Hümanistik psikolojide dine yaklaşımlar – Erich Fromm ve Rollo May'in din anlayışının karşılaştırılması –
Approaches to religion in humanistic psychology – a comparison of Erich Fromm and Rollo May's understanding of religion –
- Tez No: 957598
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA DOĞAN KARACOŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Psikoloji, Religion, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Hümanist Psikoloji, Din, Din Psikolojisi, Erich Fromm, Rollo May, Tanrı Tasavvuru, Dindarlık, Anlam Arayışı, Kendini Gerçekleştirme, Humanistic Psychology, Religion, Psychology of Religion, Erich Fromm, Rollo May, Concept of God, Religiosity, Search for Meaning, Self-Actualization
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kilis 7 Aralık Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Psikolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Bu çalışma, hümanistik psikoloji ekolünün önemli temsilcilerinden Erich Fromm ve Rollo May'in din, dindarlık ve Tanrı tasavvurlarına ilişkin görüşlerini karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın temel problemi, dinin bireyin varoluşsal arayışları, özgürlük ihtiyacı ve ruhsal gelişimi üzerindeki etkilerini, hümanist psikolojinin birey merkezli yaklaşımı ışığında değerlendirmektedir. Din ve psikoloji arasındaki tarihsel ilişkide, insanın anlam arayışı ve içsel dünyasına yapılan vurgu, bu çalışmanın gerekçesini oluşturmuştur. Bu bağlamda, Fromm ve May'in din anlayışları incelenerek, hümanist psikoloji ile din psikolojisi arasındaki teorik kesişim alanına katkı sunulması hedeflenmiştir. Araştırmada nitel yöntem tercih edilmiş, özellikle doküman analizi yöntemi uygulanmıştır. Fromm ve May'in temel eserleri incelenmiş; din, dindarlık ve Tanrı tasavvuru konularındaki görüşleri karşılaştırmalı içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çalışma, üç ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde dinin birey tarihindeki yeri ve psikolojiyle ilişkisi ele alınmış; ikinci bölümde hümanist psikolojinin tarihsel gelişimi ve önceki psikolojik yaklaşımlardan farkları açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise Fromm ve May'in hayatları, dini yaklaşımları ve Tanrı tasavvurları detaylı bir bicimde analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, Fromm'un dini“otoriter”ve“hümaniter”şeklinde sınıflandırarak, hümaniter dini bireyin içsel gelişimi ve etik yönelimiyle ilişkilendirdiğini; May'in ise dini“sağlıklı”ve“nevrotik (sağlıksız)”olarak ayırarak, bireyin varoluşsal sınırlarla yüzleşmesini mümkün kılan yaratıcı bir süreç olarak değerlendirdiğini ortaya koymuştur. Fromm'un daha çok sosyo-psikolojik ve etik temelli bir yaklaşım benimsediği; May'in ise dinin ontolojik ve sembolik boyutlarına odaklandığı görülmüştür. Her iki düşünür de kurumsal ve dogmatik din anlayışlarını eleştirerek, bireysel, yaşantısal ve dönüştürücü bir din anlayışını savunmakta; dinin, uygun yaşandığında bireysel psikolojik gelişime katkı sağlayabileceğini vurgulamaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, hümanist psikolojinin dine yaklaşımını teorik bir zeminde değerlendirmekte ve modern bireyin dini yaşantısını psikolojik bir bakış açısıyla analiz etme imkânı sunmaktadır. Fromm ve May'in düşünceleri, dinin yalnızca teolojik değil; aynı zamanda içsel, işlevsel ve varoluşsal bir boyutu olduğunu göstermektedir. Bu yönüyle tez, din psikoloji ve hümanistik psikoloji literatürüne özgün bir katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to comparatively examine the perspectives of Erich Fromm and Rollo May—two prominent representatives of the humanistic psychology school—regarding religion, religiosity, and the concept of God. The central problem of the research is to evaluate the effects of religion on the individual's existential quest, need for freedom, and psychological development in light of the individual-centered approach of humanistic psychology. The historical relationship between religion and psychology, with its emphasis on the human search for meaning and inner world, forms the rationale for this study. In this context, the study investigates the religious understandings of Fromm and May, aiming to contribute to the theoretical intersection between humanistic psychology and the psychology of religion. A qualitative research method was adopted, specifically document analysis. The primary works of Fromm and May were examined, and their views on religion, religiosity, and the concept of God were evaluated through comparative content analysis. The study consists of three main chapters: The first chapter discusses the place of religion in individual history and its relationship with psychology; the second chapter explains the historical development of humanistic psychology and its distinctions from previous psychological approaches. The third chapter presents a detailed analysis of the lives, religious perspectives, and concepts of God of Fromm and May. The findings reveal that Fromm categorized religion as“authoritarian”and“humanistic,”associating humanistic religion with the individual's inner development and ethical orientation. In contrast, May distinguished between“healthy”and“neurotic (unhealthy)”religion, viewing religion as a creative process that enables individuals to confront existential boundaries. While Fromm adopted a socio-psychological and ethical approach, May focused on the ontological and symbolic dimensions of religion. Both thinkers criticized institutional and dogmatic forms of religion, advocating for an individual, experiential, and transformative understanding of faith. They emphasized that when practiced appropriately, religion can contribute positively to individual psychological development. In conclusion, this study provides a theoretical evaluation of the humanistic psychological approach to religion and offers a psychological perspective for analyzing the religious experiences of the modern individual. The thoughts of Fromm and May demonstrate that religion is not only a theological construct but also an internal, functional, and existential phenomenon. In this respect, the thesis offers an original contribution to the literature on the psychology of religion and humanistic psychology.
Benzer Tezler
- Dine psikolojik yaklaşımda değişimin dinamikleri
The changings of the psychological approach to religion
SEVDE DÜZGÜNER
- Dinî değişim: Literatür temelli teorik bir araştırma
Religious change: A literature based theoretical research
YURDAGÜL İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinBursa Uludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA NACİ KULA
- Çağdaş felsefede ateist hümanistlerin dine yönelttiği itirazlar
Atheist humanists objections to religion in contemporary philosophy
HAKAN GÜNDOĞDU
Doktora
Türkçe
2003
FelsefeDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN BİLEN
- Abraham Maslow ve din
Abraham Maslow and religion
BİHTER KABA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA NACİ KULA
- Yoğun bakım ünitesinde yatan hastaların aile bireyleri üzerindeki biyopsikososyal etkilerinin incelenmesi
Study of biopsychosocial effects on family members of patients in intensive care unit
FİLİZ KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
HemşirelikDüzce ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA EKER