Geri Dön

Romantik ilişkilerde psikolojik istismar ve gaslighting: Ölçek uyarlama ve ilişkisel bir inceleme

Psychological abuse and gaslighting in romantic relationships: Scale adaptation and a relational examination

PDF İndir

  1. Tez No: 958753
  2. Yazar: SÜNDÜZ FEYZA YILDIZHAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET ERDEM
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 196

Özet

Yakın partner şiddetinin önemli türlerinden biri olan psikolojik istismar, örtük doğası nedeniyle tespit edilmesi en zor ancak en yıkıcı boyutudur. Fiziksel ya da cinsel istismarın aksine görünür izler bırakmaması nedeniyle sıklıkla göz ardı edilmekte ve literatürde“görünmez yara”metaforuyla tanımlanmaktadır. Bununla birlikte psikolojik istismar, bireylerin psikolojik ve fiziksel sağlıkları üzerinde derin ve uzun süreli olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, romantik ilişkilerde psikolojik istismarı değerlendiren Kontrolcü ve İstismarcı Taktikler Ölçeği (KİTÖ) ile gaslighting maruziyetini ölçen Gaslighting İlişkisine Maruz Kalma Envanteri'ni (GİMKE) Türkçeye uyarlamak ve psikometrik özelliklerini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, Türkçe literatürde önemli bir ölçme aracı eksikliğinin giderilmesi hedeflemektedir. Araştırma tarama modeli temel alınarak yürütülmüş, ölçeklerin dilsel ve kavramsal eşdeğerliğini sağlamak amacıyla çeviri-geri çeviri yöntemi kullanılmıştır. Uzman çevirileri, uzman değerlendirmeleri, pilot uygulama ve ana uygulama adımlarını içeren sistematik bir uyarlama süreci izlenmiştir. Ölçeklerin geçerliği; Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA), Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA), eşzamanlı ve yakınsak geçerlik analizleriyle, güvenirliği ise iç tutarlılık analizleriyle incelenmiştir. Analiz sonuçları, KİTÖ'nün faktör yapısının büyük ölçüde orijinal modelle uyumlu olduğunu, DFA bulgularının ise genel olarak kabul edilebilir uyum indeksleri sunduğunu göstermiştir. Ölçeğin tüm formlarının yüksek düzeyde iç tutarlılığa sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca KİTÖ ile Çatışmaların Çözümüne Yaklaşım Ölçeği - Psikolojik Şiddet alt ölçeği (CTS2-PŞ) arasında bulunan pozitif ve anlamlı ilişkiler, eşzamanlı geçerliği desteklemiştir. Yapılan analizlerde GİMKE için tek faktörlü yapı doğrulanmış, DFA bulguları modelin iyi uyum sağladığını göstermiştir. Ölçeğin yüksek düzeyde iç tutarlılığa sahip olduğu belirlenmiş ve elde edilen bulgular, ölçeğin güvenirliğini güçlü biçimde desteklemiştir. Ayrıca GİMKE ile CTS2-PŞ arasında pozitif yönde, anlamlı ve güçlü bir ilişki bulunmuş, bu bulgu ölçeğin yakınsak geçerliğine ilişkin güçlü kanıt sağlamıştır. Araştırmanın bir diğer amacı doğrultusunda, psikolojik istismar ile gaslighting'e maruz kalma düzeyleri arasındaki ilişkiler incelenmiş ve bu iki değişken arasında pozitif yönde, yüksek düzeyde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Bu bulgu, gaslighting'in psikolojik istismarın örtük bir biçimi olarak kavramsallaştırılabileceğine ilişkin görüşü destekleyici niteliktedir. Son olarak psikolojik istismar ve gaslighting düzeylerinin; cinsiyet, ilişki süresi, ilişki memnuniyeti ve fiziksel şiddet deneyimi (uygulama ve maruz kalma) gibi çeşitli demografik değişkenlere göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Analiz sonuçları, her iki değişkenin de ilişki memnuniyeti ile fiziksel şiddet uygulama ve maruz kalma deneyimine göre anlamlı düzeyde farklılaştığını ortaya koymuştur. Sonuç olarak, KİTÖ ve GİMKE'nin Türkçe formlarının romantik ilişkilerde psikolojik istismar ve gaslighting'i değerlendirmek için geçerli ve güvenilir araçlar olduğu belirlenmiştir. KİTÖ'nün psikolojik istismarı aynı anda hem faillik hem de mağduriyet açısından değerlendirme imkânı sunması, GİMKE'nin ise Türkçe literatürde romantik ilişkilerde her iki cinsiyet için gaslighting maruziyetini ölçen ilk ölçek olması alana önemli katkılar sağlamaktadır. Bulgular, bu araçların araştırma ve klinik ortamlarda tarama, değerlendirme ve müdahale planlamasında güvenle kullanılabileceğini ortaya koymaktadır. Ayrıca psikolojik istismar ile gaslighting arasındaki ilişkilerin ve bu iki değişkenin farklı demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediğinin incelenmesi, bu iki kavramın daha iyi anlaşılmasına ve kavramsal sınırlarının daha net çizilmesine katkı sağlamaktadır.

Özet (Çeviri)

Psychological abuse, one of the major forms of intimate partner violence, represents the most difficult yet the most destructive dimension to detect due to its covert nature. Unlike physical or sexual abuse, due to the fact that it leaves no visible scars, it is often overlooked, and it is described with the metaphor of“invisible wound”in literature. Furthermore, psychological abuse can lead to profound and long-lasting negative effects on individuals' mental and physical health. The primary aim of this study was to adapt the Controlling and Abusive Tactics Scale (CAT-2), which assesses psychological abuse in romantic relationships, and the Gaslighting Relationship Exposure Inventory (GREI), which measures gaslighting exposure in romantic relationships, into Turkish and to examine their psychometric properties. In line with this aim, it is intended to address the lack of a significant measurement tool in the Turkish literature. The research was conducted based on a survey research design, and a translation-back translation method was used to ensure linguistic and conceptual equivalence of the scales. A systematic adaptation process, including expert translations, expert evaluations, pilot study and main study steps, was followed. The validity of the scales was examined through Exploratory Factor Analysis (EFA), Confirmatory Factor Analysis (CFA), concurrent validity and convergent validity analyses, while reliability of the scales was assessed with internal consistency analyses. The analysis results showed that the factor structure of CAT-2 was largely consistent with the original model and that the CFA findings presented generally acceptable fit indices. All forms of the scale were found to have high levels of internal consistency. In addition, the positive and significant correlations found between CAT-2 and the Conflict Tactics Scale - Psychological Violence subscale (CTS2-PV) supported the concurrent validity. In the analyses, the unidimensional structure for GREI was confirmed, and the CFA findings indicated that the model demonstrated a good fit. The scale was also found to have high internal consistency, and the findings strongly supported its reliability. In addition, a positive, significant and strong correlation was found between the GREI and the CTS2-PV, providing robust evidence for its convergent validity. In line with another objective of the research, the correlation between psychological abuse and exposure to gaslighting were examined, and positive, strong, significant correlations were found between these two variables. This finding lends support to the view that gaslighting can be conceptualized as a covert form of psychological abuse. Finally, whether levels of psychological abuse and gaslighting differed significantly across various demographic variables such as gender, relationship duration, relationship satisfaction and experience of physical violence (perpetration and victimization) was investigated. The analysis results revealed that both variables significantly differed according to relationship satisfaction and experience of perpetrating physical violence or being subjected to physical violence. In conclusion, the Turkish versions of the CAT-2 and GREI were determined to be valid and reliable instruments for assessing psychological abuse and gaslighting in romantic relationships. The fact that the CAT-2 allows for the simultaneous assessment of psychological abuse in terms of both perpetration and victimization and that the GREI is the first scale in the Turkish literature to measure gaslighting exposure for both genders in romantic relationships makes significant contributions to the field. The findings demonstrate that these instruments can be safely used in screening, assessment and intervention planning in research and clinical settings. Moreover, examining the correlations between psychological abuse and gaslighting, and whether these two variables differ across demographic characteristics contributes to a better understanding of these concepts and to more clearly delineating their conceptual boundaries.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    517372

    Kadınların romantik ilişkilerde şiddete psikolojik dirençleri, siyasal eğilimler ve feminist kimlik

    Psychological resistance, political orientations and feminist identity of women who exposed to violence in their romantic relationship

    AYBİKE ÇAVDAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    PsikolojiDokuz Eylül Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İNCİ BOYACIOĞLU BAL

  2. Tez No

    308753

    Romantik ilişkilerde sorun çözme ve sosyal ilginin aşka ilişkin tutumlarla ilişkisi

    Relationship between and problem solving and social interest with love attitudes in romantic relationships

    FUNDA KÜÇÜK HELVACI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    PsikolojiOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MELEK KALKAN

  3. Tez No

    836513

    Benlik saygısı, boyun eğici davranışlar, romantik ilişkilerde algılanan istismar ve ilişki doyumu

    Self-esteem, submissive behaviors, perceived abuse in romantic relationships and relationship satisfaction

    ELİF ŞEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    PsikolojiTrabzon Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HİKMET YAZICI

  4. Tez No

    855565

    Attitudes towards emotional abuse in romantic relationships from a gender perspective

    Cinsiyet perspektifinden romantik ilişkilerde yaşanan duygusal istismara yönelik tutumlar

    UHDE SERENAY SUNAY

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    PsikolojiYeditepe Üniversitesi

    Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FATMA ALEV YALÇINKAYA HANLY

  5. Tez No

    839690

    Çocukluk çağı travmaları ile romantik ilişkilerde psikolojik şiddete maruz kalma arasındaki ilişki: Bağlanma stilleri ve dissosiyatif yaşantıların aracılık rolünün incelenmesi

    The relationship between childhood traumas and victimization of psychological violence in romantic relationships: The examinaton on mediatonal role of attachment styles and dissociative experiences

    ELİF NUR YAZICI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Adli Tıpİstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa

    Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERDİNÇ ÖZTÜRK

Geri Dön