Coğrafi bilgi sistemleri ve bulanık analitik hiyerarşi prosesi entegrasyonu ile deprem risk analizi: Balıkesir ili Gönen ilçesi örneği
Earthquake risk analysis with geographic information systems and fuzzy analytic hierarchy process integration: The case of Gönen, Balıkesir
- Tez No: 958924
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ MELİH BAŞARANER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Geodesy and Photogrammetry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Türkiye'nin yüksek deprem riski taşıyan bölgelerinden biri olan Güney Marmara bölgesinde yer alan Balıkesir ili Gönen ilçesi, Yenice-Gönen Fay Zonu üzerinde yer almaktadır. Bölge, özellikle 1953 yılında meydana gelen 7,2 büyüklüğündeki depremde 265 can kaybı ve 6750 binanın hasar görmesi gibi yıkıcı etkiler yaşamıştır. Bu çalışmada, Gönen ilçesinde bulunan çalışma alanı için Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) yöntemi entegre edilerek deprem risk analizi gerçekleştirilmiştir. Analiz kapsamında jeolojik formasyon, zemin sınıfı, fay hatlarına uzaklık, yeraltı suyu mesafesi, zemin büyütme faktörü, en yüksek yer ivmesi, kayma dalgası hızı, zemin hakim periyodu ve eğim olmak üzere dokuz kriter kullanılmıştır. Geleneksel Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yerine BAHP yöntemi tercih edilerek, uzman yargılarındaki belirsizlikler üçgen bulanık sayılarla modellenmiştir. Parametrelerin göreli önem dereceleri belirlenerek ağırlıklı katman çakıştırması ile deprem risk haritası üretilmiştir. Risk bölgelerindeki nüfus tahmininde Rastgele Orman regresyon modeli kullanılmıştır. Model %90,94 belirleme katsayısı ve 1,87 ortalama mutlak hata (MAE) değeriyle yüksek performans göstermiştir. Analiz sonuçlarına göre, nüfusun alansal olarak %27,5'i 'çok riskli', %32,62'si 'riskli' bölgelerde yaşamaktadır. Toplam 56396 kişinin 25289'u (%44,84) çok riskli bölgelerde bulunmaktadır. Bu bölgeler gevşek alüvyal zeminler, yüksek yeraltı suyu seviyesi ve fay zonuna yakınlık özelliklerini taşımaktadır. Bu çalışmanın sonuçları, Gönen ilçesinde gerçekleştirilecek kentsel dönüşüm projeleri, yeni yerleşim yeri seçimi ve afet yönetim planlarının oluşturulması için değerli bir temel sunmaktadır. Bulanık AHP yönteminin karmaşık karar alma süreçlerinde çoklu kriterleri etkin bir şekilde değerlendirebildiği gösterilmiştir. Ülkemiz için sürekli bir tehdit olan deprem gerçeği göz önüne alındığında, bu tür bilimsel araştırmaların yaygınlaşması ve sonuçlarının afet yönetimi politikalarına entegre edilmesi hayati önem taşımaktadır. Gönen ilçesi özelindeki bu risk analizi, bölgesel deprem risk yönetimi çabalarına önemli bir katkı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
The Gönen district of Balıkesir, located in the southern Marmara region, is situated in one of Turkey's high seismic risk zones on the Yenice-Gönen Fault Zone. The region experienced devastating effects during the 7,2 magnitude earthquake that occurred in 1953, resulting in 265 fatalities and damage to 6,750 buildings. In this study, earthquake risk analysis was conducted for the study area in Gönen district using Geographic Information Systems and Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) methodology. Nine criteria were employed in the analysis: geological formation, soil class, distance to fault lines, groundwater depth, soil amplification factor, peak ground acceleration, shear wave velocity, soil dominant period, and slope. The FAHP method was preferred over the traditional Analytical Hierarchy Process (AHP) to model uncertainties in expert judgments using triangular fuzzy numbers. The relative importance weights of parameters were determined, and an earthquake risk map was generated through weighted layer overlay analysis. A Random Forest regression model was utilized for population estimation in risk zones. The model demonstrated high performance with a coefficient of determination of 90,94% and a mean absolute error (MAE) of 1,87. According to the analysis results, 27,5% of the population lives in 'very high risk' areas, while32.62% resides in 'high risk' zones. Out of a total population of 56,396 people, 25,289 individuals (44.84%) are located in very high-risk areas. These zones are characterized by loose alluvial soils, high groundwater levels, and proximity to fault zones. The findings of this study provide a valuable foundation for urban transformation projects, new settlement site selection, and disaster management plan development in Gönen district. The research demonstrates that the Fuzzy AHP method can effectively evaluate multiple criteria in complex decision-making processes. Considering the continuous threat of earthquakes in our country, the proliferation of such scientific research and the integration of their results into disaster management policies is of vital importance. This risk analysis specific to Gönen will make a significant contribution to regional earthquake risk management efforts.
Benzer Tezler
- Optimal high-speed rail route selection using GIS, remote sensing, and multi-criteria decision analysis techniques
CBS, uzaktan algılama ve çok kriterli karar verme analizi tekniklerini kullanarak optimum yüksek hızlı tren güzergahı seçimi
SUHRABUDDIN NASERY
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Jeodezi ve FotogrametriEskişehir Teknik ÜniversitesiUzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UĞUR AVDAN
- A data-driven approach to identifying and selecting temporary disaster debris management sites: The case of Istanbul
Geçici afet moloz yönetim alanlarının belirlenmesi ve seçimi için veri odaklı bir yaklaşım: İstanbul örneği
BURAK KABAKLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEYDA SERDAR ASAN
- Coğrafi bilgi sistemleri ve bulanık analitik hiyerarşi prosesi kullanılarak katı atık depolama alanı yer seçimi
Solid waste landfill site selection using geographic information systems and fuzzy analytical hierarchy process
YETKİN TÜRE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ MELİH BAŞARANER
- Akaryakıt istasyonu seçme problemine coğrafi bilgi sistemleri ve bulanık analitik ağ prosesi yaklaşımı
Geographic information systems and fuzzy analytical network process approach to the gas station location selection problem
AYŞENUR KODALAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ FUAT GÜNERİ
- Coğrafi bilgi sistemi ve bulanık analitik hiyerarşi prosesi ile güneş enerjisi santralleri için yer seçimi ve değerlendirme: Menemen örneği
Site selection and analysis of solar power plants location using geographic information system and fuzzy analytic hierarchy process: Case study of Menemen
HÜSEYİN KOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ANİME MELİS UZAR DİNLEMEK