16. yüzyıl mesnevilerinde aşkın bedel-ödül ve suç-ceza bakımından değerlendirilmesi
Evaluation of love in terms of price-reward and crime-punishment in 16th century mesnevis
- Tez No: 958298
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ULUCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Çalışmamız, 16. yüzyıl klasik Türk edebiyatının önemli bir nazım şekli olan mesnevilerde“bedel-ödül”ve“suç-ceza”kavramlarının ele alınışını, klasik şiiri estetiği, tasavvufi düşünce ve disiplinler arası bir yöntemle incelemektedir. Mesneviler, ilâhî ve manevi boyutunun yanında insanın maddi dünyadaki varoluşunu, toplumsal ilişkilerini ve ahlaki sorumluluklarını yansıtan çok boyutlu metinlerdir. Bu bağlamda,“bedel-ödül”ve“suç-ceza”kavramları, hukuk, sosyoloji, din ve eğitim gibi farklı disiplinlerin ışığında değerlendirilmiştir. Bu kavramların mesnevilerdeki işlevi, klasik şiirin sembolik yapısı ve tasavvufi düşüncenin ışığında ele alınmış, âşığın ve aşkın halleri, hukuk ve sosyolojinin toplumsal düzen; dinin ahlaki ve manevi yönleriyle ilişkisi bağlamında incelenmiştir. Mesnevilerdeki“bedel”ve“ödül”kavramlarının, dünyevi karşılıklarla sınırlı kalmayıp, ilâhî adaletin tecellisi, toplumsal sorumlulukların yerine getirilmesi ve manevi yolculuk süreci gibi derin anlamlar taşıdığı vurgulanmıştır. Çalışmamız, aşkın bir imtihan olarak sunulduğu mesnevilerde adaletin nasıl kurulduğunu, cezanın hangi durumlarda kaçınılmaz hale geldiğini ve ödülün ne zaman meşru görüldüğünü aşk anlatısının yapısal ve sembolik seviyeleri üzerinden değerlendirmektedir. Nihayetinde, 16. yüzyıl mesnevilerinde“bedel-ödül”ve“suç-ceza”kavramları, disiplinler arası bir yaklaşımla incelendiğinde, toplumsal değerler, ahlaki normlar ve ilâhî adaletin işleyişine dair çok boyutlu bir anlayışa ulaşılmaktadır. Bu yönüyle mesneviler, dönemin edebî, manevî ve toplumsal değerlerini anlamada önemli bir kaynak olarak değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study examines the concepts of“price-reward”and“crime-punishment”in masnavis, a significant form of verse in 16th-century classical Turkish literature, using classical poetic aesthetics, Sufi thought, and an interdisciplinary approach. Masnavis are multidimensional texts that reflect not only the divine and spiritual dimension but also human existence in the material world, social relations, and moral responsibilities. In this context, the concepts of“price-reward”and“crime-punishment”are evaluated in light of diverse disciplines such as law, sociology, religion, and education. The function of these concepts in the mesnevis has been addressed in the light of the symbolic structure of divan poetry and mystical thought, and the states of the lover and the beloved have been examined in the context of the relationship between law and sociology with social order, and the moral and spiritual aspects of religion. It has been emphasized that the concepts of“price”and“reward”in the masnavis are not limited to worldly rewards, but carry deep meanings such as the manifestation of divine justice, the fulfillment of social responsibilities and the process of spiritual journey. Our study evaluates how justice is established in the masnavis, where love is presented as a test, in which situations punishment becomes inevitable and when reward is seen as legitimate, through the structural and symbolic levels of the love narrative. As a result, when the concepts of“price-reward”and“crime-punishment”in the 16th century masnavis are examined with an interdisciplinary approach, a multidimensional understanding of social values, moral norms, and the functioning of divine justice is achieved. In this respect, masnavis are considered an important source for understanding the literary, spiritual, and social values of the period.
Benzer Tezler
- 16. yüzyıl aşk mesnevîlerinde ayna
Mirror in 16th century love masnavis
MERVE YILDIZLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT AK
- 16. yüzyıl mesnevilerinde ayet ve hadis iktibasları
The quotations of verses and hadiths i̇n the masnawi of the 16. th century
EMEL NALÇACIGİL ÇOPUR
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMRA TUNÇ
PROF. DR. EMİNE YENİTERZİ
- 16. yüzyıl ahlakî mesnevilerdeki hikayelerin inceleme ve tahlili
Analysis and examination of the stories in the 16th century moral masnavis
HARUN KIRKIL
Doktora
Türkçe
2023
Dinİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ÖZTÜRK
- Süheyl ü Nevbahâr ile Vâmık u Azrâ mesnevilerinde kahramanınyolculuğu ve dönüşümü
The hero's Journey and Transformation in Süheyl ü Nevbahâr andVâmık u Azrâ Masnavis
GAMZE İLKYAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT KEKLİK
- Süleymaniye Kütüphanesi Lala İsmail 617 numaralı Heft Peyker nüshası minyatürleri
The miniatures of a Haft Paykar manuscript (Lala İsmail 617) kept in the Süleymani̇ye Library
LÜTFİYE TATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR