Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın İç Anadolu teşkilatlanması ve 1930 belediye seçimleri
The free Republican Party's Central Anatolia organization and the 1930 municipal elections
- Tez No: 959212
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET PINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Cumhuriyet Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 154
Özet
Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın (SCF) 1930'daki kısa süreli siyasi faaliyeti, erken Cumhuriyet döneminde taşra kamuoyunun iktidara yönelik algı ve tepkilerini anlamak açısından önemli bir örnek sunar. Bu süreçte Niğde, ekonomik kriz, toplumsal hoşnutsuzluk ve siyasal temsil taleplerinin kesiştiği bir muhalefet alanı olarak öne çıkmıştır. SCF'nin burada halkla doğrudan ve aracısız bir etkileşim kurabilmesi, partiye duyulan güveni artırmış ve onu diğer bazı taşra örgütlenmelerinden ayıran temel unsur olmuştur. Örgütlenme biçimi, kadro profili ve temsil anlayışı bakımından Niğde örneği, Çankırı ile benzerlik gösterirken; Konya, Kayseri, Sivas ve Kırşehir gibi illerde gözlenen hizipleşme, sınıfsal kopukluk ve düşük kadro niteliği gibi etkenler, muhalefetin etkinliğini sınırlamıştır. 1930 Belediye Seçimleri, halkın daha geniş kesimlerinin özellikle kadınlar, köylüler ve işçilerin ilk kez oy kullanma hakkını elde ettiği bir dönemeç olarak dikkat çeker. Ancak bu geniş katılıma rağmen, seçim sürecinde mülki idarecilerin taraflı tutumu, seçmen kayıtlarındaki usulsüzlükler ve basın yoluyla yürütülen manipülasyonlar, muhalefetin adil bir ortamda faaliyet göstermesini engellemiştir. SCF'nin özgürlük, adalet ve refah temelli söylemi, halkın temel ihtiyaç ve beklentilerine hitap etmeye çalışsa da; iktidarın rejim karşıtlığı ve irtica suçlamaları, bu söylemin etkisini büyük ölçüde sınırlamıştır. Özellikle Niğde özelinde gözlemlenen toplumsal uyum ve örgütsel etkinliğe rağmen, SCF'nin yapısal olarak merkezi iktidara alternatif bir güç odağı oluşturamaması, bu siyasi girişimin uzun ömürlü bir muhalefet hareketine dönüşmesini engellemiştir. Devlet aygıtları aracılığıyla sürdürülen sistematik baskı ve siyasal denetim, çok partili hayatın erken dönem deneyimlerini şekillendiren temel faktörler arasında yer almıştır. Sonuç olarak, 1930'daki bu deneyim, Türkiye'de siyasal çoğulculuk arayışının, sınırlı bir özgürlük alanı içerisinde ve devletin mutlak denetimi altında yürütüldüğünü ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
The brief political activity of the Free Republican Party (SCF) in 1930 offers a significant example for understanding public perceptions and reactions toward the ruling power in the early Republican period. During this process, Niğde emerged as a center of opposition where the economic crisis, social discontent, and demands for political representation intersected. The SCF's ability to establish direct and unmediated interaction with the public in this region increased trust in the party and constituted a key factor distinguishing it from other provincial organizations. In terms of its organizational model, cadre profile, and approach to representation, the case of Niğde bore similarities to Çankırı, whereas factors such as factionalism, class-based disconnection, and low cadre quality observed in provinces like Konya, Kayseri, Sivas, and Kırşehir limited the effectiveness of opposition. The 1930 municipal elections marked a turning point, as broader segments of the populationespecially women, peasants, and workers gained the right to vote for the first time. However, despite this broad participation, the partisan conduct of local administrators, irregularities in voter registration, and manipulations carried out through the press hindered the opposition's ability to operate in a fair environment. Although the SCF's rhetoric centered on freedom, justice, and prosperity aimed to appeal to the people's fundamental needs and expectations, accusations by the ruling authorities of anti-regime sentiments and reactionary tendencies significantly diminished its impact. Despite the social cohesion and organizational effectiveness observed particularly in Niğde, the SCF's structural inability to establish itself as a genuine alternative power center to the central government prevented this political initiative from evolving into a lasting opposition movement. Systematic pressure and political control imposed through state apparatuses were among the key factors shaping the early experiences of multi-party life. In conclusion, the 1930 experiment revealed that the quest for political pluralism in Turkey unfolded within a narrowly defined space of freedom and under the absolute control of the state.
Benzer Tezler
- Türk basınına göre Atatürk'ün İstanbul'daki faaliyetleri (01 Temmuz 1927-10 Kasım 1938)
Atatürk's activities in Istanbul, according to the Turkish media (1 July 1927-10 November 1938)
HALUK ÇAĞLAR
Doktora
Türkçe
2011
Türk İnkılap TarihiMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHDETTİN ENGİN
- Milli Mücadele'den Cumhuriyet'e geçişte ve çok partili ilk sistemde basın-iktidar ilişkileri (1920-1927)
Başlık çevirisi yok
NURETTİN GÜZ
Doktora
Türkçe
1988
Türk İnkılap TarihiAnkara Üniversitesiİnkılap Tarihi Anabilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN ARSLAN
- 1929 Dünya İktisadi Bunalımı ve Türk toplumu üzerindeki etkileri
Başlık çevirisi yok
ZAFER DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
TarihMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. VAHDETTİN ENGİN
- Serbest Cumhuriyet Fırkası Akdeniz teşkilatlanması ve faaliyetleri
Free Republican Party Mediterranean organization and its activities
MEHMET ÇAPARLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Siyasal BilimlerVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET PINAR