of the research subject were examined, and the function of the line and its use in design and composition were evaluated. The research is based on the general survey model and qualitative research methods and techniques were utilized.
Benzer Tezler
- İstanbul'da günlük yaşam sahnelerinin Türk resim sanatına yansımaları
Reflections on the Turkish painting art of daily life scenes in Istanbul
EVREN KARAYEL GÖKKAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2012
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. AYDIN AYAN
- 1950'lerden sonra Türk ve batı resim sanatında pentür kavramı
The concept of peinture in Turkish and western painting art after the 1950s
AYFER KEÇECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Güzel SanatlarAtatürk ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MEHMED KAVUKCU
- 1950 sonrası çağdaş Türk resim sanatında figüratif resimlerde leke bağlamında devingenlik
Tachism movements in figurative paintings in the contemporary Turkish painting art after 1950
İREM PICAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Güzel SanatlarAkdeniz ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. SEMİH BÜYÜKKOL
- 1950 sonrası çağdaş Türk resim sanatında estetik bir form olarak kadın imgesi yorumları
Interpretations of female images as an aesthetic form in contemporary Turkish painting art after 1950
BÜŞRA NUR ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Güzel SanatlarSelçuk ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAFİZE PEKTAŞ