Diyarbakır (Bismil) yöresi paleozoyik yaşlı dadaş ve bedinan formasyonlarının organik jeokimyasal incelenmesi
Organic geochemical investigations of the paleozoic aged dadaş and bedi̇nan formations of Di̇yarbakir (Bismil) region
- Tez No: 959076
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGÜR BİLİCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Kaynak kaya, jeokimya, Paleozoyik, Diyarbakır, Türkiye, Source rock, geochemistry, Paleozoic, Diyarbakır, Turkey
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 55
Özet
Amaç: Tez kapsamında Bismil (Diyarbakır, Güneydoğu Türkiye) yöresinde bir arama kuyusunda yapılan çalışmada Paleozoik yaşlı Dadaş ve Bedinan Formasyonları farklı derinliklerden örneklenerek kaynak kaya özelliklerinin araştırılması ve hidrokarbon potansiyellerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmada sistematik olarak örneklenen formasyonların organik madde içeriklerini ve termal olgunluk düzeylerini belirlemek amacıyla TPAO Analitik Laboratuvarlarında RockEval piroliz ve toplam organik karbon (TOC) analizleri gerçekleştirilmiştir. Bulgular: İncelenen petrol arama kuyusunda yüzeyden itibaren en genç birim olarak Miyosen yaşlı Şelmo Formasyonu yer almakta olup, bu formasyon yaklaşık 0–125 m derinlikler arasında temsil edilmektedir. Tez konusunu oluşturan Paleozoik istife ait birimlerden Silüriyen yaşlı Bedinan Formasyonu 2835–2980 m derinlik aralığında, örnek alımları bu formasyon boyunca düzenli aralıklarla ve 2840, 2845, 2850, 2855, 2860 ve 2870 m derinliklerinden gerçekleştirilmiştir. Daha derin seviyelerde Ordovisyen yaşlı Dadaş Formasyonu izlenmekte olup 2980–3045 m aralığında çökel kayalar ile temsil edilmektedir. Dadaş Formasyonu'ndan da 2980, 3030, 3033, 3035, 3038, 3040 ve 3042 m derinliklerinden numune alımı yapılmıştır Analizlerden elde edilen veriler, Dadaş Formasyonu'nda organik madde içeriklerinin %0.44- 1.39 (ortalama %1.03), Bedinan Formasyonu'nda ise %0.17-0.77 (ortalama %0.53) aralığında olduğunu göstermiştir. Bu değerler, her iki formasyonun da düşük-orta düzeyde kaynak kaya niteliği taşıdığını işaret etmektedir. Kerojen tipi tayininde kullanılan HI–OI, HI–Tmax ve S2– TOC parametreleri, her iki formasyondaki organik maddenin genellikle Tip II–Tip III kerojen karakterinde olduğunu ortaya koymaktadır. Isısal olgunluğu gösteren Tmax değerleri, Dadaş Formasyonu için 433–436 °C, Bedinan Formasyonu için ise 433–438 °C aralığında ölçülmüş olup; bu veriler her iki formasyonun da benzer ısısal olgunluk düzeylerinde bulunduğunu ve erken olgunluk aşamasında olduklarını işaret etmektedir. Sonuç: Yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen bulgular, çalışma alanındaki bu formasyonların araştırmaya değer hidrokarbon üretim potansiyeline sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Dadaş Formasyonunun Bedinan Formasyonuna göre daha iyi kaynak kaya özellikleri taşıdığı gözlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Objective: The aim of this thesis is to investigate the source rock characteristics and determine the hydrocarbon potential of the Paleozoic-aged Dadaş and Bedinan Formations by sampling them at different depths from an exploration well drilled in the Bismil region (Diyarbakır, Southeastern Türkiye). Methodology: To determine the organic matter content and thermal maturity levels of the systematically sampled formations, Rock-Eval pyrolysis and Total Organic Carbon (TOC) analyses were conducted at the TPAO Analytical Laboratories. Findings: In the investigated exploration well, the youngest unit from the surface is the Miocene-aged Şelmo Formation, which is represented between approximately 0–125 m depth. Among the Paleozoic units that constitute the focus of this study, the Silurian-aged Bedinan Formation occurs between 2835–2980 m, and sampling was carried out at regular intervals throughout the formation at depths of 2840, 2845, 2850, 2855, 2860, and 2870 m. At deeper levels, the Ordovician-aged Dadaş Formation is observed, represented by sedimentary rocks between 2980–3045 m, from which samples were taken at depths of 2980, 3030, 3033, 3035, 3038, 3040, and 3042 m. The analytical results indicate that the organic matter contents range between 0.44–1.39 wt.% (average 1.03 wt.%) in the Dadaş Formation, and between 0.17–0.77 wt.% (average 0.53 wt.%) in the Bedinan Formation. These values suggest that both formations have low to moderate source rock potential. The HI–OI, HI–Tmax, and S2–TOC parameters used for kerogen type identification indicate that the organic matter in both formations is predominantly of Type II–Type III kerogen character. The Tmax values, which indicate thermal maturity, range between 433–436 °C for the Dadaş Formation and 433–438 °C for the Bedinan Formation, showing that both formations have similar levels of thermal maturity and are in the early mature stage. Conclusion: The results of this study demonstrate that these formations in the study area possess hydrocarbon generation potential worthy of further investigation. It has been observed that the Dadaş Formation exhibits better source rock characteristics compared to the Bedinan Formation.
Benzer Tezler
- Diyarbakır yöresi ceviz (Juglans regia L.) gen kaynakları
Walnut (Juglans regia L.) genetic resources of Diyarbakır regions
BAHAR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatSiirt ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KORAY ÖZRENK
PROF. DR. FERİT ÇELİK
- Diyarbakır bismil koşullarında bazı silajlık mısır çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi
Determination of yield and quality features of some silage corn varieties in diyarbakir-bismil conditions
MUSTAFA OKAN
- Diyarbakır-Bismil yüzey araştırmasında (Dicle'nin Güneyi) saptanmış yerleşimlerin çanak çömlek malzemesinin değerlendirilmesi
Studies on the pottery of Diyarbakır-Bismil (South 0f Dicle) survey
NİLGÜN COŞKUN KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
ArkeolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYNUR ÖZFIRAT
- Diyarbakır-Bismil yüzey araştırmasında (Dicle'nin Kuzeyi) saptanmış olan yerleşim yerlerinin çanak çömlek malzemesinin değerlendirilmesi
Studies on the pottery of Diyarbakır-Bismil province (North of Tigris) survey
BİLCAN GÖKCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
ArkeolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYNUR ÖZFIRAT
- Diyarbakır Bismil koşullarında damla sulama ve farklı ekim tarihlerinin nohutta (Cicer arietinum L.) verim ve verim öğelerine etkisi
The effect of drip irrigation and sowing dates on yield and yield components of chickpea (Cicer arietinum L.) in Diyarbakır-Bismil conditions
ÖMER SAVAŞ ÖZGÜN