Diocletianus döneminde Hristiyanlık
Christianity in the period of Diocletianus
- Tez No: 956941
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ORHUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eski Çağ Dilleri ve Kültürleri, Ancient Linguistics and Cultures
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Pamukkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 97
Özet
Roma İmparatorluğu'nun geç antik dönemine damga vuran Diocletianus, sadece devletin yönetim yapısını yeniden inşa etmekle kalmamış, aynı zamanda imparatorluk sınırları içinde dinin rolünü ve statüsünü derinden etkileyen kararlar almıştır. Bu tez, Diocletianus'un iktidarında Hristiyanlık inancına yönelik geliştirilen politikaları, dönemin sosyopolitik bağlamı içinde değerlendirmeyi hedeflemektedir. Çalışma, özellikle MS. 303 yılında başlatılan ve tarih yazımında“Büyük Zulüm”olarak anılan süreçle birlikte, Roma'nın dini hoşgörü sınırlarının nasıl daraldığını ve Hristiyan cemaatlerinin nasıl bir baskı düzeniyle karşı karşıya kaldığını kapsamlı biçimde incelemektedir. İncelenen dönem, geleneksel pagan inanç sistemleriyle yükselen tek tanrılı dinler arasında büyüyen gerilimin açıkça gözlemlenebildiği bir eşiktir. Bu bağlamda tez, Hristiyanlığın neden bir tehdit olarak algılandığını, devletin dini birlik fikriyle çatışan unsurlarını ve bu inanç topluluğuna karşı geliştirilen siyasal refleksleri ayrıntılı olarak irdelemektedir. Hristiyanların kamu görevlerinden men edilmesi, ibadet yerlerinin yıkılması, yazılı metinlerinin yakılması ve dinî liderlerinin hapsedilmesi gibi uygulamalar, yalnızca dinî baskının değil, aynı zamanda Roma devlet ideolojisinin sürekliliğini sağlama çabasının da birer yansıması olarak ele alınmaktadır. Çalışma, yazılı belgelerin yanı sıra arkeolojik kanıtları da kapsayan birincil veriler üzerinden inşa edilmiştir. Başlıca kaynaklar arasında Lactantius ve Eusebius gibi dönemin Hristiyan yazarlarının tanıklıkları, başta Porphyry olmak üzere pagan yazarların eserleri, imparatorluk fermanları, resmi yazıtlar ve günümüze ulaşan arkeolojik buluntular yer almaktadır. Bu veriler hem olayların tarihsel sıralamasını oluşturmak hem de devletin uygulama yöntemlerini daha somut bir şekilde analiz edebilmek için kullanılmıştır. Bunun yanı sıra, modern tarihçiler tarafından yapılmış yorumlar ve akademik tartışmalar, konuya yönelik eleştirel bir perspektifin geliştirilmesinde önemli katkılar sunmuştur. Sonuç olarak bu tez, Diocletianus'un Hristiyanlığa yönelik politikalarını basit bir dini baskı çerçevesinde değil, çok yönlü bir devlet stratejisi olarak ele alır. Bu yaklaşım, imparatorun reformlarının yalnızca idari değil, aynı zamanda ideolojik bir yeniden yapılanma sürecinin parçası olduğunu ortaya koyar. Diocletianus'un kararlarının hem kendi çağında hem de onu izleyen yüzyıllarda nasıl yankı bulduğu, Hristiyanlık tarihinin seyrine yaptığı etkiyle birlikte değerlendirilmiştir. Bu yönüyle tez, din ve iktidar ilişkisini Roma İmparatorluğu'nun geç klasik döneminde anlamlandırmak isteyen araştırmacılar için kapsamlı bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Diocletian, a defining figure of the Late Roman Empire, not only restructured the imperial administrative apparatus but also enacted far-reaching decisions that significantly altered the role and status of religion within the empire. This thesis aims to evaluate the policies directed at the Christian faith during Diocletian's reign, situating them within their broader sociopolitical context. Focusing especially on the period beginning in AD 303 commonly referred to in historical literature as the“Great Persecution”the study examines how the boundaries of religious tolerance in the Roman world contracted and how Christian communities were subjected to systematic oppression. The period under investigation marks a critical juncture where the tension between traditional pagan belief systems and the rising monotheistic religions became increasingly evident. In this framework, the thesis explores why Christianity was perceived as a threat, identifies the ways in which it conflicted with the imperial vision of religious unity, and analyzes the state's political responses to this perceived challenge. Measures such as the exclusion of Christians from public office, the destruction of worship spaces, the burning of sacred texts, and the imprisonment of religious leaders are interpreted not merely as acts of persecution but as manifestations of a broader effort to preserve Roman state ideology. This study is grounded in primary sources, including both written documents and archaeological evidence. Key sources consist of eyewitness accounts by Christian authors such as Lactantius and Eusebius, texts from pagan writers like Porphyry, imperial edicts, official inscriptions, and surviving archaeological remains. These materials are used to reconstruct the chronological sequence of events and to analyze the practical implementation of imperial policies. Furthermore, interpretations by modern historians and contributions from contemporary academic discourse provide critical perspectives that deepen the analysis. Ultimately, this thesis interprets Diocletian's anti-Christian policies not as isolated acts of religious repression but as components of a broader imperial strategy. This approach highlights how the emperor's reforms were part of a more extensive ideological reconfiguration of the empire. By evaluating the enduring impact of Diocletian's decisions on both his contemporaries and subsequent generations, the study seeks to offer a comprehensive contribution to understanding the complex relationship between religion and power in the Late Roman world.
Benzer Tezler
- Pamphylia'da bir Dağlık Kilikia kenti: Syedra
A Rough Cilician city in Pamphylia: Syedra
İBRAHİM MELİH ÇİLİNGİR
- Diocletianus'un (284-305) hayatı ve onun döneminde Roma İmparatorluğu'nda idari, ekonomik ve sosyal yapı
The life of Diocletian (284-305) and the administrative, economic and social structure in the Roman Empire during his reign
ENVER EFE KARABIYIKOĞLU
- Roma imparatorluğu döneminde Kapadokya Bölgesi (M.S. III. ve IV. yüzyıllar)
Regi̇on of Cappadoci̇a in the rei̇gn of Roman Empi̇re (A.D. III. and IV. centuries)
FADİME ÜNLÜ
- Donatizm
Donatism
RAMAZAN TURGUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinUludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SÜLEYMAN SAYAR
- Kapadokya bölgesi kiliselerinde ikonaklazma dönemine ait bezemeler
The ornaments of the iconoclasm period in the churches of Cappadocia region
HATİCE YURTSEVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DEMET OKUYUCU YILMAZ