Bütünleşik koruma ilkelerinin belirlenmesi bağlamında İzmir liman arkası endüstri bölgesi'nin değerlendirilmesi
An assessment of the İzmir industrial zone behind the harbor in the context of determining integrated conservation principles
- Tez No: 958857
- Danışmanlar: PROF. DR. ZELİHA HALE TOKAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 432
Özet
Endüstri Devrimi sonrasında gelişen endüstri yapıları, başlangıçta kentlerin çeperlerine konumlanırken, gittikçe bu yapıların bir araya gelmesiyle kentlerde endüstri bölgeleri oluşmaya başlamıştır. Zamanla gelişen teknolojilere cevap veremeyen bu endüstri yapıları işlevlerini kaybetmiştir. Ayrıca kentler de bu süreçte genişlemiş ve ilk yapıldıkları zaman kentin çeperlerinde olan bu yapılar kent merkezlerinde kalmıştır. Böylelikle kent merkezlerinde kullanılmayan birçok endüstri yapısını bünyesinde bulunduran endüstri bölgeleri ile kent arasında bağlam zayıflamıştır. Bu bağlamı tekrardan kurmak adına bu bölgelerde dönüşüm süreçleri yürütülmeye başlanmıştır. Fakat birçok endüstri bölgesi sahip oldukları miras değerlerine rağmen kent planlama süreçlerinde yeterince değerlendirilmemekte ayrıca ekonomik odaklı yaklaşımlar nedeniyle de kimlik kaybı yaşamaktadır. Bu süreci yaşayan endüstri bölgelerinden biri de İzmir Liman Arkası Endüstri Bölgesidir. 19. yüzyıl sonlarında İzmir'in kent çeperi olan Darağacı bölgesinde inşa edilmeye başlayan endüstri yapıları ile İzmir'in ilk endüstri bölgesi oluşmuştur. Endüstri yapılarının zamanla işlevlerini kaybetmeleri sonucu terk edilmeleriyle bu bölge kentsel dönüşüm baskısıyla karşı karşıya kalmış ve bölgenin endüstriyel kimliği ile kent dinamikleri arasındaki dengenin bozulmasına yol açmıştır. Bu dengeyi tekrardan kurmak isteyen yerel yönetimlerin geliştirdiği planlama yaklaşımları, çoğunlukla ekonomik ve ticari kaygılarla şekillenmiş, bu nedenle koruma çalışmaları tekil yapılarla sınırlı kalmış böylece bölgeyle ilgili bütünleşik bir yaklaşım geliştirilememiştir. Bu tez çalışması, İzmir Liman Arkası Endüstri Bölgesi'nin dönüşüm sürecini koruma kuramları çerçevesinde ele alarak, bölgenin endüstri kimliğini temsil eden mevcut kültür varlıklarının sürdürülebilir bir şekilde korunabilmesi için bütünleşik koruma ilkeleri önermeyi amaçlamıştır.. Bu bağlamda tez kapsamında endüstri bölgesine ait makro ölçekten mikro ölçeğe doğru birçok analiz yapılmış ve bu analizlerin çıktıları önerilen bütünleşik koruma ilkelerine altlık olmuştur. Yürütülen analiz çalışmalarından ilki İzmir Liman Arkası Endüstri Bölgesi'nin tarihsel gelişimi ve mekânsal dönüşümünün dönem analizleriyle incelenmesi olmuştur. Böylelikle makro ölçekte kentin tarihi gelişimi ile ilişkilendirilerek bölgeye dair kolektif belleğin izleri sürülmüştür. Ayrıca bu analiz, bölgenin endüstri kimliğini temsil eden fakat zamanla kaybedilen endüstri mirasını da ortaya çıkarmış ve mevcut endüstri mirasının da kaybedilmemesi adına bütünleşik bir koruma yaklaşımının gerekliliğine dikkat çekmiştir. Ardından günümüze ulaşan endüstri mirasının tespiti yapılmıştır. Bu tespit için ilk olarak bölge ölçeğinde tescilli kültür varlıkları üzerinden bölgenin miras değerlerini okumamızı sağlayan analizler yürütülmüş sonrasında bölgede bu tescilli kültür varlığı yapılarının envanterini oluşturmak adına çalışma alanı mikro ölçekte alt bölgelere ayrılmıştır. Bu alt bölgeler ölçeğinde yürütülen saha çalışması esnasında bölgenin endüstri dokusunu oluşturan tescilli yapıların yanı sıra, endüstri mirası açısından değer taşıdığı düşünülen ancak henüz tescillenmemiş yapılar da saha çalışmaları sırasında belirlenmiş ve bu yapılar tescile önerilmiştir. Ayrıca endüstri bölgesine ait tescilli ve tescile önerilen olmak üzere bütün kültür varlıkları hazırlanan envanter fişleri ile belgelenmiştir. Sonuç olarak bu tez, yapılan bu çok ölçekli analiz süreci temel alınarak, bölgenin sürdürülebilir korunmasına katkı sağlayacak, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel boyutları içeren bütünleşik koruma ilkeleri önermektedir. Böylece, İzmir Liman Arkası Endüstri Bölgesi'nin yeniden kentle bütünleşmesini sağlarken bir taraftan da yüzyıllar boyu sahip olduğu endüstri kimliğinin korunarak gelecek nesillere aktarılması hedeflenmektedir.
Özet (Çeviri)
Industrial structures that developed after the Industrial Revolution were initially located on the peripheries of cities, but as these structures gradually came together, industrial zones began to form within cities. Unable to respond to evolving technologies over time, these industrial structures lost their function. Furthermore, cities expanded during this period, and these structures, originally located on the peripheries of cities, remained in city centers. Consequently, the connection between the city and the industrial zones, which housed many unused industrial structures in city centers, weakened. Transformation processes have begun in these areas to re-establish this connection. However, despite their heritage value, many industrial zones are not adequately evaluated in urban planning processes and, due to economic-focused approaches, they are experiencing a loss of identity. The Izmir Industrial Zone Behind the Harbour is one such industrial zone experiencing this process. In the late 19th century, industrial buildings began to be constructed in the Darağacı district, Izmir's urban periphery, creating Izmir's first industrial zone. Over time, these industrial buildings lost their function and were abandoned, leading to the region facing pressures for urban transformation, disrupting the balance between the region's industrial identity and urban dynamics. Planning approaches developed by local governments seeking to re-establish this balance were largely shaped by economic and commercial concerns, and therefore, conservation efforts were limited to individual structures, preventing the development of an integrated approach to the region. This thesis examines the transformation process of the Izmir Harbour Industrial Zone within the framework of conservation theories and aims to propose integrated conservation principles for the sustainable preservation of existing cultural assets that represent the region's industrial identity. In this context, numerous analyses of the industrial zone, from macro to micro, were conducted within the scope of the thesis, and the outcomes of these analyses formed the basis for the proposed integrated conservation principles. The first of these analyses was a period-based analysis of the historical development and spatial transformation of the Izmir Harbour Industrial Zone. Thus, the collective memory of the region was traced by linking it to the city's historical development at a macro scale. Furthermore, this analysis revealed the industrial heritage that represented the region's industrial identity but was lost over time, highlighting the need for an integrated conservation approach to preserve existing industrial heritage. Subsequently, the extant industrial heritage was identified. To this end, analyses were conducted at the regional scale, allowing us to understand the region's heritage values through registered cultural assets. The study area was then divided into micro-scale subregions to create an inventory of these registered cultural assets. During fieldwork conducted within these subregions, in addition to the registered structures that constitute the region's industrial fabric, structures considered to hold industrial heritage value but not yet registered were identified and proposed for registration. Furthermore, all cultural assets within the industrial zone, both registered and proposed for registration, were documented with inventory forms. Consequently, based on this multi-scale analysis, this thesis proposes integrated conservation principles encompassing physical, social, economic, and cultural dimensions that will contribute to the sustainable conservation of the region. Thus, it is aimed to reintegrate the Izmir Harbor Industrial Zone with the city, while preserving its industrial identity that it has had for centuries and passing it on to future generations.
Benzer Tezler
- Türkiye'de nüfusunu yitiren kırsal yerleşimlerin korunması için bir yöntem önerisi: Ödemiş-Lübbey Köyü örneği
A model proposal for conservation of abandoned rural settlements in Turkey: Case study of Odemis-Lubbey Village
KORAY GÜLER
Doktora
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
- Kırsal miras bileşenlerinin tanımlanması ve bütünleşik koruma yaklaşımı: Gökçeada - Zeytinliköy örneği
Identification of the components of rural heritage and integrated conservation approach: Gökçeada - Zeytinliköy case study
SERKAN GÖKALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YASEMİN SARIKAYA LEVENT
- Kültürel miras çevrelerinin planlama, koruma ve yönetim süreçleriyle bütünleşik bir etki değerlendirme modeli
Integrated impact assessment model for planning, conservation, and management processes of cultural heritage environments
BURCU CAN ÇETİN
Doktora
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- Sustainable development goals in lower-middle income economy: Relevancy and outlook in Cameroon
Alt gelirli ekonomi'de sürdürülebilir kalkınma hedefleri: Kamerun'da uygunluk ve görünüm
HAMAN ADAMA MOHAMADOU
Doktora
İngilizce
2022
EkonomiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSosyal Politika Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULKADİR DEVELİ
- Tarihi çevrelerde kentsel peyzaj tasarım ilkelerinin belirlenmesi, İstanbul-Zeyrek örneğinde bir irdeleme
Determination of the urban landscape design principles in historical environments and evaluation of the Zeyrek case in İstanbul
HİLAL ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Peyzaj MimarlığıZonguldak Karaelmas ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELMA ÇELİKYAY