Şəhər mədənəniyyəti: XIX-XX əsrlərdə Bakı və Daşkənd Şəhər mədəniyyətlərinin müqayisəsi
Şehir Medeniyeti: 19. ve 20. yüzyıllarda Bakü ve Taşkent Şehir medeniyetlerinin karşılaştırması
- Tez No: 956140
- Danışmanlar: PROF. ƏSMƏD MUXTAROVA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Azerice
- Üniversite: Baku State University
- Enstitü: Yurtdışı Enstitü
- Ana Bilim Dalı: Türk Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Şehir medeniyetinin ortaya çıkması için bazı zaruri şartlar gerekmektedir. İlk şehir medeniyetlerinin görüldüğü“İndus, Nil, Mezopotamya, Güney Amerika”gibi yerlere baktığımızda ortak özelliklerin olduğu aşikardır. Su kaynaklarının varlığı, şehir medeniyetinin filizlenmesine ortam hazırlarken, tarım, ticaret, savaş-barış, siyasi yönetim, sanat gibi dinamikler zamanla bu medeniyetin gelişmesine aracı olmuşlardır. Şehir medeniyetleri benzerlikleri ve farklılıkları ile ön plana çıkmaktadır. Günümüzde bir şehrin tanımlayıcı medeniyetinin oluşu, o şehrin güçlü bir kimliğe sahip olmasından ileri gelmektedir. Kimlik tartışmalarının yoğun bir şekilde yapıldığı bu günlerde şehirlerinde insanlar gibi kimliğe sahip olduğu vurgulanmaktadır. Bu kimlik sahip olduğu medeniyet, kültür, dil, din, mimari, siyaset, gastronomi gibi esas etmenler vasıtasıyla şekillenmekte, yönetilmekte ya da kurgulanmaktadır. Bir şehrin kimliğe/medeniyete sahip olup olmadığı, o şehirde yaşayanların şehir ile ne ölçüde bütünleştiğiyle, ya da dışarıdan gelenlerin o şehri nasıl tanımladığıyla ilişkisi bulunmaktadır. Kimliğe sahip şehirlerden biri de Bakü ve Taşkent'tir. Benzer tarihi geçmişlere, ekonomik eğilimlere, siyasi gelişmelere sahip olan Bakü ve Taşkent 19. Yüzyıldan itibaren değişim göstermişlerdir. Bakü ismini daha çok petrol ile duyururken Taşkent ise pamuk ile anılmaktaydı. Rus imparatorluğu döneminde iki şehir de Rusların asimile politikasının bir vasıtası gibi dönüştürülmüş, yerel imgeler şehirden silinmeye çalışılmıştır. Sovyetlerin ideolojik bir devlet olduğu bilinen bir gerçektir. Sovyet insanı oluşturma çabası şehirlere de intikal ederken sosyalist imgelerin şehirlere yaygınlaşmasına sebebiyet oluşturmuştur. Bu nedenle iki şehrin Sovyet dönemi hikayesi/kimliği/medeniyeti benzer ideolojik dönüşümlerden ileri gelmektedir. Her ne kadar şehirlerin kimlik oluşumu yönetim eli tarafından düzenlense de milliyetçi oluşumlara da yol açtığı görülmektedir. Nitekim hem Bakü'de hem de Taşkent'te Rus esareti altında ulusal gelişmeler yaşanmış bunlar şehrin farklı mekanlarında yansıtılmıştır. Sovyetler Birliği'nin yıkılması iki başkent için de yeni bir döneme işaret etmektedir. Bakü ve Taşkent bağımsızlıkla beraber ulusal imgelerin yoğun şekilde sergilendiği, ulus kimliğinin vurgulandığı, kendi kültürlerinden kökleri almış medeniyetin yansıtıldığı kimlikli/medeniyetli şehirlere dönüşmeye başlamıştır.
Özet (Çeviri)
There are certain essential conditions for the emergence of urban civilization. When we look at places such as“Indus, Nile, Mesopotamia, South America”where the first urban civilizations were seen, it is obvious that there are common features. While the presence of water resources prepared the environment for the sprouting of urban civilization, dynamics such as agriculture, trade, war-peace, political administration, and art have been instrumental in the development of this civilization over time. Urban civilizations stand out with their similarities and differences. Today, the formation of a city's defining civilization stems from the fact that that city has a strong identity. In these days when identity discussions are intense, it is emphasized that cities have identities just like people. This identity is shaped, managed, or constructed through fundamental factors such as the civilization, culture, language, religion, architecture, politics, and gastronomy it possesses. Whether a city has an identity/civilization is related to the extent to which its residents integrate with the city or how outsiders define that city. One of the cities with an identity is Baku and Tashkent. Baku and Tashkent, which have similar historical pasts, economic trends and political developments, have changed since the 19th century. While Baku was mostly known for oil, Tashkent was known for cotton. During the Russian Empire, both cities were transformed as a tool of the Russians' assimilation policy, and local images were tried to be erased from the city. It is a known fact that the Soviets are an ideological state. The effort to create a Soviet person was also transferred to the cities, causing socialist images to spread to the cities. For this reason, the Soviet-era story/identity/civilization of the two cities stems from similar ideological transformations. Although the identity formation of the cities was organized by the administrative hand, it is seen that it also led to nationalist formations. Indeed, national developments took place under Russian captivity in both Baku and Tashkent, and these were reflected in different places of the city. The collapse of the Soviet Union indicates a new era for both capitals. With independence, Baku and Tashkent began to transform into cities with identities/civilizations, where national images were intensely displayed, national identity was emphasized, and the civilization rooted in their own culture was reflected.